تلاش علماء و بزرگان شيعه براى به دست آوردن قدرت سياسى - پیوند دین و حکومت در اندیشه مسلمانان نسخه متنی

در نهضت عبدالرحمن بن محمد اشعث عليه حجاج كه در آن بزرگانى چون: جبلة بن زهر قيسى كميل بن زياد عبدالرحمن بن ابى ليلى عبدالله بن شداد و سعيد بن جبير و… شركت داشته اند هدف براندازى حجاج بوده كه از راه حق منحرف شده بوده و از

اجراى حدود خدا سرباز مى زده و شكنجه و آزار قتل و غارت مردم مظلوم مسلمان را پيش گرفته بوده است.

قيام زيدبن على عليه حكومت امويان براى احياى كتاب خدا و سنت پيامبر(ص) بوده و حضرت زيد از مردم چنين بيعت مى گرفته است:

(ما شما را به كتاب خدا و سنت پيامبر دعوت مى كنيم تا با ستمكاران جهاد كنيم و محرومان و مستضعفان را از بدبختى برهانيم و ثروتهاى عمومى را ميان صاحبانش تقسيم كنيم.)54

عبداللّه بن معاويه و شهيد باخمرى نيز مردم را به سرنگونى حكومت جور و گزينش فردى پسنديده خصال و مورد رضايت از خاندان پيامبر فرا مى خواندند. و شعار حسين بن على شهيد فخ نيز احياى سنت و آثار پيامبر بود و در هنگام گرفتن بيعت از مردم در مسجد پيامبر(ص) چنين گفته است:

(از شما بيعت مى گيرم كه برابر كتاب خدا و سنت پيامبر رفتار شود و در حكومت من از خداوند پيروى گردد و احكام او پايمال نگردد. شما را دعوت مى كنم به فرمانبرى فردى مورد رضايت از خاندان پيامبر و بر اين كه با قانونها و آيينهاى اسلام و سنت پيامبر در ميان شما رفتار كنيم و عدالت را در ميان جامعه رواج دهيم….)55

و شعار نهضتِ ابومحمد اطروش در قرن چهارم در طبرستان كه به پيروزى او انجاميد نيز براى نشر اسلام و احياى آيين دين خدا بود.56

هدف نهضت شيعيان سربدار خراسان كه به تشكيل حكومت سربداران انجاميد تشكيل نظامى اسلامى و علوى بوده است.

داعيه عمده اين نهضتها مبارزه با بى دينى و فساد و ستم حاكمان و به دست گرفتن زمام امور جامعه براى پياده كردن برنامه هاى دينى بوده است

و اگر امامان معصوم با برخى از نهضتها و شورشهاى علويان آشكارا و پنهان همراهى نكرده اند و يا با آنها به مخالفت برخاسته اند از آن روى بوده كه يا زمينه را براى قيام و واژگون كردن حكومتها مناسب نمى ديده اند و آثار ناگوار قيام نافرجام آنان را بيش تر از پيامدهاى مثبت آن مى ديده اند و يا از آن روى بوده كه دستهاى ناپاك و نيتهاى ناخالص را در پشت آن نهضتها و شورشها مى ديده اند كه اگر داعيان آن پيروز مى شدند به جاى حكومت اسلامى حكومت طاغوت را جايگزين آن مى كردند و مردم را به گمراهى و تباهى مى كشاندند آنچنان كه امام صادق(ع) درباره قيام محمد بن عبداللّه بن حسن فرموده است:

(هنگامى كه كسى براى قيامى به سوى شما آمد توجه كنيد كه براى چه هدفى قيام مى كنيد. نگوييد زيد هم خروج كرد. زيد مردى عالم و راست گفتار بود. او هرگز شما را به سوى رياست و حاكميت خويش دعوت نكرد بلكه به آنچه مورد رضاى آل محمد(ص) است فرا خواند و اگر پيروز مى شد به عهد خود وفا مى كرد. او براى شكستن قدرت طاغوتى بنى اميه قيام كرد. اما آن كه امروز قيام كرده است شما را به چيز ديگر مى خواند ما شهادت مى دهيم كه به دعوت او رضايت نداريم. او امروز از ما پيروى نمى كند تا چه رسد به روزى كه پرچمها برايش بسته شود.)57

تلاش علماء و بزرگان شيعه براى به دست آوردن قدرت سياسى

تاريخ حوزه ها نشان مى دهد كه عالمان و فقيهان پيشين افزون بر رسالت روشنگرى و تبليغ دين در راه زمينه سازى اجراى احكام اسلام نيز تلاش مى ورزيده اند. گروهى در راه حاكميت اسلام و استوار ساختن آن به شهادت رسيدند و يا در سنگر تلاشها و حركتهاى سياسى به دست دشمنان كشته شدند و گروهى باگزينش

روشهاى مسالمت آميز توانستند از كانونهاى قدرت به سود اسلام و مسلمانان بهره برند و به بخشى از احكام اجتماعى و سياسى اسلام جامه عمل پوشانند. در زمان حضور امامان بزرگان شيعه در شرايط مناسب در پوشش تقيه در دستگاه خلفا راه مى يافتند و بدون جلب توجه جاسوسان اخبار پنهانى را به امامان مى رساندند و از آن جايگاه محرومان را يارى مى كردند.

عبداللّه بن سنان از ياران امام صادق در حكومت منصور و مهدى عباسى خزانه دار بود58. حفص بن غياث از راويان حديث در زمان هارون سمت دادرسى بغداد و سپس كوفه را بر عهده داشت.59 نجاشى از ياران امام صادق(ع) در زمان منصور كارگزارى اهواز و فارس را بر عهده داشت و با استفاده از امكانات مالى و سياسى مشكلات مسلمانان را بر طرف مى كرد.60

على بن يقطين از نزديكان امام كاظم(ع) در دستگاه هارون سمت وزارت داشت. وى پنهانى با امام در ارتباط بود و اخبار سياسى را به امام مى رساند و به تشكيلات امامت كمكهاى مالى مى كرد.