لطفا منتظر باشید ...
جبران زيان و قرض از منفعت
س 685 - چـنانچه سرمايه مخمس به علت زيان يا هزينه زندگى نقصان يابد, آيامى توان از مؤونه سال بعد, رفع نقصان كرد؟ج - نمى توان رفع نقصان كرد, و موجودى آخر هر سال , معيار سال بعد, يعنى اگر سال بعد چيزى به آن اضافه شود, هر چند هنوز به سرمايه سال قبل نرسيده بايد خمسش را پرداخت كرد.28/8/74
س 686 - بـنـده قـبـل از حـلـول سـال خمسى , حدودا مبلغ /700 هزار تومان به يكى ازدوستان قرض الحسنه دادم , گرچه در همان زمان اول قرض , خودم همين مبلغ و حتى بيشتر از اين مقدار بدهكار بودم , و قصد داشتم كه اين پول را صرف دادن بدهى هايم كنم ,ولى با توجه به شرايط پيش آمـده , آن را بـه دوسـتـم قرض دادم , حال اگر دوست بنده اين مبلغ را بعد از سال خمسى به من عـودت دهد, آيا به آن خمس تعلق مى گيرد, يا مى توانم اين مبلغ را بابت بدهى هايم بپردازم ؟
كلا اين مبلغ متعلق خمس است يا خير؟
ج - خـمس تعلق نمى گيرد, چون در مقابلش مقروض هستيد, و مازاد بر مؤونه نيست , و اگر هم قرضتان را قبلا پرداخته ايد, اگر بعد از وصول و قبل از گذشت سال , خرج زندگى و مؤونه نشد, بايد خمس آن را بپردازيد, والا خمس ندارد.24/10/75
س 687 - انـسـانى سر سال خمسى خود, با اينكه بدهكار است , مبلغى پول نقد دارد, آيابه اين پول خمس تعلق مى گيرد؟ در چه صورتى ؟
ج - اگر زمان پرداخت دين فرارسيده , و مى خواهد با آن پول نقد, دين وبدهكارى خود را بپردازد, و دين هم براى سرمايه نبوده , خمس ندارد, والا بايدخمس آن را بپردازد, چون مازاد بر مؤونه سال است .18/11/75
س 688 - حـسـاب سـال ايـنجانب آخر شعبان هر سال است , در سال قبل هنگام حساب سال , يك مـيـلـيـون تومان سرمايه داشته ام , كه دويست هزار تومان آن را بابت خمس پرداخته , مابقى آن را (هشتصد هزار تومان را) به مرور زمان , يا يك جا مصرف نمودم , اماقبل از موعد سال جديد, مجددا يـك مـيـليون تومان به طور متناوب و به مرور, يا يك جا(مثلا 2 ماه قبل از سال ) به دست آوردم , ملاك عمل چيست ؟ مبلغى كه مشمول خمس مى شود چقدر است ؟
ج - مـازاد بـر سرمايه مخمس سال قبل (يعنى خمس مبلغ دويست هزار تومان در مفروض سؤال ) بـايد پرداخت شود, و خصوص عين سرمايه مطرح نيست ,يعنى سال قبل مثلا هشتصد هزار تومان سـرمـايه خالص بوده , و در وسط سال بعد ضرر كرده , و همه اش از بين رفته , و يكى دو ماه به آخر سـال , مـبـلـغـى درآمـدداشـتـه , هر چه از آن مبلغ اضافه بر سرمايه سال قبل است , خمس دارد, نه سرمايه سال كه خمسش داده شده .26/10/73
س 689 - چـنـانچه به پولى كه خمس آن پرداخت شده , و براى روز مبادا كنار گذاشته شده , نياز داشته باشيم , آيا مى توانيم آن را مصرف كنيم , و بعد از درآمد سال جايگزين آن كنيم ؟
ج - مانعى ندارد.12/4/74
س 690 - اگـر كـارمند دولت در روز حساب سال خمس , مقدارى پول زياد آورد, و در عين حال خـيـلـى بيشتر از آنچه كه پول نقد دارد, مقروض باشد, آيا به اين پول نقد كه على الحساب در روز حساب سال شرعى خود دارد, خمس تعلق مى گيرد يا خير؟
ج - اگـر زمـان پـرداخـت ديـن فـرا رسـيـده و بـنـاسـت قرضها را از آن موجودى بدهد,خمس ندارد.10/2/74
س 691 - اگـر سـال خمسى فرابرسد, و مقدارى از مواد غذايى كه از درآمد سال تهيه شده است , مـصرف نشده باشد, و از طرف ديگر براى تاءمين ساير مخارج زندگى (شامل موادغذايى , پوشاك و...) مقروض باشم , به طورى كه مبلغ قرض خيلى بيشتر از قيمت موادغذايى مصرف نشده باشد, آيـا بـا ايـن وجود بايستى قيمت مواد غذايى محاسبه گردد, وخمس آن داده شود, يا اينكه خمس ندارد؟
ج - چون قرض زيادتر از موجودى است , به مواد غذايى باقى مانده , خمس تعلق نمى گيرد, و مازاد بر مؤونه نيست .25/10/75
قرض
س 692 - مـقـدارى پول به عنوان قرض الحسنه و به مدت يك سال , به يكى از دوستانم داده ام , آيا اگـر هـنگامى كه نيمى از اين مدت گذشته باشد, سر سال شرعى من فرا برسد,بايد خمس آن را بدهم , يا هنگامى كه آن را در سال بعد دريافت كردم , درآمد آن سال به حساب مى آيد؟ج - اگر اطمينان به وصول داشته باشيد, جزء درآمد همان سال است , لكن مى توانيد خمس آن را هـنـگـام وصول بپردازيد, اما اگر اطمينان به وصول نداشته باشيد, جزء درآمد سال وصول است .28/10/74
س 693 - خانمى دستبند طلايش را فروخت , و پول آن را به عنوان قرض الحسنه به فرزند خود داد, وى قـصـد داشت اقساط ماهانه اى را كه فرزندش بازپس مى دهد, پس انداز,و مجددا همان مقدار طـلا خـريدارى كند, چنانچه سال خمسى فرا رسد, آيا به ميزان پول پس انداز شده به اين منظور, خمس تعلق خواهد گرفت يا خير؟
ج - اگر مازاد بر مؤونه باشد, خمس دارد .6/1/76
س 694 - شخصى وامى را از صندوق قرض الحسنه گرفته , و به عنوان سرمايه قرارداده است , آيا بايد خمس آن وام را هم بدهد, يا اينكه تا تمام وام پرداخت نشود, خمس ندارد؟
ج - هـر مـقـدار از وام كـه اقـسـاطش تا آخر سال خمسى پرداخت شود, جزءسرمايه است , و حكم سرمايه را دارد .24/11/74
س 695 - اگـر پول مخمس قرض داده شود, و مقترض از منافع كسب سالش قرض راادا كند, آيا بـايستى خمس آن را هم پرداخت كند (با توجه به اينكه يك بار پرداخت كرده است )؟
اگر مقترض قـرض مـذكـور را از پول غير مخمس پرداخت كند چطور؟
آيا اساسالازم است كه در اين خصوص تفحص شود يا خير؟
ج - به هر مازاد بر مؤونه بيش از يك بار خمس تعلق نمى گيرد, يعنى اگر صدتومان اضافه داشته بـاشـد و بـيـسـت تومان آن را پرداخت كند, هشتاد تومان باقى مانده ديگر متعلق خمس نيست , و تـحـقـيـق و تـفحص نسبت به ديگران به منظور آگاهى از دادن خمس يا ندادن آن , لازم نيست .18/6/74
تصرف در مالى كه خمسش داده نشده
س 696 - آيا خمس پولى را كه نمى دانيم خمس آن را داده ايم يا نه , بايد بپردازيم يانه ؟ج - اگر تعلق خمس به آن يقينى بوده , و شك در ادا داريد, بايد خمس آن رابپردازيد, و اگر شك در تعلق خمس داريد, اداى آن واجب نيست .آرى , اگرمى توانيد با تفحص و محاسبه اموال , قضيه را بفهميد, بنابر احتياط واجب ,تحقيق و محاسبه لازم است .12/4/74 س 697 - آيا شركت با افرادى كه خمس نمى دهند, يا وضعيت نامعلومى دارند, اشكال دارد؟
ج - شـركـت بـا افـراد نـامـعلوم از جهت اداى خمس , مانعى ندارد, اما اگر معلوم است كه خمس نـمى دهند, و سرمايه اى كه در شركت قرار مى دهند, متعلق خمس بوده , ولى خمسش را نداده اند نمى توان با آنها شركت كرد .28/8/74
س 698 - نـگـاه كردن يا گوش دادن به تلويزيونى كه خمس به آن تعلق گرفته (به اين بيان كه : پولى كه با آن , اين وسايل را خريدارى كرده اند, مشمول خمس بوده ), چه حكمى دارد؟
ج - نـگـاه كـردن بـراى غير غاصب مانعى ندارد, چون تصرف در مال غير نيست , وارتباطى هم به ناظرانى كه هيچ دخالتى در روشن كردن تلويزيون نداشته ,ندارد .7/10/75
س 699 - اگر بدانيم كه صاحب خانه از پولى كه خمس آن را نداده , غذا تهيه كرده است ,صرف اين غذا چه حكمى دارد؟
ج - اگـر يقين حاصل شود كه عين اين غذا از پولى تهيه شده كه عين آن مازادبر مؤونه , و متعلق خـمـس بـوده , و خمس آن را نپرداخته , و با آن همين غذا راتهيه كرده است , خوردن آن غير جايز اسـت , ولـى مـعـمـولا چـنـيـن يـقـيـنـى حاصل نمى شود, و استفاده با شك جايز است , و مانعى ندارد.6/11/75
س 700 - اقـلامـى از مـايـحتاج زندگى مانند برنج , گوشت و يا مواد خواركى را از پدرم دريافت مى كنم , با توجه به اينكه بنده يقين ندارم كه ايشان خمس مى دهد يا نه , صورت مساءله چه حكمى دارد؟ البته يك بار از پدرم پرسيدم و ايشان هم گفتند كه سال دارم ,حال آيا بايد تحقيق كنم ؟
ج - نه پرداخت خمس لازم است , و نه تحقيق .7/7/74
محاسبه اموال كسى كه سال خمسى نداشته
س 701 - كـسـانى كه تاكنون حساب سال نداشته اند, و براى اولين بار مى خواهند به حساب اموال خـود رسـيدگى كنند, بايد چگونه حساب كنند؟آيا مثل خانه , فرش , يخچال وديگر وسايل مورد احتياج در زندگى , يا ابزار كار مثل تراكتور در كشاورزى بايد حساب شوند؟
ملاك و ميزان را بيان فرماييد.ج - آنـچـه از لـوازم و مـايـحـتـاج زندگى را كه از پول تخميس نشده (يعنى پولى كه سال بر آن گذشته باشد) خريدارى كرده , بايد حساب كند, و خمس دارد, و آنهارا كه از درآمد سال خريدارى كـرده , يـا مـى دانـد كـه سـال بر آن نگذشته , خمس ندارد, و آنچه از مايحتاج كه مشكوك است , و نمى داند از پول تخميس شده خريدارى كرده يا از پول غير مخمس , بايد مصالحه شود .اموال ديگر, مانندتراكتور و غير آن , سرمايه است , و بايد خمس آن را حساب كند.24/12/74
س 702 - وظيفه اشخاصى كه تا كنون سال نداشته اند, و فعلا منزل مورد نياز و يك سرمايه جزيى دارند, چيست ؟
ج - خمس سرمايه بايد داده شود, ولى منزل اگر مشكوك باشد, بايد مصالحه شود.س 703 - شـخصى پولهاى معتبرى در زمانهاى مختلف در اختيار داشته , ولى به واسطه ندانستن مساءله , حساب خمس آنها را نكرده است , اكنون نه مقدار آنها را مى داند ونه پولى در اختيار دارد, و توان پرداخت را نيز ندارد, تكليف او چيست ؟
ج - حداقل آنچه را كه يقين دارد مازاد بر مؤونه بوده , متعلق خمس است ونسبت به مشكوك , بهتر مـصـالـحـه اسـت , امـا مـساءله عدم قدرت بر ادا, را بايدهنگام مراجعه به مجتهد يا وكيل او تذكر دهد.3/4/74
زمان تعلق و پرداخت خمس
س 704 - مـنـفـعـتـى در بين سال به دست مى آيد, و مى دانم كه تا سر سال حساب , آن راخواهم داشت , آيا مى توانم خمس آن را تا سر سال حساب , پرداخت نكنم ؟ج - انسان مى تواند در بين سال و هنگامى كه منفعتى به دستش مى رسد,خمس آن را بدهد, و نيز جايز است كه تا آخر سال , دادن خمس آن را به تاءخيربيندازد .27/10/74
س 705 - مـنـفـعتى كه در بين سال به دست مى آيد, اگر به صورت نقد تا آخر سال باقى نماند, و تبديل به سرمايه غيرنقدى مثل زمين , ماشين , مغازه و امثال آن شود, آيامى توان تا زمان فروش اين اموال , پرداخت خمس را به تعويق انداخت ؟
ج - منفعت مذكور اگر تبديل به مؤونه شود, خمس ندارد, و در غير مؤونه خمس دارد, و تعويق آن تا زمانى كه زمان فروش آن برحسب متعارف فرانرسيده باشد, مانعى ندارد .27/10/74
س 706 - خانمى هستم كه از دهم آذرماه سال 69, در يك كارخانه به صورت نيمه وقت مشغول به كـار شـده ام , و فـعـلا كـه نزديك دهم آذرماه سال 72 است , حقوق آبان ماه را بامقدارى از حقوق مهرماه دارم , ضمنا مبلغى هم وام گرفته ام كه قسطهاى آن را همسرم مى پردازد, مى خواهم بدانم وضع خمس من چگونه است ؟
ج - اولـيـن روزى كـه حـقوق گرفته ايد, اول سال خمسى شماست , كه سال بعد,همان روز اگر چيزى اضافه داريد, و پس انداز كرده ايد, بايد خمس آن رابپردازيد .2/9/72
س 707 - اگـر حـقوق كارمند دولت به خاطر مشكلات ادارى , چند ماه قطع و به حساب او واريز نشود, و در همين مدت سال خمسى او فرا برسد, آيا او موظف است وقتى كه پول به حسابش واريز شد, خمس آن را پرداخت كند؟
ج - جـزء درآمـد سال وصول است نه سال گذشته , چون در اختيارش نبوده , وفايده بالفعل بر آن صادق نبوده است .11/7/74
س 708 - اينجانب سال خمسى خود را اول محرم قرار داده ام , و هر سال اول محرم ,خمس خود را حـسـاب مى كنم , و آن را مى پردازم , سؤال اين است كه گاهى اول محرم وسطبرج است كه دولت طـبق آن حقوق را مى پردازد, و مثلا 10 يا 15 روز پس از محاسبه وپرداخت خمس , حقوق دريافت مـى كـنـم , و طـبـعـا ايـن حقوق دريافتى كه نصف آن قبل ازسال خمسى است , بايد خمس آن را پـرداخـت , و اگـر چنين نباشد, تكليف اينجانب كه تاكنون اين نكته را مورد توجه قرار نداده ام , و نمى دانستم , چيست ؟
ج - تـا وقـتـى كـه حـقوق را دريافت نكرده ايد, جزء درآمد محسوب نمى شود, اماوقتى كه حقوق دريـافت شد, جزء درآمد سال است , و در فرض سؤال , خمس چند روزى كه از برج گذشته , واجب نيست .8/4/75
س 709 - فردى كه در ادارات و مؤسسات دولتى استخدام مى شود, از موقعى كه حقوق به او داده مـى شـود, اداره يـا مـؤسـسـه مربوطه , مبلغى از حقوقش را به عنوان بازنشستگى كسر مى كند, و مـوقعى كه بازنشسته شد, هر ماه مقدارى از مبلغ مذكور را به او مى دهند, آيااين مبلغ را كه كسر كـرده انـد, و بـعـد از بازنشستگى به او مى پردازند, خمس دارد يا خير؟
برفرض وجوب خمس , آيا وجوب تخميس آن , فورى است يا اينكه جزء منافع سالى است كه به او داده مى شود؟
ج - جزء منافع سالى است كه به او داده مى شود .22/10/74
س 710 - مقدارى برگ سهام , قبل از رسيدن سال خمسى خريده ام , اگر تا مدتى قصدفروش آنها را نداشته باشم , آيا اشكال شرعى دارد (با فرض اينكه بلافاصله پس ازفروش , ان شاءاللّه , خمس آن را خواهم پرداخت )؟
ج - در صورتى كه با پول مخمس آن را خريده ايد تا وقتى كه نفروخته ايد,خمسى بيش از آنچه كه قبلا خمسش را داده ايد, واجب نيست .6/11/75
س 711 - خـانمهايى كه در منزل قالى مى بافند, چون معمولا از شروع يك قالى تافروش آن , بيش از يـك سـال طـول مـى كشد, ملاك گذشتن سال بر اين قالى چيست ؟
شروع به بافت قالى , تمام شدن بافت قالى , يا فروش قالى ؟
ج - ملاك , تمام شدن و قابليت براى فروش است .4/3/74
س 712 - بـنـده كـاسـب هستم , و مقدارى از اجناس خود را به صورت نسيه مى فروشم , وگاهى بدهكارها در اثر عدم قدرت بر پرداخت , دين خود را به تاءخير مى اندازند, آيا زمان فرارسيدن سال خمسى , بايد خمس طلبكاريهايم را حساب كنم , يا اينكه طلبكاريهايم بعداز وصول , متعلق خمس است ؟
ج - اجـنـاس نـسـيه كه مسلما وصول مى شود, جزء درآمد سال خمسى است نه سال وصول , لكن مى توانيد اداى خمس را تا زمان وصول به تاءخيربيندازيد.17/12/75
س 713 - اصـولا ايـنـجانب مى توانم سال خمسى خود را از ماه قمرى به ماه شمسى تغيير دهم , و اگـر چـنين چيزى جايز است , فاصله اى كه در بين دو تغيير ايجاد مى شود, ازنظر خمسى چگونه بـايد اصلاح شود؟
بدين معنى كه مثلا اكنون دو سال از سال شمسى مى گذرد, و اول محرم , سال خـمـسى من است , چنانچه سال بعد بخواهم سال خمسى من اول فروردين باشد, اين ماه بين اول فروردين و اول محرم را از نظر خمسى , چگونه بايدحساب كنيم ؟
ج - چـون جـلـوتـر از سـال خمسى , خمس را مى دهيد مشكلى ندارد, و خمس ,هر وقت درآمد و مـنفعتى به دست انسان برسد, واجب مى شود, ولى تا يك سال , شارع مقدس رخصت داده است , و در فرض سؤال مانعى ندارد .8/4/75 س 714 - آيا به مازاد اموال مفقودين , خمس تعلق مى گيرد يا خير؟
در صورت مثبت بودن پاسخ , اولا چـه كـسـى مـكلف به پرداخت آن است ؟
ثانيا چنانچه بعد از پرداخت خمس , مشخص شود كه تـاريخ فوت غايب , همان زمان غيبت او بوده است , حكم اموالى كه به عنوان خمس در زمان حيات فرضى متوفى , پرداخت شده است , چگونه است ؟
ج - اداى خـمس مازاد اموال مفقودين كه برحسب طبع , متعلق خمس و واجدشرايط تعلق است , فـعـلا بر كسى واجب نيست , چون خمس علاوه بر وضع بودن , تكليف و عبادت هم هست , و چون شك در حيات او داريم , بر فرض حيات هم معذور از ادا است , و اعمال حكومت و ولايت بر غايب , در چنين مواردى , زمينه ندارد, ناگفته نماند كه درآمدهاى مازاد در هر سال بايد معلوم شود, تا اگر خودش آمد, به تكليفش عمل كند, و الا وارث به تكليف عمل مى كند .13/5/73
س 715 - بنده به عنوان اول سال براى محاسبه خمس , دى ماه را انتخاب كرده ام , وسالهاست كه اول سـال مـحـاسـبـه ام , دى ماه است , آيا مى توانم آن را تغيير دهم , در اين صورت , نحوه محاسبه دارايى براى پرداخت خمس , چگونه خواهد بود؟
ج - مـى توانيد تاريخ سال وجوهات شرعيه را قبل از دى ماه قرار دهيد, كمااينكه مى توانيد در دى مـاه محاسبه كنيد, و اگر مثلا كسى خواست بهمن ماه رااول سال قرار دهد, بايد دو مرتبه خمس هر چه را كه از دى ماه تا بهمن ماه به دست آورده است , بپردازد, و سالهاى بعد, اول سال خمسيش بهمن است .10/11/74
س 716 - اگـر چـنـد نـفر شريك نتوانند آخر هر سال , سود اموالشان را حساب كنند, وظيفه آنها نسبت به پرداخت خمس چگونه است ؟
ج - حداقل سودى را كه اطمينان به حصول آن دارند, محاسبه و خمسش راپرداخت كنند, و بعدا كـه امـكان حساب پيدا كردند, مابقى را بپردازند, ومسامحه در محاسبه نكنند, لكن خود را نيز به مشقت و زحمت نيندازند.10/5/72
فرار از خمس
س 717 - آيا كسى مى تواند براى فرار از خمس , قبل از رسيدن سال , با پولهاى موجود,وسيله نقليه بخرد يا خير؟ج - نمى تواند .13/12/73
س 718 - اينجانب اهل استفاده از طلا و جواهر نيستم , اما اگر براى تهيه مايحتاج زندگى , مجبور بـاشـم پولى پس انداز كنم , آيا مى توان براى اينكه مورد تعلق خمس قرارنگيرد, موقتا طلا بخرم , و استفاده كنم , و بعدا بفروشم , و مايحتاج بخرم يا خير؟
ج - خريد طلا به عنوان حيله فرار از خمس , مسقط خمس نيست .22/12/69
س 719 - اگر با رسيدن سال خمسى , زن و شوهر, از روى عمد, دارايى خود را به يكديگر ببخشند, مساءله خمس دارايى آنها چه حكمى پيدا مى كند؟
ج - چون هبه براى فرار از خمس است , برى ء الذمه نمى شوند, و بايد خمس رابدهند .26/7/71
س 720 - ايـنـجـانب در سال گذشته , هنگام رسيدگى به خمس , به همسرم بدهكار بودم ,و اين بـدهـكـارى را از درآمـد سـالانـه متعلق خمس در سال گذشته , كم كرده ام , و امسال هم همان بـدهـكارى باقى مانده است , آيا باز هم مى توانم مقدار بدهكارى فوق را از درآمدسالانه كم كنم يا خير؟
ج - چـنـانچه از باب فرار از خمس مى خواهيد طلب همسرتان را بدهيد, متعلق خمس است , ولى چـنـانـچـه واقعا به او بدهكاريد, و او هم مطالبه مى كند,مى توانيد مقدار بدهى به همسرتان را از درآمد سال كسر كنيد.24/4/75
مصرف خمس
س 721 - آيـا مقلدين يك مرجع تقليد مى توانند وجوهات خود را به مرجع ديگرى پرداخت كنند يا خير؟ج - در صورتى كه مورد مصرف كما و كيفا يكسان باشد, و در شرايط و مسايل خمس هم فتاوايشان همانند باشد, جايز است .23/10/75
س 722 - آيا وجوهاتى را كه توسط مجتهد جامع الشرايط يا نماينده او دستگردان شده , مى توان به مجتهدين ديگر يا نمايندگان آنها داد يا خير؟
ج - جايز نيست , و در حكم تصرف در مال غير است .4/3/72
س 723 - شـخـصـى تـوسـط مرجع تقليد خود يا نماينده اش , بدهكارى خمس خود رادستگردان كرده , و فعلا آن مرجع فوت كرده است , وظيفه مديون چيست ؟
ج - بايد به مجتهدى كه وجوهات خود را به او مى دهد, بپردازد, و وجوهات دستگردان شده به ارث نمى رسد و ارث مربوط به اموال شخصى است .26/8/74 س 724 - در چـه مـواردى مـى تـوان خـمـس را توسط مجتهد يا نماينده اش دستگردان كرد؟
آيا ذمه اش برى مى شود؟
ج - شـخصى كه بدهكار سهمين مباركين است , و نمى تواند همه بدهى خود رايك مرتبه پرداخت كـنـد, بـايد توسط مجتهد يا نماينده او دستگردان كند, ودستگردان كردن سبب اجازه تصرف در همه اموال است , گرچه با دستگردان كردن , ذمه شخص بدهكار برى نخواهد شد, و تنها با پرداخت بدهى برى ءالذمه مى شود.25/12/75 س 725 - آيا مى توان سهم سادات را بدون اجازه مجتهد به سادات فقير و مستحق پرداخت يا نه ؟
ج - نمى توان پرداخت , و احتياج به اجازه دارد .5/12/73
س 726 - كسى كه نمى دانسته كه به فتواى مرجع تقليدش , بايد در دادن خمس به سيد از مجتهد اجازه بگيرد, و پولى را بابت خمس به سيد داده , آيا برى ءالذمه شده يا نه ؟
ج - بـايـد بـه مـرجـع تـقـليدش مراجعه كند, و معمولا بعد از مراجعه اجازه مى دهند, و ابراء ذمه مى كنند.5/2/76
س 727 - اگـر هـمسر كسى سيده باشد, و برادران و خواهران همسر او صغير و نيازمندباشند, آيا مى تواند خمس را به همسر خود بدهد تا خرج آنها را بپردازد؟
ج - پرداخت خمس با اجازه مجتهد به كسى , براى صرف در سادات فقير,مانعى ندارد.7/6/71
س 728 - چـيزى كه انسان آن را بابت خمس به كسى مى دهد, آيا لازم است به اوبگويد كه خمس است يا خير؟
ج - اعلام لازم نيست .2/3/76 س 729 - آيا شخصى كه مادرش سيده است , در زمره سادات است ؟
در اين صورت آيااحكام فقهى سادات بر وى مترتب خواهد شد؟
ج - اينگونه افراد از جمله ذريه حضرت زهرا - سلام اللّه عليها - هستند, لكن احكام سيد, مانند جواز گرفتن خمس و حرمت اخذ زكات , بر آنها بار نمى شود.6/1/76 س 730 - آيـا برادر مى تواند از خمس برادر خود جهت خريد كتب مذهبى استفاده كند؟
آيا لزومى دارد كه به اطلاع برادرش برساند؟
ج - مصرف كردن خمس و تصرف در آن بدون اجازه مجتهد جامع الشرايط,جايز نمى باشد و موجب ابراء ذمه نيست .6/3/70 س 731 - آيا اجازه مى دهيد كه از سهمين براى ساختمان مساجد, مهديه و حسينيه كمك شود؟
ج - به طور عمومى اجازه نمى دهم , و اجازه موردى و جزيى هم احتياج به مراجعه شخصى دارد, تا همه جوانب در مصالح اسلام و حوزه هاى علميه رعايت شود .30/5/74
متفرقه
س 732 - آيا كاهش ارزش پول در خمس تاءثيرى دارد يا خير؟ج - تـا زمانى كه جامعه و عرف , بالا رفتن قيمت چيزى را فايده مى داند,كم ارزش شدن پول , مضر به تعلق خمس نيست , و خمس در فايده است , ومعيار هم صدق عرفى آن است .6/11/75
س 733 - بـا توجه به اينكه در زمان پيامبر اسلام (ص ) پول رايج , مسكوك بوده است ,و خمس نيز بـر مـبـنـاى آن تـعيين مى شده است , آيا مى توان هم اكنون درآمد سالانه خود رابر مبناى برابرى ارزشش با طلا سنجيد, و پس از احتساب ارزش واقعى پول , خمس آن راپرداخت كرد؟
ج - خمس را بايد با پول فعلى حساب كرد .23/2/74
س 734 - آيـا مى توانيم خمس پول خود را بدهيم , ولى براى مواد خوراكى و مصرفى خود, حساب جـداگانه اى داشته باشيم , و هر جنسى را كه يك سال از خريد آن گذشته ,تخميس كنيم (چون سال مالى ما هنگامى است كه برنج مصرف سالانه خود رامى خريم )؟
ج - خوراكيها بايد آخر يك سال قيمت شود, و در سال بعد اگر نسبت به سال قبل برحسب ارزش , اضـافه شده , بايد خمسش را بدهد, به هر حال معيار,قيمت است نه عين جنس , لذا مشكل شما به اين نحو حل مى گردد.1/6/75 س 735 - آيا به ديه مقتول , خمس تعلق مى گيرد يا نه ؟
ج - ديه خمس ندارد.1/7/72
س 736 - شخصى مقدارى پول مخمس و مقدارى هم از منافع درآمد سال كه خمس آن را نداده , در بانك دارد, اينك براى مخارج منزلش از بانك پول بر مى دارد, و قصدش اين است كه از پول غير مـخمس باشد يا در منزل دوجور پول با هم مخلوط شده , و تميزى بين آنها نيست , آيا با قصد, غير مخمس متعين مى شود يا نه ؟
ج - آرى , با قصد, تعيين مى شود.س 737 - هل يتعلق الخمس برواتب طلبة العلوم الدينية ؟
ج - لايتعلق بها الخمس ان كانت من الوجوهات , و كان العلماء يعطونها بعنوان التحصيل .5/1/75
س 738 - اگر شخصى كه از جانب يكى از مراجع , مجاز به تعيين حساب سال است ,در محاسبات خود اشتباه كند, و در نتيجه آنچه از اشخاص وصول مى كند, كم يا زياد شود,و بعدا آن شخصى كه به حساب او رسيدگى شده , مطمئن شود كه وى در محاسبه اشتباه كرده است , آيا شخص حسابگر ضامن است يا خير؟
ج - دهنده وجوهات اگر بفهمد كه كمتر از بدهى پرداخت كرده است , بايد بقيه بدهكارى خود را بـپردازد, و اگر بفهمد كه گيرنده وجوهات در اثر اشتباهش ,زيادتر از مبلغ خمس گرفته است , مى تواند از او زياده را مطالبه كند.2/12/74
س 739 - در كسب و تجارت , معمولا در طول سال , سود حاصل با اصل سرمايه (مخمس ) مخلوط, و تـقـريـبـا جزء سرمايه مى شود, آيا بايد سود حاصله را مرتبا محاسبه وتخميس , و سپس با سرمايه مخلوط كرد, يا اينكه انسان مجاز است اين كار را در پايان سال خمسى خود انجام دهد؟
ج - مخلوط كردن با سرمايه , و محاسبه آخر سال مانعى ندارد .4/10/74
س 740 - اگر مايحتاج روزانه , سر سال خمسى , زياد بيايد, و قيمت آن مثلا مبلغ 10هزار تومان , و مـبـلـغ خمس آن 2000 تومان شود, و پول موجود نباشد, چگونه بايد خمس اين اجناس را پرداخت كرد؟
ج - 15 عـيـن آن را بـه عـنـوان خمس بايد پرداخت كنيد, لكن اگر خواستيد ازدرآمد سال آينده بپردازيد, بايد 14 قيمت آن را بپردازيد, تا خمس كل راپرداخته باشيد .6/11/75
س 741 - اگـر پولى را كه به عنوان خمس , قرض يا وجوهات ديگر كنار گذاشته شده ,برداريم و خرج كنيم , و سپس جايش بگذاريم , اشكال دارد؟
ج - مـانعى ندارد, چون خمس با عزل منعزل نمى شود, لكن جواز تصرف قبل ازاداى خمس , محل اشكال , بلكه منع , است , و خمس على الشركه است .س 742 - مـلكى را مدتى قبل , از شخصى خريدارى كردم , و مبلغى از پول خريد خانه برعهده من بـاقـى مـانـد, بـعـد از عقد قرارداد, شخص بنگاهى اين مقدار پول باقى مانده رابابت خمس قبول مـى كـند, و معامله تمام مى شود, و سند خانه هم طبق قرارداد به نام حقيرمى شود اما بعد از چند مـاهى كه گذشت , اين شخص قبول كننده خمس , از عمل خودپشيمان مى شود, آيا پشيمانى اين شخص باعث مى شود كه مبلغى كه بابت خمس قبول كرده بود, به او برگردانده شود يا نه ؟
ج - آنچه كه بابت خمس به سادات مستحق داده مى شود, چه دهنده عين چيزى را بپردازد, و چه بـدهـكـارى را قـبول كند, پشيمانى او سبب ضمان براى گيرنده نمى شود, و ادا بر او لازم نيست .15/7/75
س 743 - مالياتى كه مردم به دولت اسلامى پرداخت مى كنند, مى توانند آن را بابت خمس حساب كنند؟
ج - ماليات جزء مؤونه است , لذا به عنوان خمس و به جاى آن , محسوب نمى شود .15/4/74
احكام زكات ـ چيزهايى كه به آنها زكات تعلق مى گيرد
س 744 - آيـا زكـات مـحـدود به موارد نه گانه است , يا باب اجتهاد در آن باز است , ومى توان به موارد ديگر هم تسرى داد؟ج - زكات محدود به همان موارد نه گانه است .8/11/75
س 745 - حـقـيـر مزرعه برنج دارم , و در رساله ها فقط نه چيز مشمول زكات است , آيا باتوجه به ايـنـكـه در عـراق و عـربـستان در زمان پيامبر(ص ) برنج موضوعيت نداشته , به برنج زكات تعلق مى گيرد؟ اگر تعلق مى گيرد, نصابش چقدر است ؟
ج - زكات به همان نه چيز تعلق مى گيرد, و فلسفه احكام با همه ابعادش براى بشر روشن نيست , و چگونه برنج با آن همه زحمت را با گندم - مخصوصا ديم -برابر حساب كنيم ؟
30/6/70
شرايط واجب شدن زكات
س 746 - افـراد خـانواده اى كه تحت پوشش كميته امداد امام خمينى (ره ) هستند, قطعه زمينى دارند كه از آن سالانه مثلا 2800 كيلوگرم جو برداشت مى كنند, آيا با توجه به مسلم بودن فقر اين خانواده , پرداخت زكات بر آنان واجب است ؟ج - زكـات متعلق به محصول كشاورزى است نه به درآمد, لذا اگر شرايط تعلق زكات به مال آنها تمام باشد, بايد زكات بدهند, ولو اين كه خود فقيرباشند.17/2/75
س 747 - زكـات طـلا آيـا فـقـط به مسكوك تعلق مى گيرد يا به مطلق طلا (اعم اززيورآلات و مسكوكات )؟
ج - سـكـه و زيـور آلات زكـات نـدارد, و زكات مخصوص طلا و نقره رايج است , كه امروزه وجود ندارد.14/4/74
س 748 - اگـر بـا طلا و نقره يا با مالى كه زكات آنها داده نشده (مثل آنكه گوسفندى بفروشد), لباسى بخرد, و با آن نماز بخواند, آيا نماز صحيح است ؟
اگر زكات را به تاءخيرانداخته , بعدا بدهد, نمازهايى كه قبل از پرداخت خوانده , چه حكمى دارد؟
ج - بـه طـلا و نقره هاى امروزى زكات تعلق نمى گيرد, چون رايج نيست , و به گوسفندهايى كه علوفه به آنها داده مى شود, نيز زكات تعلق نمى گيرد.2/6/76
س 749 - اگـر بـعد از خرما شدن , شخصى مقدارى خرما به من هديه كند, و با خرماى موجود در باغ من به حد نصاب برسد, بايد زكات آن را بدهم ؟
ج - اگـر خـرماى باغ خودتان به حد نصاب برسد, زكات دارد, و اگر با هديه ديگران به حد نصاب برسد, زكات به آن تعلق نمى گيرد.18/2/75
زكات گندم , جو, خرما و كشمش
س 750 - جـهـت آبـيـارى از آب رودخـانه , از كشاورزان پولى به عنوان ميرابى و لايروبى دريافت مـى شـود كـه قيمت اين آب با آبيارى با موتور يكى مى شود, در اين صورت زكات گندم و جو 110 محصول است يا 120, يا اينكه اين هزينه بايد جزء مخارج حساب , وزكات 120 حساب شود؟ج - هزينه ها جزء مخارجى است كه براى زرع مصرف مى شود, لكن زكات آن 110 است .14/11/75
س 751 - اگـر خرما هنوز خرما نشده و به صورت خارك باشد, و فروخته شود, آيا بايدزكات آن را داد يا نه ؟
ج - اگر قبل از تمر شدن , خرماها را بفروشد, زكات به آن تعلق نمى گيرد.18/2/75
س 752 - اگر محصول درخت خرما قبل از اينكه به خرما تبديل , و خشك شود, روى نخل خرما از آن استفاده , و به فاميل هم هديه كنند, آيا در بلوغ نصاب بايد اين موارد راهم حساب كرد يا نه ؟
ج - اگـر تـمـر شود, و بعدا هديه كنند, يا به فاميل ببخشند, يا از آنها استفاده كنند, در صورتى كه اگر مى ماند, به حد نصاب مى رسيد, بايد زكات آن را بدهند.18/2/75 س 753 - اجاره كننده خرما آيا مى بايد زكات پرداخت كند, يا زكات با مالك باغ است ؟
ج - اگـر بعد از اجاره , زكات واجب شده , مستاءجر بايد بپردازد, اما اگر قبل ازاجاره , واجب شده , زكات برعهده مالك است .6/3/76
س 754 - اگـر انـگـور را قـبل از كشمش شدن بفروشند, در صورتى كه كشمش آن به حدنصاب برسد, آيا زكات آن واجب است يا نه ؟
ج - زكات واجب نيست , هر چند احتياط در اداست .24/12/74
مصرف زكات
س 755 - اگـر در طول سال , مقدارى براى مخارج زندگى خود قرض بگيرد, آيا بعد ازبرداشت مـحـصـول مـى تواند آن مقدار را به عنوان مخارجى كه براى كشاورزى كرده است , ازمحصول به دست آمده كسر كند, و زكات بقيه را اگر به حد نصاب رسيده باشد, بدهد, يافقط بايد مخارجى را كه براى به دست آوردن محصول مصرف كرده , كسر كند؟ج - مخارجى را كه براى كشاورزى است , مى توان كسر كرد نه مطلق مخارج را,و ناگفته نماند كه هـرگـاه مـحصول به مقدار نصاب زكات باشد, بعد از كسر مخارج زراعى , هر مقدار كه باقى ماند, بايد زكاتش را پرداخت كرد, هر چند به حدنصاب بعد از كسر نباشد.24/11/74
س 756 - زكات واجب (اعم از زكات مال و زكات فطره ) را آيا مى توان صرف تعميرمساجد, حمام و حسينيه ها كرد؟ همچنين جهت آقايان اهل علم و امرار معاش آنها,مى شود داد يا خير؟
ج - زكات واجب را مى توان به مصرف تعمير مساجد, حمام و غيره رساند وبهتر آن است كه زكات فطره , به فقراى شيعه داده شود.6/5/73
س 757 - در مـنـطـقـه بـلـوچستان در اثر فقر مادى و فرهنگى , مردم توالت ندارند, و به صورت صحرايى به دستشويى مى روند, و قطعا لباس يا بدنشان نجس مى شود, و خودتوجه به آن ندارند, و نـماز مى خوانند, آيا مى توان با پول خمس و زكات براى آنها توالت ساخت (با توجه به اينكه اكثريت آنها, از برادران اهل سنت هستند)؟
ج - در مـفـروض سؤال , اگر باعث علاقه آنها به شيعيان و دهندگان زكات باشد,مانعى ندارد, و مبرى ذمه است , اما از خمس نمى توان مصرف كرد.25/9/75
س 758 - راه ارتباطى روستايى به مركز بخش قطع يا خراب است , و اهالى روستا نيازشديد دارند كه با مركز بخش مرتبط باشند, جهاد شهرستان باخوديارى مردم قصد احداث راه ارتباطى به مركز بخش را دارد, مستدعى است حكم شرعى پرداخت زكات اموال براى احداث اين گونه راهها و امور خيريه مشابه را بيان كنيد.ج - ايـن گـونـه امور خيريه , يكى از موارد مصرف زكات است , و قرآن كريم هم آن را بيان فرموده است , خداوند به بانيان خير و ساعيان در راه آن , بركت و توفيق عنايت فرمايد.4/6/70
س 759 - آيـا پـدر مـى تـواند زكات مالش را به فرزند محصل خود براى تاءمين مخارج تحصيل او بدهد؟ اگر فرزند, طلبه باشد, چطور؟
ج - اگر پسر به كتابهاى علمى و دينى احتياج داشته باشد, پدر مى تواند براى خريد آنها به او زكات بدهد.1/12/75 س 760 - آيا مى توان وجوهات را در مواردى مانند سيل , زلزله و غيره مصرف كرد؟
ج - موارد مصرف وجوهات , در شرع معين شده است .آرى , يكى از مصارف زكات , اين گونه موارد است , اما مصرف خمس منوط به اذن مجتهدجامع الشرايط است .6/1/76
مسائل متفرقه زكات
س 761 - در احكام مستحق زكات , در رساله فرموده ايد كه اگر انسان زكات را به پسرخود بدهد, و پـسـر آن را خـرج زن و نـوه كند, يا اگر زكات را به او بدهد تا براى خود كتاب تهيه كند, اشكال ندارد, آيا براى گرفتن زكات فقر پسر شرط است يا خير؟ج - نياز فرزند و عدم قدرت او بر تاءمين هزينه زندگى , شرط است .25/3/74 س 762 - چيزى را كه انسان بابت زكات به فقير مى دهد, آيا لازم است به او بگويد كه زكات است ؟
ج - لازم نـيست , بلكه اگر فقير خجالت بكشد, مستحب است - به طورى كه دروغ گفته نشود - به اسم پيشكش به او بدهد, ولى نيت زكات كند.س 763 - كسى كه ساليانى زكات مالش را حساب نكرده است , اكنون چگونه بايدحساب كند؟
ج - بـايد قدر متيقن را بپردازد, يعنى اگر بعد از محاسبه , نفهمد كه مثلا ده تومان بدهكار زكات است يا نه تومان , بايد نه تومان را بپردازد, گرچه احتياط,اداى اكثر است .31/1/73
س 764 - اگـر كـسى كه بدهكار است , از دنيا برود, و مالى هم داشته باشد كه زكات بر آن واجب شده باشد, آيا مى توانند زكات مال او را بگيرند, و قرض او را بدهند؟
ج - زكـات را بـايـد پـرداخـت , و نمى توان از بابت قرض خود ميت حساب كرد, وآنچه كه راجع به زكـات و مـصرف آن در اداى قرض آمده , در مورد دادن قرض كسانى است كه توان پرداخت آن را ندارند, نه آنكه قرض خود را از زكات بدهند.31/1/73
س 765 - تاءخير در دادن زكات به مدتى طولانى يا كوتاه را چگونه بايد جبران كرد (باقيمت روز يا با شرايطى ديگر)؟ تكليف زكات در سالها يا مدت به تاءخير افتاده چيست ؟
ج - زكات به عين تعلق گرفته , و بايد قيمت روز ادا را بپردازد.2/1/76
زكات فطره
س 766 - زكات فطره مهمان شب عيد فطر بر عهده چه كسى است ؟ج - بـر عهده خود مهمان است حتى اگر قبل از غروب وارد شود, زيرا با مصرف غذا و افطارى يك شـب , نـان خـور بـودن و عيلولت صدق نمى كندو ميزبان مى تواند با اجازه و رضايت مهمان زكات فطره او را بپردازد.1/7/78
س 767 - زكـات فـطـره مـهـمـانـى كه پيش از غروب شب عيد فطر با رضايت صاحب خانه وارد مى شود, برعهده كيست ؟
ج - بـرعـهـده خـود مـهـمـان اسـت , مـگر آنكه بخواهد چندين روز بماند, به طورى كه نان خور صاحب خانه محسوب شود.س 768 - اگـر مـهـمانى شب عيد فطر بعد از غروب وارد شود, لكن دعوت از او درروزهاى قبل بوده باشد, زكات فطره اش برعهده چه كسى است ؟
ج - برعهده خود مهمان است , هر چند از قبل دعوت شده باشد.س 769 - آيا پرداخت فطره بر پدر و مادرى كه پول ندارند فطره بدهند, واجب است ؟
ج - كـسـى كـه مـخـارج سال خود و افراد تحت تكفل خود را ندارد, و كسى را هم ندارد كه بتواند مخارج فوق الذكر را تاءمين كند, فقير است , و دادن زكات فطره بر او واجب نيست و مى تواند زكات فطره بگيرد.31/2/76
س 770 - فـطـريـه سربازهايى كه در سربازخانه ها از جيره دولتى استفاده مى كنند,برعهده خود آنان است يا بر عهده دولت , آيا سربازان عائله دولت محسوب مى شوند يانه ؟
ج - بـرعـهده دولت نيست , و اگر خود توان پرداخت را دارند, و پول غذا رامى دهند, بايد زكات را خـود بـپـردازنـد, و اگر غذا به آنها مى دهند به طورى كه نان خور دولت محسوب مى شوند, بنابر احـتياط باز هم زكات فطره برعهده خودآنهاست , هر چند عدم تعلق به خود آنها هم خالى از وجه نيست .س 771 - آيا فطريه بچه اى كه در شكم مادر است , واجب است يا نه ؟
ج - زكات فطره بچه اى كه در شكم مادر است , واجب نيست , مگر آنكه قبل ازغروب شب عيد فطر به دنيا بيايد.31/2/76 س 772 - مقدار زكات فطره را بيان فرماييد.ج - مـقـدار آن تـقـريبا سه كيلو گندم , جو, خرما, كشمش , برنج , ذرت و ماننداينهاست , هر چند پرداختن قيمت آنها به قيمت بازار هم كافى است .10/12/73
