مفهوم آزادی از دیدگاه مسلمانان نسخه متنی

قانون آزادى است و انقياد وتسليم به قانون آزادى است.

مدراشِ(1) يهودى همين عبارت از كتاب مقدس را به اين معنا مى گيرد: (تنها انسان آزاد در جهان كسى است كه مفاهيم الواح قانون را به كار گيرد.(13)) در اسلام صوفيان و زاهدان اغلب همين نظريه را در قالب هاى متعددى بيان مى كنند(14). اين نظريه در داستانى در باره لقمان سرخسى صوفى به شكل برجسته اى مطرح مى شود.

وى خواستار رهايى از بندگى خدا و از وضعيت بردگى اش نسبت به خدا شد. آزادى كه به او اعطا شده بود ديوانگى بود(15).

اين ملاحظات اندك در باره بحث جديد آزادى(16) در صورتى به هدف خود خواهد رسيد كه به طور قطعى روشن كنند كه مفهوم آزادى در وهله اول بسيار پيچيده و در وهله دوم آزادى به عنوان توجيهى براى همه آرمان هاى مدرن غرب گرديده است. نمى توان از پيش انتظار داشت كه آزادى در هر جايى ديگر نيز به طور مشابهى بسط يافته باشد. بر عكس اگر آزادى به مفهوم مدرن آن در هر تمدن ديگرى نيز بسط مى يافت آن تمدن مى توانست در همان چارچوبى حركت كند كه تمدن ما [غرب] حركت كرده است.

با وجود اين مسلمانان قرون ميانه اگر چه به طور مبهم از چالش آزادى آگاه بودند. مفهوم آزادى خودش را در لا به لاى آثار نوشتارى همانند زمينه هاى اجتماعى آشكار مى سازد. وظيفه ما در اين جا جمع آورى و ارزيابى ارجاعات به نظريه آزادى است. اين امر در نهايت بدون آن كه خطر بيان صرفاً تعميمات ذهنى را به بار آورد به ما ابزارهايى براى ارزيابى تأثير يا عدم تأثير آن مى بخشد.