لطفا منتظر باشید ...
حال درآيى ، در هر منزلتى كه دارا شوى ، در هر عضوى كه آن را بگردانى ، در هر افزارى كه به كاربرى !
البته برخى از اين حقوق از برخى ديگر بزرگترين حق خدا بر او، حق خود خدا است كه اصل ديگر حقوق است و
همه حقهاى ديگر از آن متفرع مى شود و فرع و شاخه آنست ...امام ، در اين رساله به پنجاه حق اشاره مى كنند و ريشه همه حقوق را، حق الله مى شمارند و ديگر حقوقها
را شاخه اى از درخت حق الهى مى دانند.همچنين امام صادق (ع )، در حديثى به اين موضوع اشاره مى كنند:امام صادق (ع ):يا يونس من حبس حق المؤ من اقامه الله يوم القيامه خمسماه عام رجليه حتى يسيل عرفه اودمه و منهادى
مناد من عند الله : هذا الظالم الذى حبس من الله حقه قال : فيوبخ اربعين يوما يؤ مر به الى النار (73) . اى
يونس ! آنكه حق مؤ منى را نزد خويش نگهدارد(و آنرا ادا نكند)خداوند او را در روز رستاخيز، پانصد سال بر
پاى دارد، تا عرق يا خون از اندامش جارى گردد. در اين هنگام ، منادى الهى ندا در دهد: اين ستمگر كسى
است كه حق خداى را ادا نكرده است . امام گفت : پس از اين چهل روز نكوهش شود، سپس به آتش روانه گردد.بنابر اين حق انسان ، بر انسانهاى ديگر و حقوق اجتماعى انسانها، موضوعى قراردادى و يا ساخته و
پرداخته حقوقهاى بشرى نيست كه براى بهبود روابط اجتماعى وضع كرده باشند؛ بلكه هق انسان ، حق الهى
است و حساب و پاداش آن نيز با خداوند است و مسئوليت در برابر حق انسان ، مسئوليتى اجتماعى و محدود به
چهار چوب زندگى اين دنيايى نيست ؛ بلكه حساب آن اضافه بر مسئوليتهاى اين دنيايى ، به آخرت نيز كشانده
مى شود.در برخى از روايات ، اداى حق مؤ من ، از افضل عبادات شمرده شده است اين نيز از اصالت حق انسان حكايت مى
كند و روشنگر اين حقيقت است كه مؤ من ، راه انسان به خداست و با كمك و يارى و رعايت حق انسان است كه
انسانها مى توانند به خدا برسند و به رضاى الهى دست يابند و سزاوار پاداش او شوند.امام صادق (ع ):و الله ان المؤ من لاعظم حقا من الكعبه ... . به خداى سوگند كه حق مؤ من ، از حق كعبه بزرگتر است ...كمترين حقوق مؤ من ، رفع نيازهاى مادى اوست كه در قسمت هاى گذشته بدان اشارتهايى رفت .
2- تحكيم روابط اجتماعى
روابط اجتماعى با علل و انگيزه هاى گوناگونى صورت مى گيرد؛ ليكن استوارترين آنها رابطه اى است كه براصل عقيده و ايمان پايه گذارى شود؛ يعنى رابط ايدئولوژيكى باشد و بر محور خرد و بينش و آگاهى و شناخت
دور بزند. روابط اجتماعى با انگيزه هاى ديگر چون : نژادى ، جغرافيايى ، زبانى ، سياسى ، اقتصادى ، و...آنگاه ريشه يى و گسست ناپذير است كه عقيدتى و درونى شود و در يك نظام فكرى و باور ايمانى توجيه گردد.روابط اجتماعى ، در تفكر اسلامى ، ايمانى و عقيدتى است و احترام و ارزش روابط ديگر، پيرو رابطه
عقيدتى است . اسلام در تبيين جامعه و انسان ، معيارها و ضوابطى تعليم مى دهد و ارزشهايى در ذهنيت ها
مى آفريند كه در پرتو آن انسان با اصول عقيدتى و شناخت و آگاهى با انسان ديگر، رابطه برقرار كند و نوع
رابطه را به بهترين آن تكامل مى بخشد. چنانكه در بحث پيشين يادت شد. در مكتبى كه
ارزش انسان ، حقوق انسان ، و ارزش رابطه انسان با انسان ، نيك روشن گشت و هر انسان ، با شناختى اصولى
از اين ارزشها و حقوقها با انسانهاى ديگر روبرو گشت ، بهترين رابطه ها را مى تواند با آنان بر قرار
كند.اسلام ، با تبيين اصل اساسى وحدت خانواده هاى انسانى ، مه همه از يك پدر و مادر آفريده شدند و داراى
يك حقيقت و ماهيت اند؛ اصل ديگرى را نيز آموزش داده است و آن اصل برادرى است . قرآن رسما جامعه اسلامى
را، جامعه برادرى و مؤ منان را برادر يكديگر خوانده است .انما المؤ منون اخوا... (74) . مؤ منان برادر يكديگرند
پيامبر بزرگ اسلام (ص ) در آغاز تشكيل جامعه اسلامى ، اين اصل را رسما پياده كرد و شخصا به برقرارى
رابطه برادرى بست ، و حضرت على (ع ) را برادر خويش قرار داد. اين جريان در تاريخ اسلام ثبت شده است و
