مرجعيت علمي نوادگان امام حسن (ع) در يمن - دانشمندان اسلامی و مرجعیت اهل بیت (ع) نسخه متنی

مرجعيت علمي نوادگان امام حسن (ع) در يمن

از آن هنگام که امام علي (ع) از سوي پيامبر به يمن عزيمت کردند مرجعيت علمي و امور قضايي مسلمانان يمن را به عهده گرفته و تعاليم آن حضرت در مدت اقامتشان در يمن موجب پيدايش مکتب فقهي يمن گرديد و با مهاجرت نوادگان آن حضرت مرجعيت علمي خاندان گسترش يافت که تاکنون همچنان ادامه دارد.

فرزندان امام علي (ع) در يمن گذشته از جنبه­هاي سياسي داراي مرجعيت علمي فقهي و کلامي بودند. به عنوان نمونه:

1- ترجمان الدين ابو محمد قاسم فرزند ابراهيم طباطبا .وي امامي زيدي زاهد و مؤسس مذهب فقهي قاسمي بود و در مورد جبريان و تجسميان کتاب نوشت. وي در سال 246 وفات يافت. از وي هفت فرزند باقي ماند که تأليفاتشان در کتابخانه هاي اروپا فراوان است. [36]

^2- ابو الحسن يحيي (هادي ) فرزند ابو عبد الله حسين قاسم رسي. وي از پيشوايان زيدي و شاعر ملک بود که در 280 ه در يمن ظهور کرد و خود را هادي الي الحق خواند و به جهاد پرداخت براي او در مکه خطبه خواندند و در سال 298 در يمن درگذشت.

^3- وي داراي تأليفاتي مهمي در فقه نزديک مذهب حنفي بود که در کتابخانه­هاي اروپا وجود دارد.

4- ابوالقاسم محمد مرتضي بن يحيي هادي که همراه پدر به يمن آمد و جانشين او در امامت شد و در 310 درگذشت فرزندان وي (بني انج) در آمل و بني عساف در اصفهان پراکنده­اند. [37]

در طي دوازده قرن که امامان زيدي بر - يمن حکومت مي­کردند دانشمندان محققان، متکلمان، اديبان و فقيهان بزرگي از دودمان امام حسن (ع) در اين سرزمين پديد آمدند که فقه و حديث، کلام و فرهنگ شيعيان زيدي را رشد و توسعه دادند. از جمله آنان:

1- حسن بن بدرالدين محمد (582-662ه ق ) فقيه­ها، اصولي، محدث و محقق از سلاله امام يحيي الهادي صاحب شفاء الادام في احاديث الاحکام و التقرير در فقه.

2- حسين بن محمد بدرالدين فقيه و محدث شاگردان او از عالمان بنام يمن بودند.

3- دهماء دختر يحيي بن مرتضي (م 837ق ) فقيه اديب شاعر و محقق خواهر امام مهدي احمد بن يحيي

4- احمد بن صلاح شرفي (975-1055ق ) فقيه مورخ و محقق از خاندان قاسم روسي

5- احمد بن محمد لقمان از دودمان امام مهدي احمد بن يحيي، عالم، اديب، فقيه و محقق صاحب شرح الکامل در اصول فقه و شرح التهذيب تفتازاني در منطق.

6- حسن بن احمد جدال (1014- 1048ق) فقيه، عالم محقق و نويسنده و شاعر منسوب به احمد ناصر فقيه­ترين فقهاي عصر خود

7- عبدالله بن احمد شرفي عالم و مفسر قرآن در قرن يازدهم هق و از علماي برجسته عصر خود صاحب المصابيح در تفسير قرآن در 6 جلد.

8-عبدالله بن عامر بن علي حسني (1061ق) عالم، اديب، شاعر پسر عموي امام منصور قاسم بن محمد مؤلف: التصريح بالا مذهب الصحيح.

9- ابراهيم بن محمد بن قاسم (1145ق ) عالم، فقيه، مورخ و نامي نوه امام محمد المؤيد مؤلف طبقات الزيديه

مرجعيت علمي نوادگان امام حسن (ع) در عراق

از سال 36 هجري که حضرت علي (ع) مقر خلافت خود را از مدينه به کوفه منتقل کرد، مرجعيت علمي خود را در عراق توسعه داد و مکتب کلامي تفسيري و فقهي عراق را پديد آورد. و از آن هنگام عراق مرکز علمي شيعيان و علويان بود، و پس از آنکه سيد محمد بن ابراهيم نواده امام حسن (ع) در کوفه قيام و دولتي تأسيس کرد سادات و شيعيان رو به فزوني نهادند و در کوفه و بصره و بغداد ساکن شدند. و از ميان آن علما و فقها و نويسندگان و ادباي فراوان برخاستند. محمد بن ابراهيم بن سليمان بن قاسم رسي ملقب به توزون در بصره ساکن شد و فرزندان او به «بني توزون» معروفند [38].

جمعي از سادات نسبشان به محمد بن ابراهيم مي­رسد و به طباطبايي مشهورند. از جمله علماي مشهور از سادات طباطبايي:

1. ابو المعمر يحيي بن قاسم بن محمد طباطبا (478ق) نحوي متکلم و شاعر و نسبت شناس

^2. ابو محمد جعفر بن محمد بن اسماعيل بن احمد ناصر بن حسين قاسم رسي تهامي مکي عارف و اديب و شاعر.

^3. جلال­الدين معروف بن ابي طقطقي (660-709ق) عالم، اديب، مورخ، نويسنده و نقيب سادات علوي تهران از نوادگان قاسم رسي صاحب کتاب معروف الفخري.