دومين عامل در رشد فكري جامعه ، باز كردن افق فكري و طرح موضوعات گوناگون و انديشيدن درباره آنها و چگونگي پيدايش آنها است.قرآن، اين روش را عملي ساخت و با طرح آياتي، افق فكري جامعه عرب را گسترش داد و رشد ايجاد كرد:« قرآن به صورتي شگفت به تجربه و حس نيز دعوت مي كرد و حتي سوگند خويش را با نام اشياي محسوس و طبيعي ياد مي كرد، از آسمان، ستاره و فجر دم مي زد از آفرينش و صورتگري در رحم سخن مي گفت، خلقت شتر را به ياد مي آورد، زندگاني مورچه و زنبور عسل را تذكار مي داد، از شكفتن دانه در زمين و از خوشه گندم و انجير و زيتون، سخن مي گفت، از پيدايش تمدنها و سقوط دولتها و اعتلا و انحطاط قدرتها حرف مي زد، از آغاز آفرينش، خلقت انسان فلسفه تاريخ، و نقش او در تعيين سرنوشت خود، بحث مي كرد، چرا؟ براي اين كه مردمان در چيزها بينديشند و در چگونگي آفرينش آنها ژرف شوند.»«موضوعهايي كه از آنها ياد شد تخمه اصلي بسياري از دانشها بود كه در طّي روزگار بعدي در فرهنگ اسلام پيدا شد و رواج گرفت و با ديد علمي اسلامي بررسي گشت.»پيامبر با اين روش، دانش و انديشه را در جامعه توسعه مي داد، افق فكري را باز مي كرد و خرافات را از ميان مي برد و راه درست انديشيدن را نشان مي داد، لذا مي توان به جرأت گفتكه او نخستين آموزگاري است كه جامعه عرب رابيدار كرده است.
3- قرآن سنّت دو منبع آموزش
بعد از تشكيل دولت مدينه و استقرار محمّد(ص)، پيامبر فرصت آن را يافت تا رسالت جهاني خود را برساند و با فرهنگ شرك آلود جاهليّت مبارزه كند و مردم را به پيروي دين حق و پرستش «الله» واحد بخواند. از اين جهت او خانه ابوعبدالله انصاري( و به روايتي مخرمة بن نوفل) را كه نخستين منزلگاه وي بود به عنوان « مركز ستاد تبليغاتي» و اعزام مبلّغ و معلّم انتخاب كرد و نخستين گروه مبشران رحمت را به اطراف جزيرة العرب گسيل داشت.يكي از آن معلّمان وارسته، و دست پرورده او، معاذبن جبل صحابي معروف است، پيامبر او را به يمن فرستاد و دستور داد كه يمنيان را به اسلام فرا خواند و «قرآن و سنت» را به آنان ياد دهد. دانشمند معروف شيعي حسن بن علي شعبه حراّني در كتاب با ارزش خود تحف العقول كه يكي از منابع فقه شيعي و روايتي اهلبيت است، متن دستور العمل پيامبر را چنين توصيف مي كند: وصيةُ لمعاذ بن جبل لما بعثه الي اليمن: يا معاذ علمهم كتاب الله و احسن ادبهم علي الاخلاق الصالحه و انزل الناس منازلهم (خيرهم و شرهم) و انفذ فيهم امرالله و لاتحاش في امره و أمت امر الجاهليّة الاماسنه الاسلام. و اظهر امر الاسلام كله صغيره و كبيره و ليكن اكثر همك الصلاة فانها رأس الاسلام بعد الاقرار بالدين و ذكر الناس بالله و اليوم الاخر و اتبع الموعظه فانه اقوي لهّم علي العمل بما يحب الله، ثم بث فيهم المعلمين و اعبدالله الذي اليه ترجع و لاتخف في الله لومة لائم.يعني: اي معاذ به مردم يمن كتاب خدا (قرآن) را ياد بده و آنها را به اخلاق شايسته و فضيلتهاي نيكو تربيت كن و هر كسي را در جايگاه خود از خوب و بد، قرار بده.
لطفا منتظر باشید ...
