شيخ محمد بن حسن بن علي بن حسين معروف به شيخ حرّ عاملي، در روز جمعه هشتم رجب سال 1033 ق در روستاي مشغري از توابع جبل عامل ديده به جهان گشود و در يازدهم يا بيست و يكم رمضان سال 1104 ق درگذشت و در شهر مشهد مقدس در خراسان، در صحن شمالي بارگاه امام رضا عليهالسلام دفن شد.حرّ عاملي به عنوان صاحب دومين كتاب از واپسين جوامع حديثي شيعه بهشمار ميآيد. حرّ عاملي نزديك به چهل سال از عمر خويش را در زادگاهش گذراند و نزد والد و عمويش شيخ محمّد حرّ، جدّ مادري خويش شيخ عبدالسلام بن محمد، دائي پدرش شيخ علي بن محمود و در روستاي جبع نيز نزد عم خويش، شيخ حسين ظهيري، شيخ زين الدين بن محمد بن حسن بن زين الدين (شهيد ثاني) صاحب معالم و ديگر بزرگان دانشهاي اسلامي را فرا گرفت.او دو بار، به حج و زيارت قبور ائمه عراق رفت و سپس به مشهد (خراسان) عزيمت نمود و در آنجا مورد احترام دانشمندان و مردم قرار گرفت، به گونهاي كه منصب شيخ الاسلامي و قاضي القضاتي مشهد به وي واگذار گرديد.حرّ عاملي به اصفهان نيز سفر كرد و به ديدار ملا محمد باقر مجلسي صاحب بحارالانوار رفت، او در آنجا نيز مورد احترام شاه سليمان صفوي قرار گرفت. حرّ عاملي و مجلسي از يكديگر روايت كردهاند و صورت اجازه او براي مجلسي هماكنون در دست است. حرّ عاملي از سيد ميرزاي جزائري، شيخ علي سبط و ديگران نيز روايت كرده است.
آثار حرّ عاملي
حرّ عاملي داراي تأليفات و تصنيفات فراواني است كه تعدادي از آنها را بر ميشمريم:1 ـ اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات؛ 2 ـ الاثنا عشرية في رد الصوفية؛ 3 ـ الاجازات؛ 4 ـ احوال الصحابة؛ 5 ـ اربعين حديث (= الأربعون حديثاً)؛ 6 ـ ارجوزة في الارث؛ 7 ـ ارجوزة في الزكوة؛ 8 ـ ارجوزة في الهندسة؛ 9 ـ امل الامل في علماء جبل عامل؛ 10 ـ الايقاظ من الهجعة بالبرهان علي الرجعة؛ 11 ـ بداية الهداية من الواجبات و المحرمات المنصوصة كه در برگيرنده احاديث مربوط به موارد واجبات و محرمات است. اين كتاب ملخّص هداية الامة و در واقع منتخبي از وسائل الشيعه است، اين كتاب به ترتيب بابهاي فقه و به طريق اختصار جمع شده است؛ 12 ـ كتاب تذكرة المتبحرين في علماء المتأخرين؛ 13 ـ تحرير وسائل الشيعه؛ 14 ـ التنبيه في التنزيه؛ 15 ـ تواتر القرآن؛ 16 ـ الجواهر السنية في الاحاديث القدسية؛ 17 ـ ديوان اشعار؛ 18 ـ صحيفه ثانيه سجادية؛ 19 ـ الفصول المهمة في اصول الائمة؛ 20 ـ الفوائد الطوسية؛ 21 ـ كشف التعمية في حكم التسمية ؛ 22 ـ من لايحضره الامام كه به منزله فهرست تفصيلي كتاب ديگر او وسائل الشيعه است؛ 23 ـ تعاليق علي وسائل الشيعه؛ 24 ـ وسائل الشيعه. اين كتاب يكي از جوامع روائي معروف شيعه است، وسائل داراي يك مقدمه، 51 كتاب و يك خاتمه است كه هر كتاب شامل چند باب كلّي و هر باب شامل چند باب ديگر است.قابل ذكر است كه: مرحوم محدث نوري احاديثي كه او طبق معيار گزينش احاديث وسايل الشيعه، بايد مورد توجه خويش قرار ميداد ولي بدانها توجه ننمود را در مجموعه ديگري طبق تبويت وسايل الشيعه تحت نام مستدرك وسايل الشيعه گرد آورده است.6 ـ علامه محمد باقر مجلسي 10ملا محمد باقر بن محمد تقي بن مقصود علي مجلسي اصفهاني معروف به مجلسي در سال 1037 ق تولد يافت و يك سال پيش از مرگ شاه عباس صفوي، در بيست و هفتم رمضان سال 1110 ق در اصفهان بدرود حيات گفت. او در فقه، تفسير، رجال، اصول، كلام و ديگر دانشها سرآمد روزگار بود. كتاب بزرگ و دائرة المعارف حديث شيعه يعني بحارالانوار، از كتب اربعه متأخرّه، از آثار ارزشمند او به شمار ميآيد.پدر مجلسي نيز از علما و فقهاي دوره صفويه بود. مجلسي امامت جمعه و جماعت و شيخ الاسلامي دوره صفويان را پس از مرگ پدر دانشمندش به عهده داشت و به مرجعيت عامه در سالهاي 1097 تا 1110 برگزيده شده بود. چنانكه: از عبدالعزيم ناصبي دهلوي نقل است كه: «اگر دين شيعه را دين مجلسي نامند، به جا و به موقع است كه رونق آن از مجلسي است» و آوردهاند كه مرحوم سيد مهدي بحرالعلوم با همه عظمت و تبحري كه داشته، آرزو ميكرده است كه تمامي مصنفاتش در ديوان و نامه اعمال مجلسي ثبت و درج گردد.مجلسي در محضر علماي بزرگي چون پدرش ملا محمد تقي مجلسي، شيخ عبدالله بن شيخ جابر عاملي، مولي محمد محسن بن محمّد موءمن استرآبادي، مولي محمد طاهر بن محمد حسين شيرازي نجفي قمي، مولي محمد صالح بن مولي احمد ساروي و طبرسي، مير عماد، شيخ يونس جزائري، امير اسحاق استرآبادي، قاضي ابوشرف اصفهاني و بسياري ديگر تحصيل كرده و بهرهها برده و اجازهها دريافت داشته است و نيز گروه بسياري از محضر مجلسي بهرهها برده و اجازه نقل روايت و حديث دريافت داشتهاند كه تراجم نگاران، اين بزرگان را چنين ياد كردهاند:آقا محمد صادق تنكابني، مولي محمد بن عبدالفتاح تنكابني، مولي محمد بن علي اردبيلي، امير محمد صادق مازندراني، محمد حسين بن يحيي نوري، محمد بن حسن حرّ عاملي، امير محمد اشرف.مجلسي در نسخهاي از تهذيب الاحكام كه از آنِ او بود، در باره انگيزه كوششهايش نوشته است كه چون توجه مردم را به صوفيان بدعت گذار و برخي از افراد نوگرا و روشنفكر زنديق مشاهده كرد، سعي در نشر آثار امامان نمود تا خلق را از گمراهي برهاند.
لطفا منتظر باشید ...
