دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ جلد 5

بر آنها اتّفاق نظر دارند ـ: آنان، به
امامت على عليه السلام در زمان خودش (پس از سه خليفه) معتقدند و على عليه السلام
را در جنگ‏هايش در بصره، صفّين و نهروان، تأييد مى‏كنند. آنان درباره
جنگ صفّين معتقدند كه: حق با على عليه السلام بوده است و معاويه و يارانش
بر او سركشى كردند. بدين معنا كه در رفتار خود با على عليه السلام اشتباه
كردند؛ ولى با اشتباهشان كافر نشدند. ¹
2064.فيض القدير ـ به نقل از عبد القاهر جُرجانى ² (در كتاب الإمامة)
ـ: فقيهان حجاز و عراق از دو تيره حديث‏گرا و اهل رأى كه از جمله
آنهايند: مالك، شافعى، ابوحنيفه، اَوزاعى، و اكثر قابل توجّهى از
متكلّمان و مسلمانان، اتّفاق نظر دارند كه على عليه السلام در پيكارش با اهل
صِفّينْ درستكار بود، چنان كه در نبرد با لشكر جمل نيز درستكار بود، و
كسانى كه با وى جنگيدند، سركشانِ ستمكار به وى بودند؛ ليكن با
سركشى‏شان كافر نشدند. ³

2065.التذكرة ـ به نقل از ابو المعالى ⁴ ـ: على عليه السلام پيشوايى بود كه در حكومتش

1 - الفرق بين الفِرق: 309.

2 -  ابو بكر
عبد القاهر بن عبد الرحمان جُرجانى، شافعى، دانشمند و اشعرى و اهل عبادت و ديندارى
بود و در نحو، نمونه بود. وى شرحى مبسوط براى الإيضاح تأليف كرد كه سى جلد بود. او
كتاب اعجاز القرآن را در حجم زياد نوشت و مختصر شرح الإيضاح در سه جلد و نيز كتاب
العوامل المئة والمفتاح را نوشت و سوره فاتحه را در يك جلد، تفسير كرد. همچنين كتاب
العمد فى التصريف و الجمل و كتاب‏هاى ديگرى نوشت. او در سال 471 ق، فوت كرد، برخى
نيز گفته‏اند در سال 470 ق. (سير أعلام النبلاء: 18 / 432/211).

3 -  فيض القدير: 6/366، التذكرة، قُرطُبى: 2/422/1789.
نيز، ر. ك: نصب الراية: 4/69.

4 -  امام الحَرَمين، ابو المعالى،
عبد الملك بن امام ابو محمّد عبد اللّه‏ بن يوسف بن عبد اللّه‏ بن يوسف بن محمّد بن حيويه
جوينى نيشابورى، ضياء الدين شافعى (419 ـ 478 ق). وى در خانه‏اش دفن شد و پس از
چند سال به مقبره امام حسين عليه السلام منتقل شد و در كنار پدرش مدفون گشت.

ابو سعد سمعانى گويد: ابو المعالى، امام الأئمه به صورت مطلق بود، شرق و غرب بر
پيشوايى‏اش اتّفاق داشتند و مانندش ديده نشده است. او نزد پدرش فقه آموخت. هنگامى كه
پدرش فوت كرد، ابوالمعالى بيست ساله بود و به جاى وى تدريس كرد سپس به حج رفت و
چهار سال آن جا بود، تدريس كرد و فتوا مى‏داد و ميان مذاهب گوناگون، جمع مى‏كرد، تا اين
كه پس از گذشت دوران تعصّب‏ورزى به شهر خود بازگشت و در نظاميه نيشابور، تدريس
مى‏كرد. نزد او سيصد نفر براى درس‏آموزى حضور مى‏يافتند. (سير أعلام النبلاء: 18 / 468 /
240)