فرع و مهم و اهم ، نيك شناخته شود و موضع اجتماعى و زمان آن رعايت گردد. تا جامعه دچار ادبار(به تعبير
امام على (ع *))* و عقب گرد، نشود.اكنون در بررسى نظام شهرى قم ، بررسى مسائل اصلى حيات انسانى كه امت مسلمان ايران دارند، ضرورى است و
اين به مسئولان جامعه مربوط است . حال پس از اين مسائل ، كه مسائل اصلى يك جامعه و امت است ، به مسائلى
بر مى خوريم كه گهگاه ممكن است در منطقه اى يا شهرى باشد و در شهر ديگر نباشد و ما در اين بررسى ، به
اين مسائل اشاره مى كنيم .3- در آموزشهاى اسلام به دو بعد حيات آدمى نگريسته شده است ، يعنى بعد مادى و بعد معنوى ، از اينرو
درباره جسم و جان و ماده و معنا و اخلاق و اقتصاد و ظاهر و باطن همه و همه تكليف دينى وجود دارد، و در
يك نظام اسلامى ، مردمان و آباديهاى اسلامى در هر دو بعد نيرومند و پرتوان باشند.قرآن در آياتى دستور داده است كه آموزشهاى وحى را با قوت و قدرت دريافت كنند:خذوا ما اتيناكم بقوه ... (52) آنچه را به شما داديم با نيرومندى دريافت كنيد.و اين نيرو گرفتن احكام خدا و عزم راستين داشتن هم چنان است كه امام صادق (ع ) گفت :اسحاق بن عمار: قال ساءلت اباعبدالله (ع ) عن قول الله : (خذوا ما اتيناكم بقوه ) اقوه فى الابدان ام قوع
فى القلوب ؟ قال : فيهما جميعا (53) از امام صادق (ع ) پريدم مقصود از قوت در اين فرموده خداوند: (خذوما)
قوت در ابدان است يا در ارواح ؟ فرمود (در هر دو با هم ).و در روايت ديگر آمده است :امام حسن (ع ):واعمل لدنياك كانك تعيش ابدا، واعمل لا خرتك كانك تموت غدا (54) در كار دنيا چنان بكوش كه گويى هميشه
زنده اى ، و در كار آخرت چنان ، گويى فردا خواهى مرد.اكنون مطالبى را در اين زمينه مى آوريم ، كه دين باوران متعهد و مسئول جامعه ما را مفيد افتد:
1- سيماى ظاهرى و نظام شهرى
اء- نظافت و بهداشت
مسئله نظافت شهرى از اهم مسائل است كه تاءثيرى اصولى در تربيت و بهداشت و رشد مردم ، بويژه كودكان و خردسالان دارد. اين موضوع بايد در راءس مسائل شهرى قرار گيرد و با انبوه تعاليم اسلام درباره نظافت ،
بهداشت و پاكيزگى ، همانندى داشته باشد و با خواسته هاى انقلاب همسو شود. و چون شهر بر حاشيه كوير
هشته است دقت و نظافت در آن بيشتر لازم است .نظافت شهر، سروسامان دادن به خيابانها، ميدانها محله ها و كوچه هاى شهر را لازم دارد. تنظيم و تعرض
خيابانها، كوچه ها و درختكارى در حاشيه آنها و در ميدانها و ايجاد فضاى سبز، پاركها بويژه براى
خردسالان و جمع آورى آنها از كوچه ها، از ضروريات شهرى است ، حتى تعرض معابر نيز لازم است ؛ زيرا مه
گذرگاهها و راهها و رفع موانع از آن ، از جمله تعاليم اسلامى است و هنگامى كه ضرورت عبور و مرور و
رفاه مردم اقتضا كند بايد به تعرض خيابانها و معابر دست زد، منتهى بايد اگر اشخاص زيان مى بينند،
جبران شود.درختكارى بويژه در شهرهايى كويرى چون قم ، در نظافت شهر و بهبود هواى آن ، اثر بسزايى دارد و اين در
شهر قم بايد مورد توجه كافى باشد.
ب - رودخانه (قم )
رودخانه قم از مشكلات شهر است كه در همه امور شهر تاءثير دارد بويژه در نظافت محيط و هواى شهر. كار ارزشمندى در اين زمينه تغيير مسير رودخانه است كه از بيرون قم با حفر كانالى ، اين آبراه به بيرون
شهر منتقل شود.مهمتر و اصولى تر از اين ، استفاده از آب اين رودخانه است و اين با بستن سد امكان دارد و در درجه نخست
بايد بودجه صرف اين كار شود كه كارى حياتى است و منبع رشد توليد و بهره بردارى از زمينهاى فراوان و