مفهوم آزادی از دیدگاه مسلمانان نسخه متنی

ماده (حبس) (ح ـ ب ـ س) كه براى بيان (بازداشت در زندان) در زبان هاى گوناگون سامى (به ويژه در مقايسه با سريانى) به كار گرفته شده است در قرآن تنها به معناى (بازداشت كردن) بدون دربرداشتن معنايِ ضمنى زندان به كار رفته است (مراجعه كنيد به سوره مائده آيه 105 ـ 106). در نوشته هاى روايى گاهى اوقات معناى خاص (ح ـ ب ـ س) محتاج به تفسير بود. به همين جهت براى يك فقيه مهم بود اثبات كند كه (حبس) آن طور كه در دوران پيامبر^ به كار برده مى شد بر زندان واقعى دلالت نمى كرده است بلكه صرفاً بر معنايِ (بازداشت كردن) دلالت مى كرد كه اين دلالت به كار بردن واژه (اسير) را ـ شخصى كه با غل و زنجير بسته شده است ـ براى (زندانى) موجّه مى كرد.(17) با گذر از سطح تفكرات فقهى ـ حقوقى به مسائل پزشكى عبارتى در مورد مرگ ابن سينا آمده است كه مى گويد:

او (بالحبس) درگذشت. اين عبارت محتاج اين تفسير است چرا كه حبس در اين جا بر مفهوم زندان دلالت نمى كند بلكه بر مانعى كه قولنج كشنده [مهلك] ابن سينا آن را موجب گشته بود دلالت مى كند.(18) توقيف زنان محكومِ به زنا (م ـ س ـ ك) در خانه هايشان كه در قرآن (نساء آيه 15 ـ 19) به عنوان مجازات تجويز شده است و فقها هم آن را خاطرنشان كرده اند (19) بعداً نسخ شد و شلاق جاى گزين آن گرديد(نور آيه 2 ـ 3). به هر حال چنين توقيفى در خانه هر چند كه محروميت از آزادى را موجب مى گردد به سختى مى توان آن را با زندان قابل مقايسه دانست.

در هر صورت زندان ها در عربستانِ دوران پيامبر^ شناخته شده بودند. زندان در دوران ما قبل اسلام در همه جا وجود داشته(20) وما با اطمينان مى توانيم ادعا كنيم كه آبادى هاى بزرگ تر در عربستان همانند شهرهاى مكّه و مدينه زندان هايى مخصوص به خود داشتند. امّا در محيط باديه نشينان زندان يك شيوه كاملاً غير عملى واغلب غير ممكن بود. زندان حد اقل به عنوان يك مجازات (در مقايسه با كاربرد آن به عنوان اقدامى پيش گيرانه) ابزارى فوق العادة نا مطمئن بوده و هست; ابزارى كه مى توانست براى كسانى كه آن را اعمال مى كنند طاقت فرساتر باشد تا كسانى كه در معرض آن قرار مى گيرند. مطمئناً مى توان فرض كرد كه زندان در ميان باديه نشينان به طور گسترده وجود نداشته و احتمالاً همين مطلب را مى توان درباره آبادى هاى كوچك تر در عربستان مركزى نيز اظهار داشت.