براى روشنتر شدن معنى و حقيقت تواضع , به مفهوم و معناى حلم نيز, اشاره مى كنيم و فرق آن دو را يادآور مى شويم . گفتيم كه : تواضع حالت نفسانى است كه در عمل ,افتادگى وانكسار آدمى را به نمايش مى گذارد. اين حالت ,اگر در درون روح و نفس انسانى رسوخ يافت و ملكه شد, در همه حال و در برابر همگان جلوه مى كند. اما حلم , غالبا, در جايى به كار مى رود كه عملى نابجا و نامناسب از شخصى سر بزند وانسان در برابر آن عمل , عكس العمل منطقى و عاقلانه اى از خود بروز دهد واز كنار آن با تدبير و درايت بزرگوارانه بگذرد. دراين صورت , با لجام حلمش افراد چموش و سركش را رام خواهد ساخت . به فرموده على ( ع : الحلم فدام السفيه [30] . حلم دهان بند سفيهان است . و در جاى ديگر مى فرمايد: (الحلم عشيره)[31] حلم و بردبارى قوم و عشيره است . بنابراين , حلم , به آن عملى اطلاق مى شود كه از شخص عاقل و مدبر در مقابل برخورد ناشايست افراد نادان و بى منطق انجام گيرد.اين حالت , از كسى صادر مى شود كه داراى روح بزرگ و همت والا باشد. اميرالمومنين ( ع ) مى فرمايد: الحلم والاناه توامان ينتجهما علوالهمه[32]. بردبارى و خونسردى در برابر حوادث از يك شكم افتادند و هر دواز همت بلند زادند. واما تواضع , رفتار فروتنانه اى است كه بدون عمل و رفتارى از طرف متقابل ازانسان سر مى زند. گر چه گاهى به عكس العمل در برابر عمل نام معقول و ناپسند نيز, تواضع اطلاق مى شود.
لطفا منتظر باشید ...
