بیشترلیست موضوعات احكـام حكومتي از ديـدگـاه امام خمينـي(ره) مدخل حكم شرعي احكام اوليه و ثانويه احكام حكومتي احكام حكومتي جزو احكام اوليه است يا ثانويه؟ مستندات احكام حكومتي اسباب و شرايط صدور حكم حكومتي موقتي بودن احكام حكومتي تعارض احكام حكومتي با ديگر احكام شرعي تعارض احكام حكومتي و فتواي مجتهدين توضیحاتافزودن یادداشت جدید امام خميني نيز در پيام بسيار مهم خود آورده است:«... بايد عرض كنم حكومت كه شعبهاي از ولايت مطلقه رسول (ص) است، يكي از احكام اوليه اسلام و مقدم بر احكام فرعيه حتي نماز، روزه و حج است. حاكم ميتواند حتي مساجد را در موقع لزوم تعطيل كند و مسجدي كه ضرار باشد در صورتيكه بدون تخريب نشود، خراب كند... حكومت ميتواند از حج كه از فرايض مهم الهي است در مواقعي كه مخالف صلاح كشور اسلامي است موقتا جلوگيري كند(صحيفه نور، 20/171-170). شهيد مطهري در اين باره مينويسد:« حتي اگر مصلحت جامعه اسلامي اقتضا كند كه از يك مالك به طور كلي سلب مالكيت شود، حاكم شرعي تشخيص داد كه اين مالكيت به اين شكل درآمده غده سرطاني است به خاطر مصلحت بزرگتري ميتواند اين كار را بكند(اسلام ومقتضيات زمان، 2/88).با اينكه ميدانيم طبق حكم اسلام هر كس صاحب اختيار مال خود است، و «الناسُ مُسَلَّطُون علي اموالِهم» حكم ميكند كسي حق تصرف در مال ديگري را بدون اذن مالك نداشته باشد، ميبينيم كه حكم حكومتي بر اين حكم شرعي تقدم دارد و آن را از اجرا باز ميدارد يا در «طلاق» حكم شرعي اين است كه اختيار آن به دست مرد است، اما اگر مرد زن را طلاق ندهد و يا براي او ممكن نباشد حاكم ميتواند به خاطر جلوگيري از فساد و رفع حرج رأساًخود زن را طلاق دهد. فقهاي بزرگ، مثل مرحوم شيرازي صاحب فتواي تحريم تنباكو و ديگران به اين امر قائل بودهاند(اسلام و مقتضيات زمان، 59 - 62). در واقع آنجا كه ميان حق جامعه و حق فرد تعارضي حاصل افتد حق جامعه مقدم است و حاكم شرع در اين مورد خود تصميم ميگيرد. البته بنابر حكم «وشاوِرِهُمْ في الامر» حاكم جامعه در اين امور براي تشخيص موارد و موضوعات بايد با افراد ذي صلاح مشورت نمايد كه در جمهوري اسلامي اين امور از طريق اكثريت مجلس كه عصاره ملت است و مجمع تشخيص مصلحت كه متشكل از افراد صاحب اطلاع است انجام ميپذيرد.