نكته قابل توجه
برخى منابع تاريخى از اعزام فرستادگان ديگرى از سوى امامعلى عليه السلام به كوفه نيز ياد كردهاند كه ما در درستى اين گزارشها ترديد
داريم. آنان عبارتاند از:
1. عبد اللّه بن عبّاس
عبد اللّه بن عبّاس نيز بهعنوان نماينده ديگر امام على عليه السلام نام بردهشده است؛ اگرچه تفصيل چندانى از نقش او در آنجا مطرح نشده
است؛ ولى اين بعيد است كه عبد اللّه بن عبّاس، به عنوان نماينده امام
على عليه السلام به كوفه رفته باشد و منابع تاريخى، سخنى از او نقل نكرده
باشند، در حالى كه مىدانيم او از قدرت استدلال و گفتارى قوى
برخوردار بوده است.بعضى متون به همراهى ابن عبّاس با محمّد بن ابى بكر اشاره
كردهاند، در جايى كه مصادر ديگر، او را همراه مالك اشتر دانستهاند 1 و بعضى ديگر از منابع،
تصريح دارند كه او همراه امام حسن عليه السلام و عمّار ياسر بوده است. 2
جز كتاب الجمل، ديگر متون تاريخى، عبد اللّه بن عبّاس را جزو
فرستادگان اوّليه دانستهاند.
2. قيس بن سعد و زيد بن صوحان
ابن ابى الحديد، نام قيس بن سعد و زيد بن صوحان را هم بهعنوان فرستادگان على عليه السلام ياد كرده است؛ 3
ولى اين گزارش نمىتواند صحيح باشد؛ چون قيس بن سعد در ابتداى
خلافت امام على عليه السلام فرماندار مصر شد و به مصر رفت و در جنگ
جمل، حضور نداشت . 4
1 -
تاريخ الطبرى: 4/482، الكامل فى التاريخ: 2/327.2 -
الجمل: 261.3 - شرح نهج البلاغة: 14/10.4 - رجوع شود به تحليل بلاذرى در أنساب الأشراف: 3 /
31.