شعر و ادبيات غدير
در ميان وقايع اسلام، تنها واقعه ى غدير است كه از همان لحظات وقوع قطعه شعرى بعنوان سند دائمى ضميمه ى آن است. شعر با وزن و قافيه اى كه دارد مدرك ماندگارى در پرونده ى غدير است كه سينه به سينه حفظ شده و با توجه به اهميت ادبى آن در كتابها ثبت گرديده است. نسلهاى بعدى كه در اثر تبليغات سوء سقيفه از معارف خود فاصله گرفته اند از طريق شعر حسّان و امثال او درباره ى غدير آن را باز يافته اند.در طول تاريخ نيز، در كنار اسناد و مدارك حديثى و تاريخى، شعر غدير كه توسط شعراى قرنهاى مختلف سروده شده در حفظ اين ماجرا اثر بسزايى داشته است.
نكته ى ديگرى كه در شعر وجود دارد اين است كه توانسته غدير را در كتابها و محافلى حاضر كند كه با روشهاى ديگر ممكن نيست و يا لااقل آسان نيست. بسيارى از كتب ادبى كه حتى در مواردى مخالف ولايت اهل بيت عليهم السلام بوده اند، بعنوان يك قطعه ى جالب ادبى از شاعرى توانا شعر غدير را نقل كرده اند. همچنين بسيارى از مردم كه براى مطالعه و شنيدن متون علمى وقت و حوصله ى كافى ندارند،گاهى در يك قطعه شعر معارف غدير را در مى يابند.
غدير در شعر عربى، فارسى، اردو، تركى
در طول چهارده قرن، مسئله ى غدير در قالب اشعار عربى، فارسى، اردو، تركى و غير آن به نظم كشيده شده است. اولين قدم را شاعر زبردست عرب حسان بن ثابت برداشت كه با اجازه ى رسمى پيامبر صلى اللَّه عليه و آله لحظاتى پس از خطابه ى آنحضرت اشعارى را كه در غدير درباره ى واقعه ى آن سروده بود در حضور مردم خواند.خود اميرالمؤمنين عليه السلام درباره ى غدير شعرى سروده اند و چند تن از اصحاب پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و نيز عده اى از اصحاب ائمه عليهم السلام اشعارى درباره ى غدير دارند كه از جمله ى آنان قيس بن سعد بن عباده، سيد حميرى، كميت اسدى، دعبل خزاعى و ابوتمام است.
عده اى از علماى بزرگ نيز كه قريحه ى شعرى داشته اند اشعار رسايى درباره ى غدير سروده اند كه از جمله ى آنان شريف رضى، سيد مرتضى، قطب راوندى، حافظ برسى، شيخ كفعمى، شيخ بهايى، شيخ كَرَكى، شيخ حر عاملى، سيد على خان مدنى و آية اللَّه كمپانى است.
شعراى زبردستى چون ابن رومى، وامق نصرانى، حمانى، تنوخى، ابوفراس حمدانى، بشنوى كردى، كشاجم، ناشى صغير، صاحب بن عباد، مهيار ديلمى، ابوالعلاء معرى، اقساسى، ابن عرندس، ابن عودى، ابن داغر حلى، بولس سلامه مسيحى از شعراى عرب درباره ى غدير شعر سروده اند.
گذشته از شعراى عرب، شاعران پارسى گوى و اردو زبان و ترك زبان نيز سهم بسزايى در نظم محتواى غدير و حفظ و نشر آن در غالب شعر داشته اند.
لازم به تذكر است كه عده اى از شعرا داستان غدير را بصورت مفصل يا مختصر در قالب شعر آوده اند كه اول آنان حسان است. برخى ديگر فقط مقطع حساس آن را كه 'من كنت مولاه فعلى مولاه' است به شعر كشيده و پرورش داده اند. گروهى نيز با قالب ريزى ادبى غدير، مبانى اعتقادى آن را بيان كرده اند و تا آنجا كه توانسته اند شكوفايى
روحى آن را در زندگى معنوى يك شيعه جلوه گر ساخته اند تا با خواندن آنها حلاوت و خنكاى ولايت در سراسر وجود انسان نمودار شود.
تدوين كتب شعر غدير
مؤلفينى اقدام به جمع آورى و تدوين اشعار مربوط به غدير كرده اند و اين اسناد ادبى غدير را بصورت مجموعه هاى تنظيم يافته ارائه نموده اند. برخى از اين كتابها مستقلاً درباره ى اشعار غدير است كه نمونه هايى از آنها نام برده مى شود: عربى
1. الغدير فى الكتاب و السنة و الأدب، علامه امينى. 2. شعراء الغدير، مؤسسة الغدير، بيروت.
3. الغدير فى الأدب الشعبى، حسين بن حسن بهبهانى.
4. غديريات، علامه امينى، برگزيده از الغدير.
5. غديريات هادفة، سيد طالب خرسان.