در بحار از امام صادق - عليه السلام - آورده است كه فرمود:ما بعث الله عز و جل نبيا حتى ياخذ عليه ثلاث خصال: الاقرار بالعبوديه، و خلع الانداد، و ان الله يقدم ما يشاء و يوخر ما يشاءخداوند هيچ پيامبرى را مبعوث نكرده مگر آنكه سه چيز را از او خواسته است: اقرار به بندگى خدا، نفى هرگونه شريك و همتا براى او، و اينكه خداوند هر چه را بخواهد مقدم داشته و هر چه را بخواهد واپس مىدارد.(11)امام صادق عليه السلام همين معنى را در بيان ديگرى با لفظ محو و اثبات آورده و فرموده:ما بعث الله نبيا قط حتى ياخذ عليه ثلاثا: الاقرار بالعبوديه، و خلع الانداد، و ان الله يمحو ما يشاء و يثبت ما يشاءخداوند هيچ پيامبرى را مبعوث نكرده مگر آنكه سه چيز را از او خواسته است: اقرار به عبوديت خدا، نفى هر گونه شريك و همتا براى او، و اينكه خداوند هر چه را بخواهد محو كرده و هر چه را بخواهد برقرار مىدارد. (12)و در روايت سومى محو و اثبات را بداء ناميده كه فشرده آن چنين است:ما تنبا نبى قط حتى يقر لله تعالى... بالبداء...هيچ پيامبرى هرگز نشان پيامبرى نگيرد مگر آنكه براى خداى متعال به اين امور اعتراف نمايد:... يكى از آنها اعتراف به بداء است... (13)از امام رضا عليه السلام روايت كرده اند كه فرمود:ما بعث نبيا قط الا بتحريم الخمر، و ان يقر له بالبداءخداوند هرگز پيامبرى را نفرستاده مگر با حرمت شراب و اينكه به بداء (= محو و اثبات) در حق خدا اعتراف نمايد. (14)و در روايت ديگرى، امام صادق عليه السلام از زمان محو و اثبات نيز خبر داده و فرموده:اذ كان ليله القدر نزلت الملائكه و الروح و الكتبه الى سماء الدنيا فيكتبون ما يكون من قضاء الله تعالى فى تلك السنه فاذا اراد الله ان يقدم شيئا او يوخره او ينقص شيئا امر الملك ان يمحو ما يشاء ثم اثبت الذى ارادشب قدر كه مىشود فرشتگان و روح و نويسندگان به آسمان دنيا فرود مىآيند و هر چه را خداى متعال در آن سال مقرر فرموده مىنويسند، و اگر خدا بخواهد چيزى را پيش انداخته يا واپس بدارد، يا چيزى را بكاهد، به فرشته مامور فرمان مىدهد آن را همان گونه كه خواسته محو و نابود يا برقرار بدارد. (15)امام باقر عليه السلام نيز در بيان ديگرى از آن خبر داده كه فشرده آن چنين است:تنزل فيما الملائكه و الكتبه الى السماء فيكتبون ما هو كائن فى امر السنه و ما يصيب العباد فيها. قال: و امر موقوف لله تعالى فيه المشيئه يقدم منه ما يشاء و يوخر ما يشاء و هو قوله تعالى: يمحو الله ما يشاء و يثبت و عنده ام الكتاب (16)در شب قدر فرشتگان و نويسندگان به آسمان دنيا فرود مىآيند و هر چه را كه در آن سال شدنى است و هر چه در آن به بندگان مىرسد، همه را مىنويسند. فرمود: و كارهائى است كه وابسته به مشيت الهى است، هر چه را بخواهد مقدم داشته و هر چه را بخواهد واپس مىدارد، و اين معناى سخن خداى متعال است كه فرموده: يمحو الله ما يشاء و يثبت و عنده ام الكتاب.امام باقر عليه السلام در حديث ديگرى درباره اين آيه: و لن يوخر الله نفسا اذا جاء اجلها خداوند هرگز مرگ كسى را - هنگامى كه اجلش فرا مىرسد - به تاخير نمى اندازد.فرمود: زمانى كه اجل فرود آيد و نويسندگان آسمان آن را بنويسند، اين اجل را خداوند به تاخير نمى اندازد. (17)علامه مجلسى در اين باب از بحار همان داستانى را كه آدم عليه السلام چهل سال از عمر خود را به داود بخشيد و ما آن را در روايات مكتب خلفا آورديم، آورده است. (18)اين، معناى بداء در روايات امامان اهل بيت بود. اما بداء به اين معنى كه، بارى خداوند راى جديد و تازه اى در كار پيدا شود كه پيش تر آن را نمى دانسته - معاذ الله - اين ديدگاه در مكتب اهل بيت منكر و مردود است، و ما از آن به خدا پناه مىبريم. ديدگاه امامان اهل بيت عليهم السلام در اين باره همان است كه مجلسى از امام صادق آورده، امام عليه السلام فرموده:من زعم ان الله عز و جل يبدو له فى شى لم يعلمه امس فابروا منههر كس بگويد براى خداى عز و جل در چيزى، راى تازه و جديدى پيدا مىشود كه پيش تر آن را نمى دانسته، از او بيزارى بجوئيد. (19)
لطفا منتظر باشید ...
