بنابراين، موضوع آخرين سوره و آيه نازل شده مسئله روشنى است، اما همين امر معلوم و آشكار در نزد اهل سنّت مبهم و نامعلوم گرديده است و روايات درباره آن فراوان و متناقض شده است! آنچه بر شگفتى مى افزايد اين است كه اين روايتهاى متناقض همه بر اساس معيارهاى آنان صحيح و آراى صحابه بزرگوارى است كه جرأت بر ردّ آنها نيست.شايد سيوطى از فراوانى اقوال در باب آخرين بخش نازل شده به شرم آمده و به اجمال از آن گذشته و آنها را به شمار نياورده است، در حالى كه اقوال چهارگانه در باب نخستين بخش نازل شده قرآن را برشمرده است!ما اين اقوال را در اينجا به طور گذرا بر مى شماريم تا اسباب پيدايش آنها را بنماييم.1ـ آخرين آيه اى كه نازل شده آيه ربا (بقره،278) است.2ـ آخرين آيه ،آيه«كلاله»(ورثه از خويشاوندانِ با واسطه) است: نساء،176.3ـ آيه واتقوا يوماً ترجعون فيه الى الله…: بقره،281.4ـ آيه لقد جاءكم رسول من انفسكم…: توبه، 128.5ـ آيه وما ارسلنا من قبلك من رسوله …: انبياء،25.6ـ آيه فمن كان يرجوا لقاء ربه …: كهف، 110.7ـ آيه ومن يقتل مؤمناّ متعمدا…: نساء،93.8ـ آخرين سوره كه نازل شده، سوره توبه است.9ـ آخرين سوره نازل شده، سوره نصر است.اينها تنها اقوالى است كه سيوطى در«الاتقان» نقل كرده است.20 شايد با جستجو در ساير منابع اهل سنت، دو برابر اين اقوال و روايات به دست آيد.
منشاء اين اقوال متناقض چيست؟
حكايتى كه در ذيل مى آيد تا اندازه اى منشأ اين تشتّت و اضطراب اقوال را روشن مى سازد: از خليفه دوم، عمر، درباره تفسير آيه ربا و احكام ربا پرسيده شد؛ وى نتوانست پاسخ دهد، پس گفت: من متأسفم، زيرا اين آخرين آيه اى بود كه نازل شد، و پيامبر(ص) از دنيا رفت و برايم تفسير نكرد!21
لطفا منتظر باشید ...
