هنگامى كه پيامبر از مكه به مدينه هجرت نمود، پس از ورود به اين شهر، نخستين اقدام او، امضاى قرارداد آشتى با دوازده قبيله عرب و ده قبيله يهودى ساكن در مدينه بود . در اهميت اين قراردادها كافى است به آثار آن در تثبيت و گسترش اسلام در سال هاى بعد اشاره كنيم . اين قراردادها را به حق مى توان نخستين قرارداد اجتماعى در تاريخ تمدن بشرى ناميد . اين تصميم حقوقى، مزايايى به ساكنان مدينه اعطا نمود و اوج همكارى، برابرى و تفاهم را بين دو گروه مهاجر و انصار از يك سو، و اقوام يهود از سوى ديگر، به وجود آورد . روشنفكران مسلمان در مطالعات خود به اين نتيجه رسيده اند كه تفكيك دين از سياست، با ايدئولوژى اسلام ناهم آهنگ است . توجه مسلمانان امروز به حقايق اسلام و تعاليم قرآن، كه 15 قرن پيش، نداى آزادى و برابرى سرداده است، كاملا طبيعى است و گرايش به حكومت جهانى اسلام در افكار امت اسلام، رسوخ يافته است . ديانت اسلام، حاكميت مطلق را از آن خدا مى داند كه قسمتى از آن، بنابر مشيت الهى به پيامبر و جانشينان او تفويض مى شود . رهبران سياسى نماينده حاكميت خداوند بر روى زمين اند، بنابراين بايد واجد شايستگى و توانايى لازم باشند، تا بى چون و چرا، مورد قبول و تاييد مردم واقع شوند . اين جاست كه مساله آراى عمومى در اسلام، مطرح مى شود .