از آن رو كه نفس ناطقه انسانى , جامعترين و كاملترين مظهر واجب الوجود بالذات است , يكتا كلمه اى است كه شناخت آن مستلزم شناخت بارى تعالى و محور جميع مسايل عقلى و نقلى و قطب همه معارف ذوقى است . لذا مى بينيم قاطبه عرفان و حكماء , اهتمامى را كه به موضوع معرفت نفس داده و مى دهند , به هيچ يك از موضوعات و مسائل حكمى و عرفانى نداده و نمى دهند . بر همين اساس , حضرت استاد حسن زاده دام ظله العالى رساله متين و شريف[ ( عيون مسائل النفس] ) را در خصوص معرفت نفس نگاشت و آن را بر شصت و شش عين كه هر عينى در مسئله اى از مسائل مربوط به نفس است , مرتب ساخت . و چون رساله مزبور , متنى بود فشرده , و هر يك از عيون آن به خودى خود لياقت آن را داشت كه در رساله اى مستقل مورد بحث و بررسى قرار گيرد , جناب ايشان بر آن شد تا بر آن شرحى بنويسد و آنچه را كه به طور اجمال در عيون بدان اشاره كرده . مفصلا بيان دارد كه به فضل و يارى خداوند اين امر تحقق يافت و بدين صورت كتاب بى نظير[ ( سرح العيون فى شرح العيون] ) كه بر أهم مسايل مربوط به معرفت نفس مشتمل است , به عالم علم و دانش ارائه گرديد . حضرت استاد در اين شرح , هر يك از عيون رساله فوق الذكر را با آيات قرآنى و روايات صادره از اهل بيت عصمت و طهارت عليهم أفضل صلوات المصلين و كلمات بزرگان حكمت و عرفان , از قدماء گرفته تا متاخرين بيان نموده است . اينك مناسب مى نمايد , به عصاره برخى از مسايل ياد شده كه توسط