لطفا منتظر باشید ...
س 608 - حـدود 21 سـال سـن دارم , و تـاكنون مقدارى از طريق كارگرى در تابستان پول جمع آورى نموده ام , ولى هنوز مجرد هستم , و يك فرش به قيمت 42500 تومان خريده ام , آيا بايد خمس آن و نـيـز خـمس پول خود را بپردازم ؟
ضمنا پدرم نيز مبلغ 7000تومان به بنده كمك كرده كه با پولهاى خود كنار گذاشته ام , آيا تخميس آن هم لازم است ؟
ج - فـرش خـريدارى شده , خمس ندارد, و پول موجودى شما, آنچه كه از كاركردخودتان است , و براى لوازم زندگى كنار گذاشته ايد, خمس ندارد و همچنين پولى را كه پدر كمك كرده , خمس ندارد.18/12/73
س 609 - پـولـى كـه شـوهر بابت خرجى خود و خانه , در اختيار زن قرار مى دهد, و اختياردخل و تـصرف كامل را به او واگذار مى كند, چنانچه زن از آن پول مقدارى پس انداز كند, وبعد از مدتى مقدارى پول به عنوان قرعه كشى برنده , و به آن پول بيفزايد, مجموعا12000 هزار تومان شود, و از طـرفـى ايـن پـول را براى مخارج بعد از برگشت از حج پس انداز كند, آيا به اين پول خمس تعلق مى گيرد؟
ج - پول شوهر كه زن آن را پس انداز مى كند, به اصل آن خمس تعلق مى گيرد,چون شوهر خمس آن را نـداده اسـت , و بـايـد خـمـس جـايـزه را هـم اگر سال برآن بگذرد, و مازاد بر مؤونه باشد, بپردازد.15/1/72
س 610 - اينجانب سال قبل در استخدام دولت بودم , و لذا مقدارى ما به التفاوت حقوق طلب دارم , كـه امـسـال پـرداخـت خواهد شد, و از طرفى امسال بى كارم , و نياز مالى دارم ,خواهشمند است , بفرماييد آيا دادن خمس اين پول كه در يافت خواهم كرد, بر من واجب است يا خير؟
ج - اين پول جزء در آمد سال وصول است , پس اگر تا آخر سال به مصرف زندگى و هزينه هاى آن نرسد, و زياده بر مؤونه باشد, خمس دارد.21/6/71
س 611 - در بـحـث خـمـس رساله جناب عالى آمده كه اگر كسى بر اثر قناعت , از مخارج سالش مقدارى اضافه بيايد, ملزم به پرداخت خمس آن نيست , مراد از قناعت و حد آن چيست ؟
و نيز: بنده مـبـلـغ 100000 تـومان وام گرفته ام و از راه قناعت , اقساط آن راپرداخت , و پول را صرف درخت كارى كرده ام , آيا به اين مبلغ خمس تعلق مى گيرد يا نه ؟
ج - مـراد از قـناعت , سخت گيرى در زندگى و مخارج است و اين امر را هر كس به فراخور حال خـودش مى تواند تشخيص دهد, راجع به مبلغ مرقوم (100000تومان ), اگر اقساطش از راه قناعت مـرقـوم پـرداخـت شـده (يـعـنـى درحـقـيـقـت كـم دهـان زن و بـچه گذاشته ) خمس تعلق نمى گيرد.29/5/75
س 612 - با قناعت و آينده نگرى , طى چندين سال , از در آمد حاصله چندين قطعه زمين خريدم , آيا به اين زمينها خمس تعلق مى گيرد؟ به قيمت خريد يا قيمت فعلى ؟
ج - مـتـعـلق خمس است , چون مازاد بر مؤونه سنه است , و هنگام مراجعه , باتعيين قيمت فعلى و قبلى , خمس آن بايد با مصالحه معلوم شود.11/9/75
س 613 - آيا شخصى كه گاه منفعت كسب دارد, اما شغل اصلى او كاسبى نيست ,مى تواند هر پولى را كـه به دست مى آورد, جداگانه نگه دارد, و تاريخش را ياداشت كند, واگر سال بر آن گذشت , خمسش را بدهد, يا اينكه حتما بايد سال خمسى داشته باشد؟
ج - اگـر در آمـدهـا بـر حـسـب نـوع , مـخـتـلـف باشد, مى تواند براى هر كدام سال معينى قرار دهد.7/8/74
س 614 - قبلا دكان داشته ام , و براى ساختن منزل مقدارى از سرمايه مغازه را مصرف منزل كردم , ولى بعدا به علت كمى سرمايه نتوانستم مغازه را باز كنم , لذا اجناسش را جمع كرده , مى فروشم , و مقدارى را خرج منزل و مقدارى را خرج مايحتاج زندگى مى كنم , ومقدارى از اجناس هم موجود اسـت , بـه عـلاوه چند سال قبل از تعطيل مغازه حساب داشته ام , و بعد به علت ندانستن مساءله و ايـنـكـه فـرد بدهكار خمس ندارد, حساب مغازه ام رانكرده ام , حال اگر در تعلق خمس و عدم آن شك داشته باشم , تكليف چيست ؟ اگر بدانم كه بدهكار بوده ام چه كنم ؟
ج - آنـچـه از سـرمـايـه كه خمس آن را پرداخت كرده ايد, ديگر خمس ندارد, و درباقى چون اگر خـمـس آنرا مى داديد, نمى توانستيد كاسبى كنيد, آن هم خمس ندارد, لكن اگر وضع نامعلوم , و مـقدار مخمس و غير مخمس مشكوك باشد, چه بهتر كه به مرجع تقليد يا نماينده او مراجعه , و با مصالحه مشكوك قضيه را حل كنيد.19/7/71
س 615 - دستمزدى كه مسلمان از افراد غير مسلمان (مسيحى , زرتشتى , و...), يا ازمسلمانى كه خمس نمى دهد, مى گيرد, چه حكمى دارد؟
ج - بـراى گـيـرنده حلال , و تصرف در آن جايز است , لكن اگر دهنده دستمزد,مسلمان باشد, و گـيـرنـده بـدانـد كـه عين اين مال متعلق خمس است , ولى خمسش را نپرداخته , بايد گيرنده خمسش رابپردازد.28/8/74
س 616 - وراث كـافـر, و مـورث نيز كافر است , مورث مالى را از مسلمان خريده , آيا وارث اين كافر بـابـت خـريـد مـال از مـسلم به وسيله مورث , تكليف دادن خمس مال را دارد يا خير؟
اگر وارث مـسـلـمـان , و مورث كافر باشد, و مورث مالى را از مسلمان خريده كه به مسلمان به ارث رسيده , چطور؟ خمس را به چه كسى بايد بدهند؟
ج - خـمـس زمينى كه كافرذمى (يعنى اهل كتاب ) از مسلمان خريدارى كرده است , بايد پرداخت شـود, و اگـر خود خريدار نپرداخت , وارث او چه مسلم باشدو چه كافر, بايد بپردازد, و اين خمس هم مانند بقيه اخماس است كه بايد به مجتهد جامع الشرايط داده شود.1/92/73
باغ , زمين كشاورزى و محصولات آنه
س 617 - در صـورتـى كـه باغ ياملكى از مالى كه خمس آن پرداخته شده است , خريدارى شود, آيا اگر فروخته هم نشود, باز مشمول خمس مى شود يا خير؟ج - ارتـقاى قيمت و سود اضافه بر خريد, جزء ارباح مكاسب است كه اگر مازادبر مؤونه سال باشد, خـمس به آن تعلق مى گيرد .آرى , اگر براى تجارت باشد,قيمت اضافه شده در هر سال , جزء در آمد همان سال است , و اگر براى تجارت نباشد, معيار, زمان فروش است .14/4/74
س 618 - با توجه به مساءله 1781 رساله عمليه حضرت عالى , اينجانب مقدار3700متر زمين را در سـال 1359 احـيـا كرده ام كه حدودا از يك چهارم آن براى درختكارى ,و از بقيه براى كشت جو و گـندم استفاده مى كنم , ولى نه از اول قصد فروش آنرا داشته ام , ونه الان قصد فروش دارم , آيا به اين زمين خمس تعلق مى گيرد؟
ج - خـمس به قيمت فعلى آن تعلق مى گيرد, لكن ترقى قيمت در سالهاى بعد,خمس ندارد مگر موقع فروش .29/12/72
س 619 - عده اى از كشاورزان پس از پيروزى انقلاب اسلامى , زمينهايى را با اجازه سازمان اراضى , در حـومـه شـهـر, آبـاد كرده اند با توجه به اينكه آنان در صدد پرداخت وجوهات شرعيه اند و نيز با عنايت به مرغوبيت اراضى كشاورزى , كيفيت پرداخت آن رامرقوم فرماييد؟
ج - چون خمس به عين مال تعلق مى گيرد, لذا اولا بايد عين آباد شده ,قيمت گذارى شود, و بعد مـجـتـهـد يـا شخص مجاز از جانب مجتهد كه وجوهات رااخذ مى كند, مى تواند 15 زمين را با هر قـيـمـت كه صلاح دانست , به مؤدى خمس بفروشد, بايد توجه داشته باشد كه قيمت 15 مشاع , و زمينى كه نمى شود به ديگرى فروخت , كمتر از كل است .10/2/71
س 620 - كـشـاورزانى مالك زمينى به وسعت چهل جريب يا بيشتر شدند, لكن در آمدكشاورزى براى آنان به خاطر وجود هزينه , به اندازه مؤونه زندگى است , آيا تخميس اين زمينها واجب است ؟
ج - همه آنچه كه تاءمين معشيت , متكى به در آمد حاصل از آن است , سرمايه است , و متعلق خمس مى باشد.24/12/74
س 621 - شـخـصى كه شغل او معلمى است , قطعه اى زمين كشاورزى خريده , و آن رااجاره داده است , و سالى 150 هزار تومان اجاره مى گيرد, آيا خمس اين زمين واجب است ؟
ج - خمس آن واجب است .24/12/74
س 622 - كـشـاورزى بـذرى را كـه خـمـسش رانداده , كشت كرده است , و بعدا سال خمسى فرا مى رسد, آيا خمس بذر رابدهد يا خمس زراعت را؟ اگر خمس بذر را داده باشد, حكم چيست ؟
ج - بـذر - چـون از درآمـد سال گذشته بوده - خمس دارد, لكن حاصل تا به دست نيايد, در آمد محسوب نمى شود, و خمس ندارد.3/5/75
درآمدهاى غيركسبى (مهريه , بخشش و ارث )
س 623 - آيـا بـه مـهـريـه اى كـه بـعد از چند سال همسرم به بنده پرداخت مى كند, خمس تعلق مى گيرد؟ج - خـمس به مهريه تعلق نمى گيرد, لكن اگر شوهر آن را از درآمد سالهاى قبل كه خمس آن را نداده , پرداخت كند, بايد خمس آن را بدهد.11/5/74
س 624 - گـاهى به افراد مبلغى عيدى , تشويقى يا هديه پرداخت مى شود,اگر فردقناعت كند, و سال خمسى اش برسد, چه حكمى دارد؟
ج - خـمـس به هبه , هديه و عيدى تعلق نمى گيرد, اما تشويقى كه به حساب كاراست , جزء ارباح مكاسب است , و اگر اضافه بر مؤونه سال باشد, متعلق خمس است .11/3/74 س 625 - آيا مبالغى كه در عروسى ها به عنوان هديه جمع مى شود, متعلق خمس است يا خير؟
ج - مـبـلغ جمع شده , چون هديه است , خمس ندارد .آرى , اگر از راه كسب با آن پول درآمدى به دست آيد, جزء درآمد سال حصول است , لذا اگر تا آخر سال مصرف نشود, به عنوان مازاد بر مؤونه متعلق خمس است .20/12/70
س 626 - چـنانچه كالاهاى هديه اى تبديل به نقد, و به عنوان سرمايه از آن استفاده شود, مشمول خمس مى شود, يا حكم سرمايه مخمس را دارد؟
ج - حكم سرمايه مخمس را دارد.28/8/74
س 627 - مـقـدارى طلاى خود و دخترم را به مبلغ 50 هزار تومان فروختم , و پولش را به شركتى دادم كـه با آن كار كند, و ماهانه مبلغ 1500 تومان به من بدهد, در حالى كه طلاهاى دخترم هديه بود, ولى طلاهاى خود را به مرور خريده و استفاده كرده بودم , باتوجه به اين مطلب آيا؟
1 - به اين 50 هزار تومان خمس تعلق مى گيرد؟
2 - آيا پس انداز مبالغ دريافتى در هر ماه , سر سال , خمس دارد؟
3 - اگر قبل ازاينكه يك سال شود, بااين پس اندازها طلا يا چيز ديگرى بخرم , خمس دارد؟
ج - 1 - مـقـدارى را كـه هديه بوده , خمس ندارد, و آن مقدار كه به مرور خريده شده , اگر از پول كسب و درآمد بوده , خمس دارد, و اگر هبه شوهر بوده , خمس ندارد.ج 2 - تـمـام سـود حاصل از آن اعم از پول طلاى هديه اى و غير هديه اى , اگر تاسال خمسى , جزء مؤونه نباشد, خمس دارد.ج 3 - اگر جزء مؤونه باشد, و حالت سرمايه پيدا نكند, خمس ندارد.7/3/70
س 628 - بـنـده 500 هـزار تومان پول نقد دارم كه صد هزار تومان آن از فروش طلاهايى است كه شـوهرم به من هديه كرده است , مقدارى هم النگو و انگشتر طلا دارم كه به بنده هديه شده است , آيا اين طلاها و مقدار پولى كه از فروش طلا به دست آورده ام ,متعلق خمس و زكات است يا نه ؟
ج - به طلاهاى اهدايى و آنچه كه براى زينت مورد نياز است , خمس تعلق نمى گيرد, و مورد تعلق زكـات هم نيست , چون نقد رايج نيست , لكن مبلغ چهارصد هزار تومان كه از غير فروش طلاهاى اهدايى به دست آمده متعلق خمس است .7/11/75
س 629 - شـخصى ملكى را خريده , و صاحب ملك مقدارى از حق خودش را به اوبخشيده است , و خـريـدار مـى داند كه مالك , خمس اين زمين را نداده است , با توجه به اينكه مقدار بخشش , هديه است , آيا بر خريدار لازم است خمس آن مقدار را بدهد؟ اگرنداند چطور؟
ج - اگـر زمـين يا چيز ديگرى , به هر نحوى , در اختيار كسى قرار بگيرد, و ملك او شود, و او يقين داشـته باشد كه آن شى ء بالخصوص متعلق خمس بوده , ومالك قبلى خمس آن را نداده است , بايد خـمـس آن را بپردازد, ولى اگر شك دارد كه متعلق خمس بوده يا نه , هر چند بداند كه صاحبش خمس اموال خود رانمى داده , خمس بر او واجب نيست .5/3/73 س 630 - آيا خمس به پولى كه به بچه به عنوان جايزه داده مى شود, تعلق مى گيرد؟
ج - جوايزى كه جنبه كسبى دارد (مانند جوايز بانك ), خمس دارد, والا خمس ندارد.12/4/74
س 631 - آيـا پـول نذرى و هديه اى كه نزد انسان مانده , و هنوز به علت بعد مسافت , به صاحبانش داده نشده است , و نيز سال خمسى هم فرا رسيده باشد, متعلق خمس است ؟
ج - متعلق خمس نيست .30/2/74
س 632 - با احترام , به استحضار مى رساند كه با توجه به اينكه نظام هماهنگ پرداخت حقوق بنياد شـهـيـد, غالبا پس از گذشت يك سال , مبالغى را تحت عنوان معوقه حقوق به خانواده هاى مكرم شـاهـد پـرداخـت مـى كـنـد, مـستدعى است به لحاظ درخواست استفتا ازجانب تعداد زيادى از خانواده هاى شاهد پاسخ استفتاى ذيل را جهت بهره بردارى به اين مركز ارسال فرماييد: آيا به معوقه مـابه التفاوت حقوق سالهاى قبل , كه توسط بنياد شهيدبه طور يكجا, به خانواده هاى معظم شاهد پرداخت مى شود, خمس تعلق مى گيردياخير؟
ج - خـمـس نـدارد, و مـانـنـد غـيـر مـعوقه است , و چون درآمد كسبى نيست , متعلق خمس هم نيست .1/3/75
س 633 - مـطابق قانون اخيرالتصويب مبنى بر پرداخت حقوق و مستمرى به بازماندگان شهدا و مـفـقـودين معظم به نحوى كه اشتغال آنان فرض مى شود, بخشى ازمستمرى پرداختى , مازاد بر مـؤونـه سـال مى شود, على هذا مستدعى است چنانچه به دريافتى مذكور خمس تعلق مى گيرد, اعلام فرماييد.ج - ايـن گونه بودجه ها چون درآمد كسبى نيست , و جنبه تقديمى به خانواده هاى معظم شهدا و مفقودين دارد, متعلق خمس نيست .16/4/73
س 634 - اگـر شـخصى از دنيا برود, آيا بعضى از فرزندان آن مرحوم مى توانند بدون اجازه وراث ديگر, پول آن مرحوم را بردارند و بابت خمس بدهند؟
ج - ديون ميت كه از جمله آنها خمس است , بايد پرداخته شود.24/4/76
س 635 - شـخـص مـجردى مى داند كه پدر مرحومش هرگز خمس پرداخت نمى كرده است , آيا اجازه مى فرماييد كه سهم الارث خود را جهت ازدواج خود, هزينه و مقدار خمس خود را به صورت اقساط به حضرت عالى پرداخت كند؟
ج - اگـر مـطـمئن هستيد كه خمس نمى پرداخته , و آنچه كه به شما رسيده است ,متعلق خمس بـوده , ولى پرداخت نشده , در اين صورت (يعنى با اين دو شرط)خمس را بدهكار, و در پرداخت به طور اقساط, مجازيد.6/1/76
س 636 - مـبـلـغ دو مـيـليون ريال به صورت سهم الارث به بنده رسيده است , آيا اين پول متعلق خمس است يا خير؟
ج - ارث خـمس ندارد, مگر آنكه اطمينان حاصل شود كه مال به ارث رسيده ,متعلق خمس بوده , ولى ميت خمس آن را نپرداخته است .8/11/73
س 637 - اگـر مـقدارى از ماترك ميتى به كسى تعلق گيرد, و به علت موانع و اشكالاتى ,پس از مـدتـى تـقسيم شود, و به تملك فرد درآيد, آيا ارتفاع قيمت از تاريخ فوت تا وصول ,متعلق خمس است يا نه ؟
اگر قيمت زمان فوت , مشخص نباشد, يا فرد از آن اطلاع نداشته باشد, يا بعد از تقسيم , مـدتى اموال را نگه دارى كند, و ارتفاع قيمت پيدا شود, آياباز هم خمس دارد؟
اگر مالى به انسان هـديـه شود, و چندى بدون قصد اكتساب , آن رانگه دارى كند, و قيمت بالا رود, پس از فروش , آيا مابه التفاوت جزء درآمد سال فروش است يا نه (در حالى كه از قيمت وقت هبه اطلاعى ندارد)؟
ج - هـبـه و ارث هـر چند خمس ندارد, لكن قيمت بالا رفته جزء درآمد سال فروش است , و اگر تا آخر سال , خرج زندگى نشود, بايد خمس آن را بپردازد,والا خمس ندارد, و با شك در قيمت زمان هـديـه و ارث , مى تواند حداكثر آن زمان را لحاظ كند, ناگفته نماند كه تاءخير در اداى خمس , به خاطر موانع واشكالات , گناه نيست , و ان شاءاللّه خداى غفار عذر را مى پذيرد.10/3/74
س 638 - در اواسـط سـال 71, مـقـدار 250 هزار تومان از ارث پدرى را فروخته , و با آن نختابى به قـيـمـت 600 هـزار تـومان به صورت قسطى , خريده , و اقساط را تا سه سال با كاركردن پرداخت نمودم , به علاوه اين مغازه مورد احتياج من است , و نمى توانم آن رابفروشم .- آيا به ارث پدرى خمس تعلق مى گيرد؟ اگر تعلق مى گيرد, به قيمت فعلى است ياقبلى ؟
ج - ارث خمس ندارد, مگر آنكه ترقى كرده باشد, كه در اين صورت , ترقى موقع فروش , جزء درآمد سال است , و اگر تا آخر سال خرج نشود, متعلق خمس خواهد بود.25/12/75
س 639 - هـمـسـر شـخـصـى كـارمـند دولت بوده , و فوت كرده است , و اكنون حقوق وظيفه يا مـستمرى دريافت مى كند, آيا اين حقوق متعلق خمس است , يا ارث محسوب مى شود؟
اگر دولت مقدارى بر آن بيفزايد, آيا به زيادى - اگر بر آن سال بگذرد - خمس تعلق مى گيرد؟
ج - حقوق وظيفه (چه رسد به مستمرى جزء) كه به خاطر فوت ديگران به انسان مى دهند, متعلق خمس نيست , و تعلق نگرفتن خمس به آنچه كه دولت آن را اضافه كرده است , روشن تر و واضح تر از اصل است .22/8/70
خمس سرمايه و ترقى قيمت آن
س 640 - آيا به سرمايه كار, خمس تعلق مى گيرد؟ج - خمس دارد, مگر آنكه اداى آن موجب فلج شدن كار و مشقت در زندگى شود.28/8/74
س 641 - پـولى كه جهت خريد سكه بهار آزادى به حساب بانكها واريز مى شود, آيامشمول خمس است ؟
ج - با ديگر پولهاى مازاد بر مؤونه تفاوتى ندارد.12/9/73 س 642 - در صورتى كه فردى داراى يك گله گوسفند باشد, خمس آن به چه صورت است ؟
ج - سرمايه است , و خمس دارد.4/10/75
س 643 - كـسـى خـمس يك گاو يا گوسفند را داده , و بعدها آن گاو يا گوسفند زياد شده ,به طورى كه به حد زكات نرسيده است , آيا آن گاو و گوسفند زياد شده هم خمس دارد ياخير؟
ج - زيـادى گـاو و گـوسفند چنانچه براى مؤونه باشد, خمس ندارد, ولى اگر جزءسرمايه باشد, خمس دارد.16/2/72
س 644 - فـردى زمين , ساختمان يا ملكى را خريدارى مى كند بدين قصد كه چندسالى بگذرد, تا در آيـنـده بتواند با فروشش وسايل مورد نياز ازدواج فرزندانش را فراهم كند,آيا موقع فروش , بايد خمس قيمت زمين را بپردازد؟
ج - اين نحو از زمينها جزء سرمايه , و متعلق خمس است .30/2/76
س 645 - شخصى يك ميليون سرقفلى و يك ميليون جنس در مغازه به عنوان سرمايه دارد, و در آمد او به اندازه مخارج زندگى است , آيا خمس دارد يا نه ؟
ج - همه آنچه كه از آن براى تاءمين معيشت از درآمد آن استفاده مى شود,سرمايه و متعلق خمس است , چون معمولا مى توان خمس را - ولو به اقساط وبا دست گردان - پرداخت كرد.24/12/74
س 646 - مـشـتـركا با شخصى ديگر, منزلى را خريدارى كردم , و پول آن را از راه فروش طلاهاى هـمـسـر و لوازم خانه دادم , بعدا خانه را فروخته , تبديل به مغازه كردم , و حال مغازه را فروخته , با مـقـدارى از پـول آن دو عدد النگو براى همسرم خريدارى كردم , و به اندازه دوعدد ديگر نيز به او بـدهـكارم , نيز يك دستگاه موتورسيكلت و هم لوازم منزل خريدم , ومقدارى هم به صورت قرضى پيش افراد ديگر گذاشتم , آيا به پول مغازه خمس تعلق مى گيرد؟
ج - ارتـقـاء قـيـمت از ارباح مكاسب سال فروش مى باشد و فرقى بين نقد بودن ويا به قرض دادن نمى باشد.26/12/75
س 647 - اگر كالا يا سرمايه اى مخمس (فرضا يكصد هزار تومان ) تهيه شود, و درسال بعد, همان كـالا ارزشش معادل يكصد و چهل هزار تومان شود, آيا ارزش اضافى آن مشمول خمس مى شود, يا جزء سرمايه مخمس است ؟
ج - ارزش اضـافـى سـرمايه , جزء درآمد سال است , و در صورتى كه با او تجارت شود, به آن خمس تعلق مى گيرد.28/8/74
س 648 - در حـسـابـرسى آخر سال , جنسى موجود است كه قيمت آن ترقى كرده است ,ولى تا به فـروش نـرفـتـه , نفعش قطعى نيست , در اين صورت در حساب سال , آيا قيمت تمام شده - يعنى قيمت خريد آن - منظور مى شود يا قيمت روز آن ؟
ج - به قيمتى كه در بازار خريدارى مى شود (يعنى قيمت روز), بايد محاسبه شود.20/1/74
س 649 - پـدرى بـه فرزندش قطعه زمينى به قيمت يكصد و پنجاه هزار تومان فروخت ,حال آنكه قيمت واقعى زمين , بيش از يك ميليون است , در اين صورت خمس /150هزار تومان را بايد بدهد يا خمس قيمت واقعى زمين را؟
ج - خمس به همان يكصد و پنجاه هزار تومان , تعلق مى گيرد.30/1/72
س 650 - برنج , روغن يا چيزهاى ديگر كه شركتها به نام بن مى دهند, و همه ماهه مبلغى از حقوق مـا را كـسـر مى كنند, و در پايان سال , مقدارى از آنها باقى مى ماند, به چه نرخى بايد خمس آن را حـساب كرد؟ آيا به همان قيمت دولتى يا به قيمت آزاد؟
همينطورجنسهاى ديگر را بايد به قيمت روز حساب كرد يا به قيمت زمان خريد؟
ج - خـمـس جنسهاى باقى مانده بايد از اصلش پرداخت شود, لذا اگر قيمت آن را مى دهد, بايد به قيمت روز حساب كند.19/7/71
س 651 - مـقدارى پول به عنوان سهام , سرمايه گذارى كرده ام , و به صورت نقد چيزى در دستم نـيـست , و فقط برگ سهام نزد من است , اگر مثلامبلغ سهام 300 هزار تومان باشد, وسال خمسى بـنـده بگذرد, و سال آينده اين سهم 300 هزار تومان سود كند, ومجموعا 600 هزار تومان شود, آيا بايد خمس 300 هزار تومان را بدهم , يا آنكه خمس به600 هزار تومان تعلق مى گيرد؟
ج - مـبلغ سيصد هزار تومان متعلق خمس است , و باقى مانده آن مبلغ دويست و چهل هزار تومان اسـت كه مخمس است , و هر چه در سال آينده بر دويست وچهل هزار تومان اضافه شود و مازاد بر مؤونه باشد, بايد خمس آن را بپردازيد,اما خمس خود دويست و چهل هزار تومان كه مخمس است , لازم نيست .6/11/75
وسيله نقليه (سوارى - بارى )
س 652 - ايـنـجـانـب مبلغى را به عنوان وديعه جهت خريد ماشين سوارى , به حساب يك شركت خـودروسازى واريز كرده ام تا در سال آينده آن ماشين را تحويل بگيرم , آيا به اين مبلغ خمس تعلق مى گيرد؟ج - اگر مورد احتياج باشد, چون خرج براى مؤونه است , خمس ندارد.26/11/74
س 653 - به كارمندى وامى بدون بهره براى خريد اتومبيل كه مورد نياز مشاراليه است , مى دهند, و قـرارداد مى كنند كه ماهيانه از حقوقش كسر كنند, تكليف او نسبت به اداى خمس چگونه است (با توجه به اينكه اداى وام او تا چند سال طول مى كشد)؟
ج - بدهكاريها از سرمايه كسر مى شود, و خود ماشين كه جزؤ مؤونه است ,خمس ندارد.20/1/74
س 654 - فردى اتومبيل شخصى خود را به قصد بهتر كردنش مى فروشد, آيا به پول حاصل خمس تعلق مى گيرد؟ به طور كلى فروش , ماشين شخصى چه حكمى دارد؟
ج - ماشين در حد مؤونه , حكم منزل را دارد, و در اين حكم فرقى بين ماشين قبلى و مابه التفاوت ماشين فعلى و بعدى نيست , البته به شرط آنكه از حدمتعارف خارج نشود.30/2/76
س 655 - يـك دسـتـگاه ماشين خريده , و آن را به يك نفر داده ام تا برايم كار كند, و درنتيجه هم هـزينه هاى نگهدارى ماشين تاءمين شود, و هم كمك خرجى براى زندگى باشد, آيا به اين ماشين خمس تعلق مى گيرد؟ به درآمد حاصل از كاركرد آن چطور؟
ج - مـاشـيـن جـزء سـرمـايـه اسـت , لذاخمس به آن تعلق مى گيرد, لكن يك مرتبه كه خمس را پـرداختيد تا ماشين را نفروشيد, متعلق خمس نخواهد بود, و هرزمان كه آن را فروختيد, مازاد بر قيمت زمانى كه خمسش را پرداخته ايد, جزدرآمد سال فروش است , اما سود حاصل از ماشين , جزء ارباح مكاسب است , واگر از مؤونه سال زياد آمد, خمس آن را بايد بپردازيد.17/7/74
س 656 - اشـخـاصـى تـراكتورى خريده , و زمينهاى مردم را شخم زده , و اجرت مى گيرند,لكن اجرت به اندازه مخارج زندگى است , آيا تراكتور خمس دارد يا نه ؟
ج - هـمه آنچه كه از درآمد آن براى تاءمين معيشت استفاده مى شود, سرمايه است , و خمس به آن تعلق مى گيرد, ولو در پرداخت خمس , به صورت اقساطعمل كند.24/12/74
تهيه مسكن
س 657 - اگـر شخصى زمينى و ملكى بخرد تا در آينده در آن زمين خانه اى بسازد,چنانچه فعلا وضع مالى او مساعد نباشد, و نتواند آن زمين را بسازد, و سالهايى بر آن بگذرد, آيا حكم خمس , آن زمين را نيز شامل مى شود, و بايد خمس آن را داد يا نه ؟ج - خمس ندارد.7/3/74
س 658 - اينجانب براى خانه سازى چندين ماشين آجر خريدم , و همين كه زير بناى خانه را تا يك مـتـر بـالا آوردم , بـه خـاطـر قـرض و گرفتارى هاى ديگر نتوانستم خانه راتكميل كنم , و آجرها مانده اند, آيا اين آجرها خمس دارد؟
ج - مـصـالـح تـهـيـه شـده بـراى خـانه مسكونى , خمس ندارد, هر چند چندين سال هم مصرف نشود.16/2/72
س 659 - شخصى خانه اى را با قرض ساخته , و مدتى در آن زندگى كرده است , و به علت نداشتن شـغـل و نـيـاز به سرمايه جهت كسب , خانه را فروخته , و اكنون خود مستاءجراست , و با پول خانه قـرضهاى خود را ادا كرده , و با مقدارى , ماشين و اثاثيه منزل خريده ,ومابقى را سرمايه كسب قرار داده است , بيان فرماييد كه خمس به چه مقدار از مال اوتعلق مى گيرد؟
ج - به چيزى از پول مثل خانه فروشى كه مؤونه بوده , تا خانه تهيه نشده ,خمس تعلق نمى گيرد, حتى آنها كه سرمايه شده .آرى , سود حاصل از آن , جزءدرآمد كسبى و ارباح مكاسب است .3/2/75
س 660 - مـعـلمى هستم كه مقدارى از حقوقم را پس انداز مى كنم , تا وقتى كه بشود با آن خانه يا يـكـى از لوازم مورد نياز زندگى را تهيه كنم , آيا به اين پول خمس تعلق مى گيرد؟
آيا به اجناسى كه الان براى ازدواج تهيه مى كنم , و در طول سال مورد استفاده نيست , خمس تعلق مى گيرد؟
ج - اين گونه پولها كه براى تهيه خانه و لوازم آن به طور جبر و لزوم كنارگذاشته مى شود, ظاهرا متعلق خمس نيست , و در حكم مؤونه است .23/2/74
س 661 - مـبـلـغ يـك مـيليون تومان پول پيش به عنوان قرض الحسنه در اختيار صاحب خانه اى گذاشته ام , تا ماهيانه اجاره كمترى براى خانه پرداخت كنم , آيا اين پول خمس دارد ياخير؟
ج - پـولـى كه به صاحب خانه به عنوان قرض الحسنه داده شده , و صاحب خانه هم آن راگرفته تا اجـاره كـمترى بگيرد, پول داده شده - چون مؤونه مستاءجر است - خمس ندارد, مگر زمانى كه از مـؤونـه و مورد احتياج بودن خارج شود, و مازاد بر مؤونه سال باشد, كه در اين فرض به آن , خمس تعلق مى گيرد.15/4/74
س 662 - اگـر قـيـمـت خـانـه مسكونى از زمان خريد بالا برود, آيا به زيادى قيمت , خمس تعلق مى گيرد يا خير؟
ج - قـبـل از فروش جزء درآمد و متعلق خمس نيست , لكن بعد از فروش , اگربراى مؤونه مصرف نشود, يا مورد احتياج براى مؤونه نباشد, جزء ارباح مكاسب و مورد تعلق خمس است .15/4/74
س 663 - فـردى هستم كارمند, و در خانه اى كه پدرم قسمتى از آن را به من داده است ,زندگى مى كنم , و از طرف اداره هم زمين گرفته , و با وامى كه از بانك دريافت كرده ام ,خانه اى در زمين مـذكور بنا كرده ام , با توجه به اينكه در حال حاضر, اين خانه به بانك مقروض است , آيا وجوهات به اين خانه تعلق مى گيرد؟
ج - با توجه به اينكه ساكن قسمت خانه پدرى هستيد كه مالك آن مى باشيد,اگر با آن احتياج شما بـه مـسـكـن برطرف مى شود, خانه اى كه مشغول به ساختن آن هستيد مازاد بر مؤونه است , و آن مـقـدار از مـال شـمـا بـا آن مـقـدار اقـساطى كه پرداخته , و خرج ساختن خانه كرده ايد, خمس دارد.6/4/71
س 664 - كسى كه چند ماهى از سال در شهر, و چند ماه ديگر در روستا زندگى مى كند,اگر يك خانه در شهر و خانه اى ديگر در روستا بخرد, آيا به آنها خمس تعلق مى گيرد؟
ج - اگـر در شـاءن و مورد نياز او باشد, به گونه اى كه با خانه رهنى و اجاره اى نمى تواند زندگى كند, خمس ندارد.20/3/76
س 665 - مـن داراى خـانـه اى هـسـتـم و چـنانچه خانه ام را بفروشم و از پول آن يك يا دومغازه خـريـدارى نمايم تا مغازه ها را اجاره داده و با پول اجاره آنها منزلى را جهت سكونتم اجاره نمايم و مـابـقـى درآمـد حـاصـل از اجاره مغازه ها را صرف تاءمين زندگى نمايم .آيامغازه هاى مورد نظر سرمايه كسب حساب مى شود و به آنها خمس تعلق مى گيرد؟
ج - اگـر خـانـه مـسـكونى باشد به پول آن كه براى خريد مغازه و سرمايه مصرف مى شودبه نظر ايـنجانب خمس تعلق نمى گيرد مگر بعد از صاحب خانه شدن و اگر خانه اضافه باشد به پولش به عنوان مازاد بر مؤونه و سرمايه , خمس تعلق مى گيرد.12/4/76
مخارج سفرهاى زيارتى
س 666 - كـسـى كه براى عمره مفرده ثبت نام كرده , درحالى كه بردن او به عمره قطعى بوده , و براى رفتن نيز به ناچار مى بايست پولى به حساب بريزد, ولى نوبت او به سال بعدموكول , و به عمره مـشـرف خواهد شد, آيا سر سال خمسى , به اين پول كه به حساب سازمان حج و زيارت واريز شده , خمس تعلق مى گيرد يا نه ؟ج - مـخـارج سـفـر عمره و غيراز آن از سفرهاى زيارتى كه متعارفا انجام مى گيردمتعلق خمس نيست , و مؤونه حساب مى شود.25/7/78
س 667 - اينجانب با اولين حقوق 2 يا 3 ماهه پس از پايان تحصيلات و استخدام خود, جهت زيارت مـرقـد مـطهر حضرت زينب سلام اللّه عليها, ثبت نام كرده ام , و پس ازهفت سال نوبت به اينجانب مى رسد, آيا خمس اين پول بايد داده شود؟
ج - پولى كه براى ثبت نام سفرهاى زيارتى مانند سوريه گذاشته مى شود, چون مؤونه است متعلق خمس نيست .5/5/78
مؤونه زندگى
س 668 - آيا اگر پول براى جهيزيه كنار گذاشته شود, با جنس آن فرق دارد ياخير؟ ج - ظاهرا فرقى ندارد, و متعلق خمس نيست .س 669 - دخترى هستم كه از حقوق شخصيم مقدارى لوازم به عنوان جهيزيه تهيه كرده ام , آيا اين لوازم خمس دارد يانه ؟ وسايلى كه براى زندگى در روستاى محل خدمت خريده ام چطور؟ج - جهيزيه چون مؤونه است , حتى اگر ديگرى هم آن را تهيه كند, خمس ندارد چه رسد كه خود دختر آن راتهيه كند, و آنچه كه براى زندگى در روستاتهيه كرده ايد نيز خمس ندارد.6/7/74 س 670 - 1 - تبديل كالاهاى جهيزيه به يكديگر در صورت ضرورت چه حكمى دارد؟
2 - تبديل كالا به قطعه زمين , و به موقع فروختن زمين و تهيه جهيزيه چطور؟
3 - تبديل كالا به پول و سرمايه گذارى آن در امور تجارى و سودآور چطور؟
4 - آيا سود حاصله پس از گذشت سال , خمس دارد يا نه ؟
5 - در صـورت جـايز بودن موارد فوق , اختيار شرعى آنها با چه كسى است ؟
چنانچه مادرنسبت به خريد جهيزيه و هبه آن به دختر, اقدام كرده باشد آيا مى تواند نسبت به تبديل يافروش اقدام كند؟
ج - 1 - مـانـعـى ندارد, و خمس هم تعلق نمى گيرد .2 و 3 - جايز است و مانعى ندارد .4 -به سود حاصله , خمس تعلق مى گيرد, مگر آنكه براى جهيزيه , و مؤونه ازدواج دختر,مورد احتياج باشد .5 - جهيزيه اگر به دختر بخشيده شده , و او هم قبض كرده (يعنى در اختيارش قرار گرفته ), از آن اوسـت , لـذا در ايـن صـورت اختيارش هم با خود دختراست , اگر بالغه ور شيده باشد, والا با ولى اوسـت , نـاگـفـتـه نـماند كه قبض شرط صحت هبه است , و اگر خود دختر بالغ و رشيده است , قـبـضـش كـافـى است , والا قبض ولى لازم است , و تصرف در آنچه كه در ملك انسان است , براى خودش اگر رشد و بلوغ داشته باشد, جايز و الا با ولى اوست .28/8/74
س 671 - جـوانـى هـسـتم كه نياز به ازدواج دارم , و پدرم قدرت مالى براى اين كار را ندارد,بنده خـودم مـقـدارى پـول جـهـت ايـن كار, پس انداز كرده و مى كنم , آيا به اين پس اندازخمس تعلق مى گيرد؟
ج - خـمس مبالغى كه كنار گذاشته شده , اگر در زمان مراجع قبلى بوده كه خمس آن را واجب مـى دانـسـتـه انـد, بـايـد پرداخت شود, اما آنچه كه از اين زمان به بعد, براى مخارج لازمه ازدواج پس انداز مى شود, به نظر اينجانب خمس ندارد.6/2/74
س 672 - آيـا بـه مـوارد ذيـل , پـس از گذشت يك سال و بدون استفاده ماندن آنها, خمس تعلق مى گيرد؟
1 - وسايلى كه انسان درآينده مى توانداز آنهااستفاده كند (مانند نوار كاست , كتاب وجزوات ).2 - وسايلى كه پسر جهت ازدواج در آينده به عنوان وسايل زندگى مى خرد.3 - وسـايـلـى كـه انـسـان قبلا از آنها استفاده مى كرده , و مستعمل است (مانند كفش زمستانى , لباسهاى مختلف و لباسهاى كهنه اى كه قصد استفاده از آنها را ندارد).ج - موارد مذكور متعلق خمس نيست .13/9/75
س 673 - اگر شخصى وسايلى را كه جزء مؤونه محسوب است , با مقدارى از اموال همسرش و نيز بـا مـقـدارى از پـول تـخميس شده خريدارى و بقيه را از خرج عادى خودش تهيه كند, ولى فعلا همگى با هم مخلوط شده باشند,وضع خمس آنهاچگونه است ؟
ج - اگر وسايل جزء مؤونه باشد, خمس ندارد.10/8/73
س 674 - شخصى وسايلى را با اين قصد مى خرد كه اگر مهمان بيايد, شايد مورد نيازقرار گيرد, آيا وسايل مذكور خمس دارد يا خير؟
ج - اگـر چـنين خريدهايى به عنوان ذخيره زندگى محسوب نشود, و جزء خرج و هزينه زندگى محسوب شود, مؤونه است , و خمس ندارد.22/3/76
س 675 - لباس , پارچه يا وسايل شخصى كه كسى براى فرزندان و يا همسرش خريدارى مى كند, و بـه آنـان مـى دهـد, اگر بيش از يك سال , بدون استفاده باقى بماند,متعلق خمس قرار مى گيرد ياخير؟ در اين مساءله , آيا فرق مى كند كه آن شخص اهل خمس دادن باشد يانه ؟
ج - لـبـاس , پـارچـه و وسـايل ديگر مايحتاج از وقت خريد كه جزء مؤونه شده , ودر سال هم مورد استفاده قرار نگرفته باشد, خمس ندارد, مگر آنكه مطمئن باشد كه مورد استفاده قرار نمى گيرد, كه در اين صورت با فرض عدم استفاده ,خمس آن را بايد داد.11/6/72
س 676 - چيزهايى نظير پارچه براى چادر, كه انسان براى همسر آينده پسر خود كنارمى گذارد, آيا مشمول خمس است يا نه ؟
ج - مشمول خمس نيست , چون جزء مؤونه است .4/11/71
س 677 - مـن بـه عـلـت شرايط محيطى , هر سال در تابستان مقدار 2000 ليتر نفت براى سوخت زمستان تهيه مى كنم , آيا لازم است كه خمس اين سوخت را در موقع حساب سال بپردازم ؟
ج - اگـر طـورى است كه در زمستان نمى توانيد آن را تهيه كنيد, يا تهيه آن مشكل است , خمس ندارد.10/12/74
س 678 - هـنـگـام سـر رسيد سال خمسى , آيا هر چيز اضافى در منزل (اعم از خوراكى ,پوشاكى , شوينده ها و...) را بايد حساب كرد, يا خمس به موارد خاصى تعلق مى گيرد؟
ج - عـيـن هـر چـه از لـوازم زنـدگـى كـه مورد استفاده قرار مى گيرد, و از بين مى رود(مانند خـوراكيها, مواد شوينده و غير آنها), اگر مازاد بر مؤونه باشد, و آخر سال زياد بيايد, متعلق خمس است .30/2/76
س 679 - فـردى با مبلغ 100 هزار تومان وام بانكى , قالى خريده , و از آن در منزل استفاده كرده , و بعد از 3 سال قالى را به 120 هزار تومان فروخته , آيا به تمام پول خمس تعلق مى گيرد يا به مازاد بر پول وام ؟
ج - اگـر فـرش جـزء مـؤونـه بـاشد, و بعد از فروش هم بنا را برنداشتن فرش گذاشته (يعنى در حـقـيـقت به زندگى نقصى وارد كرده ), آن پول خمس ندارد,مخصوصا اگر قبل از رسيدن آخر سال صرف مؤونه شود.20/8/74
س 680 - پولى كه جهت ثبت نام براى دريافت تلفن واريز شود, و چند سال طول بكشدتا مخابرات تلفن را واگذار كند, آيا متعلق خمس است يا نه ؟
ج - پـولى كه براى تلفن داده شده , اگر تلفن مورد نياز و جزء مؤونه باشد, بافرض اينكه اگر سال قـبـل پـول داده نشود, توان تهيه آن در سالهاى بعد راندارد, متعلق خمس نيست , والا با گذشت سال متعلق خمس است .5/9/70
س 681 - اگـر سـال خمسى كسى مثلا آخر شهريور باشد, آيا لوازم التحريرى كه براى طول سال تحصيلى بچه ها خريدارى كرده , خمس دارد يا نه ؟
ج - جزء مؤونه است , و خمس ندارد, به علاوه ظاهرا هبه به فرزنداست .11/7/74 س 682 - كتابهايى كه مقدارى از آن خوانده شده , آيا خمس دارد؟
ج - خـمـس نـدارد, مگر زمانى كه آن را براى فروش كنار گذاشته باشند, كه از باب ربح افزون بر مؤونه , اگر تا آخر سال مصرف زندگى نشد, خمس آن را بايدپرداخت كنند.4/7/74 س 683 - آيا به كتابهايى كه از طريق شهريه خريدارى مى شود, خمس تعلق مى گيرديا خير؟
ج - خمس تعلق نمى گيرد.22/11/75
س 684 - آيا به پول حاصل از فروش كالاها, لوازم مستهلك يا غير ضرورى منزل (ازقبيل ظروف , پـنـكـه , اتـومبيل و...) كه از درآمد سالهاى گذشته خريدارى شده , به محض فروش خمس تعلق مى گيرد, يا اينكه جزء درآمد سال فروش است ؟
ج - اگر مازاد بر مؤونه است , جزء درآمد سال فروش است .4/10/74
