رازها و رمزهاي حج بيش از آن است كه در گفتاري بتوان آن را گزارش داد ولي در آن ميان، هر چشم رازشناسي، سه ويژگي برجسته را در نگاه أوّل، در آن باز مي شناسد:نخست آنكه حج، يگانه فريضه اي است كه خداوند براي اداي آن، همه آحاد مسلمين ـ هرآنكس از آنان را، كه داراي استطاعت باشد ـ از سراسر عالم و از خلوت خانه ها و عبادتگاه ها به يك نقطه فرامي خواند و در أيّام معلومات، در گونه گون تلاش و حركت و سكون و قيام و قعود، آنان را به يكديگر پيوند مي زند: «ثم أفيضوا من حيث أفاض الناس و استغفروا الله إنَّ الله غفور رحيم.» 1دوم آنكه در همين كار دستجمعي و علني، برترين منزل و مقصود را «ذكر» خدا، يعني كاري قلبي و نفساني، معرفي مي كند: «و يذكروا اسم الله في أيّام معلومات علي ما رزقهم من بهيمة الأنعام.» 2سوم آنكه در صفحه روشن و همه كس شناس آن، تصويري از نماي كلّي زندگي انسانِ موحد را عرضه مي كند و در عملي رمزي، به مسلمان درس زندگي هدف دار و جهت دار مي دهد.از ورود در ميقات و حضور در ساحت اِحرام و تلبيه و تروك تا طواف، گرد مركز كعبه و سعي ميان صفا و مروه و وقوف در محشر عرفات و مشعر و ذكر و تضرع و تعارفي كه در آن است، و تا رسيدن به منا و قرباني اش و رمي جمره اش و حلقش و سپس دوباره برگشتن به طواف و سعي... همه و همه درس هاي رسا و روشن، حركت جهت دار و دستجمعي و معرفت آميز مسلمان، در عرصه توحيد و در مسعاي حيات و بر گرد محور «الله» است.زندگي در آيينه حج، يك سير دائمي بلكه يك صيرورت دائمي به سوي خدا است، و حج، آن درس هميشه زنده عملي و سازنده است كه اگر به هوش باشيم راه و رسم زندگي ما را در صحنه اي عملي و روشن ترسيم مي كند.ميعادي همگاني، هر سال تشكيل مي شود تا مسلمان، در آن محيط وحدت و تفاهم، و در پرتو ذكر الهي، راه و جهت زندگي را بياموزد، آنگاه به سرزمين خود و به ميان كسان خود برگردد، و در سال هاي بعد گروه هاي ديگر و گروه هاي ديگر بيايند و بروند، بياموزند و بيندوزند، بگويند و عمل كنند، بشنوند و تدبر كنند، و در نهايت، همه امّت به آنچه خدا خواسته و دين آموخته برسند.نظر افكندن به عرصه عظيم زندگي امت اسلامي، فراتر از ابعاد ملت ها و نژادها و قوم و قبيله ها، و نظر افكندن به اعماق وجود خود و فراگرفتن راه و جهت و شيوه زندگي ، چنانكه شايسته اوست، و همه در پرتوي از ذكر خدا... اين است كه آن سرچشمه معرفتي كه هر ساله در حج، فيّاض و بي زوال، بر انبوه خلايق گرد آمده در حرم امن خدا سيلان مي يابد و كساني را كه ظرف ذهن و دل خود را بگشايند، از اين زلال معرفت سيراب مي سازد.در گذشته و امروز، نيز كوشش هايي شده است و مي شود تا حج را فريضه اي فردي، كه در آن هر كس فقط سرگرم عبادت و نيايش خود با خداوند است، قلمداد كنند. بگذريم از آن غفلت زدگاني كه به سفر حج، به چشم سفر سياحتي و تجارتي نگاه مي كنند. حج با برجستگي هايي كه در هيچ فريضه ديگر اسلامي، مجموعه آن را نمي توان يافت، بسي برتر از بينش تنگ نظرانه آنان و نگاه بي فروغ و خَطابين اينان است.در دوران ما بزرگترين كسي كه حج را از پرده اوهام بيرون كشيد و رازهاي آن را در ذهن و نيز در عمل جمع عظيمي از مسلمانان، نمايان ساخت امام راحل كبير ما بود. او حج ابراهيمي را ندا كرد و خلايق را بدان فراخواند. و يكبار ديگر صداي «أذّن في الناس بالحجّ» 3 را به گوش جهانيان رسانيد.حج ابراهيمي همان حج محمدي است كه در آن، حركت به سمت توحيد و اتحاد، روح و سرلوحه همه مراسم و شعائر است، حجي مايه بركت و هدايت و ستون اصلي در حيات و قيام امت واحده، حجي سرشار از منافع و پربار از ذكر خدا، حجي كه در آن ملت هاي مسلمان، وجود امت فراگير محمدي صلي الله عليه و آله ـ و حضور خود در آن را، لمس مي كنند و با احساس برادري و نزديكي ملت ها، احساس ضعف و عجز و خودباختگي رها مي شوند.حج ابراهيمي، آن است كه در آن مسلمين، از «تفرقه» به «جمعيت» حركت كنند و كعبه را كه بناي يادبود توحيد و رمز برائت و نفرت از شرك و بت پرستي است با معرفت به معناي رمزي آن طواف كنند و از ظاهر و پيكره مناسك به باطن و روح آن برسند و از آن براي زندگي خود و زندگي امت اسلام، توشه برگيرند.4
لطفا منتظر باشید ...
