حج پديده اي جهاني - پدیده حج از دیدگاه جامعه شناختی نسخه متنی

حج پديده اي جهاني

در هر يك از اديان، جايگاه هاي مقدسي وجود دارند كه پيروان اين دين بر طبق تقليدها و راه و رسم مشخص در مناسبت هاي مختلف به سوي اين جايگاه ها روي مي آورند. به عنوان نمونه اديان يهوديت و مسيحيت، بيت المقدس و آثار و مشاهد پيرامون آن را مركز اصيل معنوي خود مي دانند. در «دائرة المعارف اليهوديه»⁶ چنين آمده است: «حج بيت المقدس كه به نام زيارت ياد مي شد، در زمان فرا رسيدن سه عيد صورت مي گرفت: عيد حصاد، عيد فصح يهودي، و عيد مظال. حج بر تمامي يهوديان فرض بود البته به استثناي كودكاني كه هنوز به سنّ بلوغ نرسيده بودند و زنان و نابينايان. شريعت حضرت موسي بر حاجي و يا زائر واجب مي كرد كه با خودش هديه اي براي پروردگار ببرد.

در بيت المقدس، مشاهد، بارگاه ها و جايگاه هايي هستند كه مردم از هر كشور و شهري به سوي آن، بارِ سفر مي بندند». همچنين در دين مسيحيت، حج⁷ «نام سفري است كه انسان به وسيله اين سفر به زيارت مشاهد مقدس مي پردازد; نظير زيارت گاه سرور ما عيسي(عليه السلام) در فلسطين يا مراكز رهبران مقدس ديني در «روم» و يا مكان هاي مقدسي كه به نام زاهدان و شهيدان مورد قبول جامعه خوانده مي شود». «زيارت مشاهد روم از قرن سيزدهم به عنوان زيارت سرزمين مقدس، رواج يافت، هر چند به كلي موجب قطع زيارت سرزمين مقدس نشد و «روم» دومين شهر مهم پس از بيت المقدس به شمار مي رفت». اما آيين هاي هندي نظير بودايي و برهمايي، داراي مشاهد و معبدهاي فراوانند. «بيش ترين اين مشاهد و مكان هاي مقدس در كنار رود «گنگ» مقدس قرار دارند. جمعيت بسيار از مردم اين كشور، در اين مكان ها گرد هم مي آيند، تا در اين رود مقدس غسل كنند. برخي از اين مردم سالانه و يا چند بار در سال در آن جا گردهم مي آيند».⁸ پديده حج و زيارت از ديدگاه هر كدام از اين اديان و ديگر اديان، با توجه به موقعيتي كه در نظام كلي آن دين مشخص دارد، از ويژگي ها و علايم معيني برخوردار است. همچنين، اين پديده در هر يك از اديان ياد شده و در ميان امت ها و يا ملت هاي پيرو اين اديان، نقش هاي چندي را بازي مي كند كه سطح ها و قسمت هاي مختلف اجتماعي را كه ساختمان كلي اجتماعي را تشكيل مي دهد در بر مي گيرد.

حج در جامعه توحيدي «و در ميان مردم براي « اداي حج] بانگ بر آور، تا [زائران] پياده و [سوار» بر هر شتر لاغري كه از هر راه دوري مي آيند به سوي تو روي آورند».⁹