اشكال: - آمد و شد با جهانگرد غیر مسلمان نسخه متنی

1 . عيص بن قاسم مى گويد: از حضرت صادق(ع) درباره هم غذا شدن با يهودى, نصرانى و مجوسى پرسيدم فرمود:

(اگر از غذاى شما باشد و وضوء هم بگيرد [دست خود را بشويد] اشكال ندارد.)76

مراد از وضوء گرفتن در اين روايت, همان شستن دست و صورت است, تا اگر نجسى خارجى دارد, برطرف شود.

2 . زكريا بن ابراهيم مى گويد: من نصرانى بودم. مسلمان شدم, آن گاه به حضرت صادق عرض كردم: خانواده من بر دين نصرانى هستند, آيا با آنان دريك اتاق با شم و از ظرفهاى آنان غذا بخورم؟

فرمود: آيا آنان گوشت خوك مى خورند؟

گفتم نه.فرمود: اشكال ندارد.77

3 . ابراهيم بن ابى محمود مى گويد: از امام رضا(ع) پرسيدم كنيز مسيحى كه خدمتكار شماست و شما هم مى دانيد كه مسيحى است, نه وضو مى گيرد [شستشو نمى كند] و نه از جنابتش غسل مى كند, حضرت فرمود:

(اشكالى ندارد وى دستهاى خود را مى شويد.)78

4 . عبداللّه بن سنان مى گويد: پدرم با حضور من از امام صادق(ع) پرسيد: ذمّى لباس من را به عاريت مى گيرد و مى دانم كه او شراب مى نوشد و گوشت خوك مى خورد و سپس آن را به من باز مى گرداند. اگر بخواهم در آن لباس نماز بخوانم بايد شستشو دهم؟

حضرت فرمود:
(در آن لباس نماز بگزار و لازم نيست بشويى, زيرا لباس تو وقتى به او عاريه دادى پاك بود و اكنون يقين ندارى كه او لباس تو را نجس كرده باشد, پس اشكال ندارد. تا مادامى كه يقين به نجس شدن آن لباس ندارى مى توانى در آن نماز بخوانى.)79

از اين روايات به دست مى ايد كه مسأله پاك بودن كافران اهل كتاب امر مسلّمى تلقّى مى شده است و راويان از آلودگيهاى عرضى كافران پرسش مى كردند; زيرا آنان به طور معمول گوشت خوك و شراب مصرف مى كردند.

صاحبان نظريه (نجس بودن كفار اهل كتاب) بر آيه زير و نيز رواياتى استدلال كرده.

* (يا ايها الذين امنوا انما المشركون نجس.)80

اى كسانى كه ايمان آورده ايد, مشركان نجسند.

استدلال بر اين آيه در صورتى تمام است كه ثابت شود واژه (نجس) در قرآن به معناى نجسى است كه در اصطلاح فقهى به كار مى رود. براى ما ثابت نيست كه واژه نجس در زمان نزول, همين معناى فقهى اكنون را داشته است. شايد, نجس در آن روزگار به معناى لغوى خود, يعنى پليد و كثيف, بوده باشد; از اين روى, شمارى از فقيهانى كه قائل به نجاست كافرانند, به اين آيه استدلال نكرده اند.

مرحوم علامه طباطبايى مى نويسند:

(وقتى خداوند ممنوع بودن ورود مشركان را به مسجدالحرام, تعليل مى كند به اين كه آنان نجسند, دانسته مى شود كه براى مشركان گونه اى پليدى و براى مسجد گونه اى پاكى و پاكيزگى اعتباركرده است.

و به هرحال, آن گونه پليدى, هر چه باشد, چيزى غير از نجس بودن فقهى است كه با خيسى سرايت كننده نبايد به ايشان نزديك شد.)81

اما رواياتى كه به آنها بر نجس بودن كافران استدلال شده است, چند دسته اند در بعضى از آنها از نيم خورده كافران بازداشته شده است,82 پاره اى ديگر مسلمانان را از هم غذا شدن با كافران در يك طرف باز مى دارند83, پاره اى ديگر از شست و شوى بدن در گنداب حمامهايى كه انسانها از هر كيش و مذهب خود با آن شسته اند, باز مى دارند,84 دسته اى ديگر, از خوردن و آشاميدن در ظرفهاى كافران منع مى كند85, و نيز پاره اى ديگر رواياتى است كه در آنها, امام(ع) مى گويد: وقتى با غير مسلمان دست مى دهى, دستت را بشوى.86

اشكال:

1 . درنگ و بررسى نشان مى دهد كه معيار و ملاكِ بازدارندگى در اين روايات وجود نجاستهاى عرضى و خارجى است كه كافران از آنها دورى نمى كنند.

2 . بازدارندگى در اين روايات, با شواهدى كه يافت مى شود, بر كراهت و تنزيه حمل گردد.

آيت اللّه خويى, پس از بررسى اين دو دسته از روايات, آن رواياتى كه بر پاك بودن اهل كتاب دلالت دارند, از جهت سند تمام و از جهت مضمون و دلالت نيز صريح شمرده و مى نويسد:

(مقتضى الجمع العرفى بين الطائفتين حمل اخبار النجاسة على الكراهة لانّ الطائفة الثانيه صريحة أو كالصريحة فى طهارتهم و الطائفة الأولى ظاهرة فى نجاسة اهل الكتاب.)87

جمع عرفى ميان اين دو دسته از روايات اقتضا مى كند كه نهى در رواياتِ نجس بودن كافران بر كراهت حمل شود; زيرا مضمون رواياتى كه از آنها پاك بودن كافران اهل كتاب دانسته مى شود, به صراحت بر پاك بودن آنان دلالت مى كند, ولى دسته ديگر از روايات صراحت درنجس بودن كافران ندارد, بلكه ظهور بر اين مطلب دارد.

شيخ محمد جواد مغنيه از اين روايات, نيكو پاسخ مى دهد:

(در برابر اخبارى كه برنجس بودن كافران استدلال شده, اخبار ديگرى بر پاك بودن آنان دلالت دارند كه از نظر دلالت, روشن تر و از نظر شمار, بيش تر و از جهت سند نيز كم تر از آنها نيستند.