تكليف و مكلّف
كسى كه بالغ و عاقل باشد به حدّ رسيده است , يعنى از سوى خداى بزرگ شايستگى و لياقت انجام تكاليف الهى و دستورهاى دينى را دارد.بدين جهت برخى عالِمان اسلامى روزِ به تكليف رسيدن خود را جشن مى گرفتند. پس هر كسى كه به حدّتكليف رسيد, بايد تكاليف و دستورهاى خدا را كه همان برنامه هاى عملى و وظايف فردى و اجتماعى اوست انجام دهد. به چنين كسى مُكَلَّف >(1) مى گويند.نشانه هاى بلوغ
نشانهء بالغ شدن سه چيز است . برخى از آنها عبارتند از:اول : روييدن موى درشت زير شكم (و) بالاى عَورَت (2);دوم : تمام شدن پانزده سال قَمَرى در مرد و تمام شدن نُه سال قمرى در زن (3) (م 2314.براى دانستن مورد سوم از نشانه هاى بلوغ به رسالهء توضيح المسائل مرجع تقليد خود مراجعه كنيد.توجه
روييدن موى درشت در صورت و پشت لب و در سينه و زير بغل و درشت شدن صدا و مانند اينها(4) نشانه ءبالغ شدن نيست , مگر (اينكه ) انسان به واسطهء اينها به بالغ شدن يقين كند(5) (م 2315.چون هر سال قمرى 354روز و 6ساعت است , بنابراين به مقدار 10روز و 18ساعت از سال شمسى كمتراست . پس با كم كردن 96روز و 18ساعت از نُه سال شمسى , نُه سال قمرى به دست مى آيد كه تقريباً برابر با 8سال و 8ماه و 23روز سال شمسى خواهد شد; و دختران بايد در سن مذكور تكاليف الهى و دستورهاى دينى راانجام دهند. و با كم كردن 161روز و 6ساعت از پانزده سال شمسى , پانزده سال قمرى به دست مى آيد كه تقريباً];برابر با 14سال و 6ماه و 18روز سال شمسى خواهد شد; و پسران بايد در سن مذكور تكاليف الهى و دستورهاى دينى را انجام دهند.1ـ مكلّف = به تكليف رسيده .2ـ عورت = آنچه از بدن كه انسان از روى شرم و حيا مى پوشاند; شرمگاه .3ـ بهجت (م 1789 تبريزى (م 2260 مكارم (م 1909 زنجانى : اين مسأله در جلد اول رسالهء ايشان ديده
نشد و احتمالاً در جلد بعدى خواهد بود كه هنوز چاپ نشده است .4ـ بهجت :... بعيد (و دور از حقيقت و واقعيت ) نيست كه نشانهء بلوغ باشد (م 1790.5ـ تبريزى (م 2261 مكارم (م 1910 زنجانى : اين مسأله در جلد اول رسالهء ايشان ديده نشد و احتمالاً درجلد بعدى خواهد بود كه هنوز چاپ نشده است .