مبتنى بودن قياس بر تبعيت احكام از مصالح و مفاسد - تبعیت احکام از مصالح و مفاسد نسخه متنی

رد اين ديدگاه

روشن است كه قرار دادن انسان هاى مكلف در سختى به منظور رساندن مصلحت به آنها و دور نمودن مفسده در ايشان, درست نيست وگرنه در فرض نرسيدن منفعت به ايشان, در سختى انداختن آنها چه مصلحتى دارد؟ روايات به مضمون اين گفته پيامبر اكرم(ص) تواتر معنوى دارند:

ما من شىء يقربكم الى الجنه و يبعدكم عن النار الا و قد إمرتكم به, و ما من شىء يبعدكم عن الجنه و يقربكم الى النار الا و قد نهيتكم عنه.59

اين حديث نبوى صريح است در اين كه احكام از مصالح و مفاسد موجود در خود افعال سرچشمه مى گيرد.60

مبتنى بودن قياس بر تبعيت احكام از مصالح و مفاسد

اگر مقصود از قياس سرايت دادن حكم ثابت براى يك موضوع به موضوع ديگرى باشد گمان مى رود با موضوع اول در علت حكم شريك است,61 بايد پيش از آن اعتراف كنيم كه احكام تابع مصالح و مفاسد است; زيرا علت مشتركى كه سبب سرايت حكم به مورد ديگر مى شود مساوى است با مصلحت و مفسده اى كه حكم مبتنى بر آن است.

عجيب است كه برخى قياس را پذيرفته اند ولى زير بار تبعيت نرفته اند, با اين كه اساس قياس بر پايه تفكر تبعيت نهاده شده است و بدون آن, پذيرش قياس ممكن نيست. 62

ما هر چند مصالح و مفاسد را در ثبوت احكام شرعى موثر مى دانيم, ليكن با پيروان قياس, در اعتماد به مصالح و مفاسد ظنى, اختلاف نظر داريم. به نظر ما بايد به تحقق مصالح و مفاسد يقين داشته باشيم, برخلاف قائلان به قياس كه به مجرد گمان به اشتراك, به حكم شرعى فتوا مى دهند.