ولایت فقیه نسخه متنی

‌صفحه‌ى 98

معنى جمله العلماء ورثة الانبياء كه در اين روايت آورده شده معلوم شود. در اينجا چند بحث است:

1 مراد از «العلماء» چه كسانى هستند؟ آيا علماء امت است يا اين كه ائمه (عليهم السلام) مقصود مى‏باشند؟ بعضى احتمال داده‏اند كه مراد ائمه (عليهم السلام) باشد. ليكن ظاهر اينست كه مراد علماء امت باشد، و خود حديث حكايت مى‏كند كه مقصود ائمه (عليهم السلام) نيست. زيرا وضع مناقبى كه در باره ائمه (عليهم السلام) وارد شده غير از اين است. اين جملات كه انبياء احاديثى از خود به ارث گذاشته‏اند و هر كس آن را اخذ كند حظ وافرى برده.. نمى‏تواند تعريف ائمه (عليهم السلام) باشد اين جملات شاهد بر اين است كه مراد علماء امت است. هم چنين در روايت. ابى البخترى. بعد از جمله. العلماء ورثة الانبياء. مى‏فرمايد:. فانظروا علمكم هذا عمن تأخذونه. كه ظاهرا مى‏خواهد بفرمايد علماء ورثه انبياء هستند منتهى بايد توجه داشته باشند كه علمشان را از چه كسى بايد بگيرند تا بتوانند ورثه انبياء باشند. اين كه بگوئيم مراد اينست كه ائمه ورثه انبياء هستند و مردم بايد علم را از ائمه كسب كنند خلاف ظاهر است. هر كس رواياتى را كه در باره ائمه (عليهم السلام) وارد شده ملاحظه كند و موقعيت آن حضرات را نزد رسول اللَّه (صلّى الله عليه وآله وسلّم) بداند متوجه مى‏شود كه مراد از اين روايت ائمه نيستند بلكه علماء امتند. چنانكه امثال اين مناقب براى علماء در روايات بسيارى وارد شده، مانند:. علماءُ أُمَّتي كسائرِ أنبياءِ قَبْلى و علماءُ أُمَّتي كَأَنبياءِ بَنِي إسرائيل در هر صورت اين، ظاهر است كه مراد علماء امت باشد.

2. ممكن است گفته شود كه از جمله. العلماء ورثه الانبياء. به تنهائى نمى‏توانيم مطلبى را كه مى‏خواهيم (ولايت فقيه) استفاده كنيم، زيرا انبياء يك جهت نبوت دارند و آن اينست كه علم را از مبدا اعلى به وحى، يا الهام و يا به كيفيت ديگر مى‏گيرند ولى اين حيثيت اقتضاى ولايت بر مردم و مؤمنين را ندارد، و اگر خداى تعالى حيثيت امامت و ولايت را براى آنان قرار ندهد قهرا اين حيثيت را دارا نيستند و فقط نبى هستند و اگر مامور به تبليغ هم شدند بايد چيزهائى را كه دارند به مردم برسانند. در روايات ما، بين نبى و رسول فرق گذاشته شده است، به اين معنى كه «رسول» مأمور به تبليغ است ولى «نبى»