با مراجعه به تفاسير معلوم ميشود که امام علي (ع) پيشواي مفسرين است چنانچه سيوطي مينويسد: در ميان خلفا از همه بيشتر از علي ابن ابيطالب روايت شده[11] است و ابن عباس که آن همه احاديث تفسيري دارد از شاگردان امام علي (ع) بود وقتي به او گفته شد علم تو نسبت به علم پسر عمويت چه مقدار است گفت: مانند نسبت قطره باراني در برابر اقيانوس.[12] شاگردان تفسيري امام علي (ع) هر کدام صاحب مکتب تفسيري در مکه مدينه و کوفه شدند.
امام علي (ع) واضح علم نحو
حضرت علي (ع) براي صيانت زبان قرآن از انحراف و اعو جاج ابو اسود دوئلي را مأمور ساختند تا زير نظر آن حضرت علم نحو را وضع کند و بعدها ابو اسود با استفاده از همين علم نحو قرآن را اعرابگذاري کرد. [13]
امام علي (ع) و علم قرائت
استادان علم قرائت مانند ابوعمر و عاصم بن ابو عبد الرحمن سلمي فارسي مراجعه ميکنند که وي قرائت قرآن را از امام علي (ع) آموخته است. [14]
امام علي (ع) و علم کلام
ابن ابي الحديد در مقدمه شرح نهج البلاغه مي نويسد: علم کلام و اعتقادات که اشرف علوم است از کلام امام علي (ع) اقتباس شده است اربلي در کشف الغمه مينويسد: پيشوايان مکتبهاي کلامي يعني اشاعره معتزله شيعه و خوارج همه خود را منسوب به آن حضرت ميدانند.[15]
امام علي (ع) و علم فقه
گذشته از فقهاي اماميه که فقه خود را از امام علي (ع) دارند، احمد حنبل فقه را از شافعي و شافعي از محمدبن حسن و مالک آموخت و محمدبن حسن فقه را از ابوحنيفه و مالک و ابوحنيفه فقه را از امام جعفر صادق آموختهاند و فقه امام جعفر صادق به جدش علي بن ابيطالب منتهي ميشود.[16]
امام علي و بلاغت
امام علي (ع) با تدوين کتاب نهج البلاغه پيشواي فصيحان و سرور بليغان گرديد و در آن گنجهايي از حکمت و آيين حکومت و کشورداري براي همه اعصار از خود باقي گذاشت.