اندیشه های سیاسی محقق نراقی نسخه متنی

اوضاع سياسى ايران

در اين روزگار، اوضاع سياسى ايران به علت كشمكش هاى داخلى از يك سو و درگيرى هاى ايران و روس از سوى ديگر، دستخوش ناامنى و آشوب و بى ثباتى بوده است. دوران پادشاهى جانشينان كريم خان زند را بايد يكى از دوران هاى هرج و مرج و بحران داخلى ايران دانست، زيرا علاوه بر آنكه وى جانشين معيّنى نداشت و كسى پس از او نتوانست مدعيان زورمند و رقباى سياسى را از ميان بر دارد، هيچ يك از شاهزادگان زنديه نتوانستند براى بقاى دولت زند؛ به اقدامات مهمى دست زنند. اغراض و شهوات نفسانى يا حسّ جاه طلبى جانشينان كريم خان، بحران بزرگى در فارس و اصفهان به وجود آورد كه هر از چند ماهى اميرى از خاندان زند، يا بستگان آن خاندان، در شيراز سلطنت مى كرد و سرانجام به قتل مى رسيد.كشمكش هاى جانشينان كريم خان زند از سال 1193 تا 1209 هجرى، فرصت بسيار مناسبى را براى آغامحمد خان قاجار فراهم آورد. او با بازگشت به قبيله اش در شمال كشور و ايجاد همبستگى ميان آنان موفق شد طىّ چند جنگ خونين، سلسله زنديه را براندازد و در سال 1209 زمام امور را به دست گيرد. (2) از آن جا كه آغا محمد خان قاجار در طول مدت حكومتش درگير لشكركشى به اطراف و اكناف بود و به اداره و سامان دهى حكومت نمى پرداخت، با كشته شدنش در 21 ذى حجّه سال 1211 به علت متزلزل بودن حكومتش، هر كس از گوشه اى سر به عصيان برداشت و تا زمان تثبيت قدرت فتحعلى شاه، دوباره جنگ قدرت در ميان بازماندگان و مدعيان قدرت در گرفت.مدعيان حكومت در اين دوره دو دسته بودند: يك دسته از بازماندگان خاندان صفويه، افشاريه و زنديه كه سوداى برگرداندن حكومت را به اولاد شاهان گذشته داشتند.