آثار مجلسي - موءلفان کتب هشتگانه معروف شیعه نسخه متنی

آثار مجلسي

محققان آثار مجلسي را بيشتر از شصت كتاب و رساله نوشته‏اند كه هر يك در ايران، نجف، بيروت و ديگر بلاد اسلامي مكرر به چاپ رسيده است.

آداب تجهيز الاموات؛ آداب الحج؛ آداب الرمي يا آداب السبق و الرماية؛ اثبات الجن و وجوده؛ الاجازات؛ اختيارات الايام الصغير؛ اختيارات الايام الكبير؛ الاربعون حديثاً في الاصول و الفروع و الخطب و المواعظ و ما يحتاج اليه الناس في امور دينهم؛ الاربعون حديثاً؛ اوقات الظهر و العصر و نوافلهما؛ بحارالانوار في اخبار الائمة الاطهار عليهم‏السلام ؛ تحفة الزائر؛ تذكرة الائمة؛ تعبير الروءيا يا تعبير منام؛ تفسير آية السابقون السابقون؛ تفسير آية النور؛ تفضيل اميرالموءمنين عليه‏السلام علي من عدا خاتم النبيين صلي‏الله‏عليه‏و‏آله ؛ جلاء العيون؛ جوابات المسائل الطوسية؛ حاشية اصول كافي؛ حاشية امل الامل؛ حاشيه تهذيب الاحكام شيخ طوسي؛ حق اليقين در اصول دين؛ حلية المتقين؛ حيات القلوب؛ ربيع الاسابيع؛ زاد المعاد؛ شرح الاسماء الحسني؛ شرح دعاي جوشن كبير؛ شرح روضة الكافي؛ صراط النجاة؛ صواعق اليهود در جزيه؛ عين الحياة؛ الفرق بين صفات الذرات و صفات الفعل؛ الفوائد الطريقة في شرح الصحيفة الشريفة؛ مرآة العقول؛ المسائل الهنديه؛ مشكوة الانوار؛ مقياس المصابيح؛ ملاذ الاخيار في شرح تهذيب الاخبار؛ الوجيزة و رساله‏هايي در باره اذان؛ رضاع؛ زكات؛ حج؛ نماز شب و... .

بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار

بحارالانوار يكي از كتب اربعه متأخره حديثي شيعه است كه مانند همه آثار حديثي ديگر به عربي نوشته شده است.

بحارالانوار افزون بر اخبار كتابهاي چهارگانه پيشين، بيشتر اصول چهارصدگانه و گفتار عالمان شيعي و سنّي را شامل مي‏شود. بحارالانوار در واقع گزينش اخبار كتابهاي حديثي شيعي است كه برخي از آن آثار اينك در دسترس نيست و به همين روي كتابي جامع‏تر از آن نيست و آن را بايد «فرهنگنامه تشيع» يا «دائرة المعارف شيعه» دانست و در وصف آن گفته‏اند كه نسبت بحارالانوار به اخبار اهل‏بيت نبوت مانند نسبت جواهر الكلام به فقه است.

غير از كتب اربعه معروف شيعه تقريباً 200 كتاب از جوامع روائي شيعه نزد مجلسي جمع شده بوده و او همه آن روايات را در كتابش گرد آورده است.

هدف از نوشتن اين كتاب، گردآوري احاديث متفرقه اماميه است نه تهذيب، تنقيح و نقد و بررسي آنها.

موءلف، اين كتاب را با ياري شاگردانش چون سيد نعمة اللّه بن عبداللّه جزائري شوشتري (م 1112 ق) عبداللّه بن نوراللّه بحريني صاحب كتاب عوالم العلوم و ديگران گرد آورده است.

مجموع ابواب بحارالانوار 2489 باب و ترتيب مجلدات آن بدين گونه است:

1 ـ كتاب العلم و العقل و الجهل، 41 باب؛ 2 ـ كتاب التوحيد، 31 باب؛ 3 ـ كتاب العدل و المعاد، 62 باب؛ 4 ـ كتاب الاحتجاحات و المناظرات، 30 باب؛ 5 ـ كتاب النبوة و قصص الانبياء، 82 باب؛ 6 ـ كتاب الامامة، 150 باب؛ 7 ـ كتاب تاريخ خاتم النبيين، 84 باب؛ 8 ـ كتاب ماوقع من الجور علي الائمة (المحن و الفتن)، 69 باب؛ 9 ـ كتاب تاريخ اميرالموءمنين عليه‏السلام ، 129 باب؛ 10 ـ كتاب تاريخ فاطمة و الحسن و الحسين، 50 باب؛ 11 ـ كتاب تاريخ السجاد و الباقر و الصادق و الكاظم عليهم‏السلام ، 46 باب؛ 12 ـ كتاب تاريخ الرضا و الجواد و النقي و العسكري، 40 باب؛ 13 ـ كتاب تاريخ الحجة المهدي «عج»، 37 باب؛ 14 ـ كتاب السماء و العالم، 223 باب؛ 15 ـ كتاب الايمان و الكفر، 144 باب؛ 16 ـ كتاب العشره، 107 باب؛ 17 ـ كتاب الآداب و السنن، 67 باب؛ 18 ـ كتاب المواعظ، 34 باب؛ 19 ـ كتاب الطهارة و الصلاة، 188 باب؛

20 ـ كتاب القرآن و الدعاء، 131 باب؛ 21 ـ كتاب الزكوة و الصدقه و الخمس و الصوم، 115 باب؛ 22 ـ كتاب الحج و العمرة و احوال المدينه، 87 باب؛ 23 ـ كتاب المزار، 69 باب؛ 24 ـ كتاب العقود و الايقاعات، 128 باب؛ 25 ـ كتاب الاحكام، 49 باب؛ 26 ـ كتاب الاجازات، 163 باب.

مرحوم علامه طباطبائي صاحب تفسير الميزان معتقد بود كه علامه مجلسي حامي مذهب و احياكننده آثار و روايات ائمه عليهم‏السلام بوده، و مقام علمي و سعه اطلاع او قابل تقدير است. از كيفيت ورود در بحث و جرح و تعديل مطالب وارده در مرآة العقول، اعلميت اين مجتهد خبير معلوم مي‏شود. و ليكن با وجود اجتهاد و بصيرت در فن روايات و احاديث، در مسائل عميق فلسفي چندان تبحر نداشته است و در اين زمينه‏ها همطراز شيخ مفيد، سيد مرتضي، خواجه نصيرالدين طوسي و علاّمه حلّي نبوده است.

علامه طباطبائي قدس‏سره گويا بنابراين ملاحظات، بر آن شده بود كه در چاپ جديد بحارالانوار با يك دوره مرور و مطالعه و بنابر نيازهاي هر بخش يا حديث، تعليقه‏اي بنويسند تا اين كتاب بزرگ همراه با تعليقيات علمي در دسترس اهل علم قرار گيرد، و تا جلد ششم چاپ جديد تعليقه نوشتند ولي اين توفيق استمرار نيافت.

البته حركت علامه طباطبائي قدس‏سره ، حركتي در خور تقدير بود، لكن حركتي نبود كه عدم تداوم آن براي جامعيت بحار الانوار مسأله آفرين باشد، زيرا علامه مجلسي كه خود مردي گرانمايه است در انتخاب احاديث اين كتاب دقت لازم را به عمل آورده و چنين نيست كه هر گونه احاديث را ضبط و ثبت كرده باشد. چيزي كه هست علامه طباطبائي رحمه‏الله به برخي از ديدگاه‏هاي صاحب بحار الانوار نظرهائي داشته است.

7 ـ محدث نوري

حاج ميرزا حسين بن محمد تقي بن ميرزا محمد علي (يا علي) نوري طبرسي در 18 شوال سال 1254 ق يا در سال 1250 ق در روستاي «ومن» يكي از روستاهاي نور مازندران ديده به جهان گشود و در بيست و هفتم يا هفدهم جمادي الاخر سال 1320 ق در نجف اشرف ديده از جهان فرو بست.

مرحوم حاج ميرزا حسين از محدثان ثقه، از برجستگان علماي اماميه و عارف به رجال، تفسير، طبقات، تاريخ، و ديگر علوم اسلامي است كه كتاب حديثي ارزشمند مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل از تأليفات اوست.

او در تقوا و كمالات نفساني و كوشش در تبليغ و نشر آثار ائمه معصوم عليهم‏السلام شهره بود، وي پدر زن شهيد شيخ فضل اللّه نوري است. وي ابتدا در مازندران مقدمات را آموخت و آنگاه در تهران نزد پدر زن خود حاج شيخ عبدالرحيم بروجردي تلمذ نمود و سپس در سال 1278 ق به عراق رفت و از محضر بزرگان آنجا چون علامه شيخ العراقين آقا شيخ عبدالحسين تهراني و در درس علامه معروف حاج شيخ مرتضي انصاري حاضر شد. شيخ افزون بر استادان و دانشمندان ياد شده از محضر بزرگان ديگر چون: حاج ملا علي كني، حاج ميرزا محمد حسن شيرازي، سيد مهدي قزويني، مير محمد هاشم خوانساري بهره‏ها برد.

علامه نوري سه بار به حجّ رفت و دو سه بار ديگر از عراق به مشهد سفر نمود. او مدتي چند در سامراي عراق بود تا اين كه در سال 1314 هجري قمري به قصد توطن به نجف رفت و سرانجام همان گونه كه گذشت در شب بيست و هفتم جمادي الاخري، سالروز رحلت امام هادي عليه‏السلام به رحمت ايزدي پيوست و در صحن مطهر امام علي عليه‏السلام در ايوان سوم از ايوانهاي شرقي باب القبله به خاك سپرده شد.

محدث نوري كه در حسن محاضره، سرعت كتابت، كثرت حافظه، شدت عبادت و موثق بودن در حديث و زهد شهره بود، شاگردان بسياري تربيت نمود و از مشايخ اجازه افرادي چون علامه شيخ آقا بزرگ تهراني، صاحب الذريعه و حاج شيخ عباس قمي دارنده آثار ارزشمند به شمار مي‏آيد.