تقوا و تلاش - اسوه درایت و قداست نسخه متنی

از آنچه اشارت كرديم روشن شد كه (مقدس) مفهومى است در فرهنگ دين پربار و پيام دار و اگر به درستى حقيقت تقدس زيربناى فرهنگ جامعه قرار گيرد جلوه هاى زيبا و راهگشايى را در پى دارد. گرچه متأسفانه شمارى نادان و ترسو و گريزان از مبارزه و سياست و مسؤوليت زير پوشش اين نام قرار گرفته و ضربه به دين مى زنند اما اسلام راستين در هر زمانى مقدسان راستين پرورش داده و مى دهد كه پرده از چهره مقدس نمايان مى گيرند و مجال مانور و ميدان دارى به آنان نمى دهند.

در اين جا نگاهى گذرا داريم به رفتارهاى اخلاقى مقدس راستين محقق اردبيلى كه خوشبختانه هم به نام (مقدس) شهرت يافته است و هم كردار و رفتارش از پاكى سرشار است و افزون بر اينها قداست و درايت را نيز به هم درآميخته است.

تقوا و تلاش

سرآمد خويهاى نيك تقوا و خويشتن بانى است: (التُّقى رئيس الأخلاق)19

سرور و سيّد كردارهاى آدمى ورع و پرهيزگارى است: (الورع سيّد العمل).20

تقوا دو رويه دارد: پرهيز و گريز از انگيزه هاى ناروا و گرايش و روآوردن به انگيزه هاى روا.

امام على(ع) مى فرمايد:

(اعنيونى بورع و اجتهاد و عفة وسداد)21

مرا يارى كنيد به پارسايى و تلاش و پاكدامنى و درستى ورزيدن.

پيداست كه (ورع) و (عفت) جنبه پرهيزى تقوا را مى رساند و (اجتهاد) و (سداد) جنبه اثباتى آن را; از اين روى آنان كه از فساد و رويارويى با ضد ارزشها مى گريزند و انزوا و رهبانيّت را پيش مى گيرند و هيچ گونه برخورد و ستيزى و رودر رويى با نارواييها و زشتيها ندارند تقواى كامل و راستين ندارند. هنر آن است كه انسان در متن جامعه بزيد و جريان ضد ارزشى اجتماع را به سمت و سوى ارزشها هدايت كند و خود نيز جلودار و پيشگام در حفظ و گسترش ارزشها باشد:

تقوا با تلاش در كاستن دشواريهاى زندگى مردمان و سامان دادن و سازمان بخشيدن به امور سياسى اجتماعى اقتصادى و فرهنگى آنان نه تنها ناسازگارى ندارد بلكه مفهوم و معناى واقعى تقوا همين است.

درد ديگران را احساس كردن شريك غم و رنج ديگران بودن به يارى ديگران برخاستن و خود را برابر با ديگران ديدن از جلوه هاى روشن تقواى دينى است.

مقدس اردبيلى از جمله كسانى است كه داراى تقوا و تقدس راستين بود و هماره مى كوشيد كه تقوا را با تلاش عملى و كوشش در راه گره گشايى همراه سازد:

(موادّ غذايى در عراق به شدّت كم ياب شد و گرانى فراگير و توان فرسا آن بزرگوار آنچه در خانه داشت بين نيازمندان تقسيم كرد و

براى خود و خانواده اش سهمى بسان ديگران برداشت)22

او به راستى ثابت كرد پرتوى از تقواى على(ع) را داراست همو كه همواره با نيازمندان جامعه همدردى و همسانى داشت و آشكارا مى فرمود:

(أاقنع من نفسى بان يقال هذا اميرالمؤمنين ولا اشاركهم فى مكاره الدّهر او اكون اسوة لهم فى جشوبة العيش)23

آيا بدين بسنده كنم كه مرا امير مؤمنان گويند و در ناخوشايندهاى روزگار شريك آنان نباشم؟ يا در سختى زندگى [نمونه اى] برايشان نشوم؟