انديشه هاى عقيده ساز سطح سه - آزادی در اندیشه اسلامی نسخه متنی

اين مسأله صريحا در آيه قرآن مطرح شده كه در زمان پيامبر اسلام، عده اى از كفار به برخى عناصر خود مى گفتند كه شما برويد مسلمان شويد آمنوا به وجه النهار، و اكفروا آخره يعنى شما برويد اظهار اسلام كنيد، وارد خانواده اسلام بشويد، ولى بعدا اظهار كفر كنيد. چون از اين راه بهتر مى توانيد نفوذ كنيد و ضربه به اسلام بزنيد و تضعيف روحيه كنيد. اين آيه دقيقا بازگو كننده اين حقيقت است كه كسى كه داخل اين خانواده شده است با گرايش به كفر و انكار و حجود بهتر مى تواند صدمه و آسيب بزند.

در جلد18 وسائل الشيعه، در بحث ارتداد، روايتى را صاحب وسائل نقل مى كند كه راوى از امام مى پرسد: اگر در موردى امام (ع)يا قاضى مى داند كه فرد مرتد بخاطر شبهه اي كه واقعا برايش پيش آمده اظهار ارتداد كرده ، آيا اين ادعاى فرد مرتد كه مى گويد واقعا مردد شدم و برايم نسبت به پيامبرى پيامبر اسلام يقين حاصل نشده است از او پذيرفته است يا خير؟ در اينجا آيا حكم ارتداد در مورد اين فرد جارى مى شود يا نه؟ امام(ع)مى فرمايند: اينجا اگر قاضى بخواهد ادعاي اين مرتد را قبول كند، و بگويد چون تو شبهه دارى پس حكم ارتداد را در مورد تو اجرا نميكنم فردا هر منافقى كه از آغاز اعتقادي به اسلام نداشته و به دروغ اظهار اسلام كرده است مى تواند بيايد چنين اظهارى كند و به اين وسيله راه تضعيف جامعه اسلامى را باز مى شود. در اين روايت حضرت نمى فرمايند حكم قتل مرتد تعبدى است و اين فرد محكوم به قتل است. فرقى هم نمى كند. خير! استدلال مي كنند كه اگر اين راه باز شود، فردا هر منافقى كه از روى نفاق وارد امت اسلامى شده و از اين روش استفاده ميكند.اين روايت كاملا روشن مى كند كه مسئله حكم ارتداد بخاطر جلوگيرى از نفوذ دشمنان در خانواده بزرگ اسلام و آسيب زدن به آن از درون آن است.

انديشه هاى عقيده ساز سطح سه

مرحله سوم در بحث انديشه هاى دينى، اعتقادات و باورهاى درون اسلام است كه آنها را باورهاي سطح سه مي ناميم. انديشه هاى درون دينى را به سه قسم قابل تقسيم اند:

-1 اعتقادات و باورهايى كه در درون دين هستند و منكر اينها از دين خارج نمى شود ولى اينها، اعتقادات اساسى و مبنا هستند؛ مثل امامت. يك انديشه درون دينى است كسى كه اين را قبول نكند از اسلام خارج نمى شود ولى يك انديشه بنيادين است.

-2 ضروريات دينى، يعنى انديشه ها و احكامى كه از طرف متدينين به عنوان جزئى از دين شمرده مي شود و وجودشان در متن دين واضح و ضرورى است ولى جزء انديشه هاى اساسى نيستند. بسيارى از احكام فقهى، جزء ضروريات دينى هستند.ولى اينطور نيست كه انكار يكى از اين احكام، خللى در مبناى اعتقاد ايجادكند. مثل نماز، روزه، حج، زكات و... و كيفيت اين اعمال، و بسيارى از عقايد مثل شفاعت، رجعت، عالم برزخ، ... صفات خداوند و مسائلى از اين قبيل.

-3 انديشه هايى كه در داخل دين يا مذهب اتفاقى و اجماعى در مورد اينها وجود ندارد.

در مورد هر سه دسته بايد گفت انكار آنها به معنى خروج از دين نخواهد بود، مادامى كه به انكار رسالت منتهى نشود و فردى كه منكر اين عقايد است به عنوان مسلمان در جامعه اسلامى محترم است، يعنى هم احترام و ارزش انسانى و هم ارزش و احترام يك مسلمان را دارد.

اما آيا كسانى كه در انديشه هاى سطح سه داراي اعتقادات باطل هستند-در همه اقسامش - آيا اجازه طرح و تبليغ انديشه هايشان را دارند يا نه؟ در اينجا بايد گفت در صورتى كه اين انديشه ها با اصول و مبانى اسلام و مذهب منافات داشته باشند اجازه تبليغ به آنها داده نمى شود. طبعا دسته اول، كه اعتقادات و باورهاى اساسى نام داشت جزء اين گروه آورده مى شوند كه اجازه تبليغ داه نمى شود مثل انكار امامت و يا انكار معاد جسمانى. ولي اينكه جلسه علمى ترتيب بدهد و بحث كنند مانعى ندارد. در كتاب هاي فلسفى اسلامي ما اين بحث ها به وفور وجود دارد.

در صورتي كه انديشه هاى سطح سه داراي اعتقادات باطل با مبانى و انديشه و اصول اسلامى منافات نداشته باشد ولي از ضروريات اسلام باشد مثلا كسى بگويد نماز صبح سه ركعت است، سه ركعت بودن نماز صبح به مبانى انديشه اسلامى خللى وارد نمى كند ولى جزء ضروريات دين است .و يا مسئلة حجاب و قصاص و ارث و... آيا طرح اين بحثها كه اصل اسلام را مخدوش نمى كند ولى مخالف با ضروريات دين است چگونه است؟