فقاهت و حکومت نسخه متنی

قيام براي تشکيل حکومت با آرمان مزبور تعارض داشته باشد ، در آن صورت بايد از مقدمه تشکيل حکومت ديني و بر حق چشم پوشيده و ذي المقدمه اساس دين و ديانت را حفظ نمود، و فلسفه سکوت يا صلح ائمه اهل بيت ع در باب حکومت و يا رد پيشنهاد حکومت از طرف برخي زمامداران به آنان بر همين اصل استوار بوده است

در هر حال ولايت فقيه در قلمرو مسايل مربوط به ادار جامعه اسلامي خاستگاهي الهي دارد، بدان سان که ولايت امام معصوم و پيامبران الهي خاستگاه و سرچشمه‌اي الهي داشته است بر اين اساس مقوله ولايت فقيه از مقوله وکالت يا نيابت از جانب مردم جداست ، فقيه از جانب خداوند بر مردم ولايت دارد ، ضمن اين که او نايب و برگزيده امام غايب عج نيز هست چرا که نيابت از امام معصوم در حقيقت همان ولايت از جانب خداوند است، چون امام ولايت الهي دارد ، و يکي از شئون ولايت او برگزيدن نايب و نماينده و وکيل است تا کارهايي را که از جانب خداوند به او محول شده است و او خود از انجام آن معذور است به فرد يا افرادي که مصلحت مي‌داند بسپارد بديهي است با توجه به عصمت امام ، هر کس را که او به عنوان والي مردم و نايب و نماينده خويش برگزيند ، همو در حقيقت والي برگزيده از طرف خداوند خواهد بود ، همان گونه که امام که خود بر گزيده و منصوب از جانب پيامبر اکرم ص است ، در حقيقت برگزيده و منصوب از طرف خداست

2/2ـ اکنون سخن در اين است که چه دلايل عقلي يا نقلي اين مدعا را اثبات مي‌کند؟ قبل از آن که به بررسي دلايل فقيه بپردازيم لازم است به اختصار معيار عقلي يا نقلي بودن دليل را بيان نماييم

دليل عقلي آن است که هر دو مقدمه يا مقدمه کبراي آن عقلي باشد، که قسم اول را دليل عقلي محض يا خالص ، و قسم دوم را عقلي غير خالص مي‌نامند مثلاً دليل زير بر اثبات وجود واجب خدا دليل عقلي محض است

1ـ موجود يا واجب است يا ممکن

2ـ موجود ممکن بدون وجود داشتن موجود واجب محال است

بنابراين وجود داشتن موجود واجب امري ضروري و قطعي است

و دليل ياد شده در زير دليل عقلي غير محض است

1ـ خداوند به مؤمنان وعده پاداش اخروي داده است

2ـ خداوند هرگز خلف وعده نخواهد کرد

پس پاداش اخروي امري قطعي و تخلف ناپذير است

مقدمه نخست اين استدلال نقلي است يعني از گزارشهاي ديني کتاب و سنت به دست آمده است ، ولي مقدمه دوم که کبراي استدلال است ، عقلي است ، گرچه اين حکم عقلي مورد تأييد نقل نيز قرار گرفته است

و دليل زير نقلي محض است

1ـ قيام متصل به رکوع از ارکان نماز است

2ـ ترک رکن مبطل نماز است

3ـ ترک قيام متصل به رکوع مبطل نماز است

و دلايلي ديگر از اين قبيل

با توجه به توضيحات فوق يادآور مي‌شويم دلايل ولايت فقيه سه گونه‌اند عقلي محض ، عقلي غير محض، و نقلي ، اينک اين دلايل را به ترتيب بررسي مي‌کنيم

3/2ـ برهان عقلي صرف بر ولايت فقيه مبتني بر قاعده لطف است ، همان برهاني که متکلمان عدليه وجوب نبوت و متکلمان اماميه وجوب نصب امام از جانب خداوند را بر پايه آن اثبات مي‌کنند

مقدمه نخست اين برهان اين است که وجود حکومت صالح و امام و حاکم عادل در صلاح معنوي جامعه نقش تعيين کننداي دارد ، يعني زمينه رشد و هدايت را در جامعه فراهم مي‌سازد ، عوامل گمراه‌کننده و مخرب را يا ريشه‌کن مي‌سازد و يا حداقل مهار مي‌کند اين يک حقيقت مسلم و غير قابل ترديد است ، و تجربه‌هاي تاريخي نيز مؤيد آن است