از سفارت آمريكا تهران شماره 1/7701
به: وزارت امور خارجه واشنگتن
تاريخ: 1/22/97
گزارشگر: استيمپل 2/22/75
مرجع: تهران 759
طبقه بندى: محرمانه
موضوع: نهضت آزادى مى خواهد توسط آمريكا فشار
وارد سازد.
اختلاف با ميانه روها بروز مى كند.
1 تمام متن محرمانه است.
2 خلاصه: انتظام، عضو نهضت آزادى به كارشناس
سفارت گفت: كه نهضت آزادى مصراہ خواستار ملاقات با
افسران ارشد است يا بازگشت آرام خمينى را ترتيب دهند.
نهضت آزادى مى خواهد آمريكا نخست وزير مجلس و شوراى
سلطنت را وادار به استعفا كند. كارشناس سياسى گفت: اين كارى
نيست كه آمريكا بتواند انجام دهد و حتى كوشش در اين جهت
خطرناك خواهد بود حصول توافق ضرورى و حياتى است و
تلاش خمينى براى برپايى دولت رقيب هنگام بازگشت خيلى
خطرناك خواهد بود. منبع گفت: نهضت آزادى مى خواست در
مورد منافع آمريكا در ايران گفتگو كند تا از برخوردهاى
احتمالى آينده جلوگيرى شود. در ضمن منبع ميانه رو مذهبى
اشاره كرد كه ملاقات با ارتش حياتى بوده و گزارشات مبنى بر
اختلافات در رهبرى مذهبى را تاييد كرد.
3 اميرانتظام، عضو كميته مركزى نهضت آزادى به مامور
سفارت، استمپل در 22 ژانويه گفت كه نهضت آزادى مصرانه از
آمريكا خواست كه ارتش را در مورد اين ايده خوب متقاعد
سازد " ميناچى ميانه رو طرفدار شريعتمدارى " نيز چنين مطلبى
را در حدود 1 ساعت بعد از انتظام گفت، كارشناس سفارت به
هر دو آنها جواب داد " انتظام،
ميناچى " دولت آمريكا اين كار را شروع كرد و ادامه
خواهد داد انتظام گفت: كه تلاش براى نزديكى نهضت آزادى به
ارتش احتمالاہ به ملاقات در ظرف 24 ساعت آينده منجر
خواهد شد. يك محل بى طرف و بدون وابستگى تاكنون در نظر
گرفته شده " انتظام نگفت كه كجاست " و ترتيب بازگشت
صلح آميز خمينى خيلى مهم است. " روشن است كه انتظام و
نهضت آزادى بازگشت خمينى را در 26 ژانويه به عنوان يك
حقيقت پذيرفته اند. "
4 در مورد اوضاع سياسى، نهضت آزادى گفت: مشكل
فعلى نخست وزير است كه نمى خواهد على رغم مذاكرات كنار
بيايد. انتظام گفت: او و يكى از رهبران نهضت آزادى " مشخص
نكرد " قرار ملاقاتى براى ديدن بختيار در 22 ژانويه داشتند.
آنها نهضت آزادى را به توافق و مصالحه مجبور خواهند
كرد تا جايى كه شوراى سلطنت قدرت را به شوراى انقلاب
منتخب خمينى واگذار كند.
انتظام گفت: كه بهترين راه حل اين است كه آمريكا به
بختيار فشار بياورد كه مجلس و شوراى سلطنت استعفا دهند و
راه براى جنبش اسلامى باز كند.
5 مامور سفارت جواب داد كه اين كار را آمريكا نه
مى تواند بكند و نه مفيد است كه بكند. گيرنده چنين توسعه اى
احتمالاہ بيشتر از فشار آمريكا داد و بيداد مى كردند تا به آن توجه
بكنند. انتظام گفت: اين به نظر مى رسد كه تنها راه اجتناب از
خونريزى و كودتا باشد.
مامور سفارت جواب داد به نظر مى رسد كه هنوز بهترين
راه حل مصالحه و توافق مى باشد بختيار مشروعيت دارد حتى
اگر خمينى آن را نپذيرد.
انتظام گفت: خمينى در حال حاضر مشروعيت هيچ
ارگانى را
نمى پذيرد نه شوراى سلطنت، نه نخست وزير و نه
مجلس، مامور سفارت بى پرده گفت: كه شايد وقت آن باشد كه
كسى به خمينى توضيح دهد كه توافق و سازش تنها راه حل
جدى اجتناب از خونريزى است. به نظر نمى رسد كه دولت آماده
تسليم باشد و يا ارتش به آن اجازه چنين كارى را حتى اگر
بخواهد نمى دهد تلاش خمينى به منظور تشكيل يك دولت رقيب
بعد از ورودش مى تواند خطرناك باشد. انتظام بعد از كمى تامل
پرسيد كه آيا منظور از اين حرف احتمال وقوع كودتاست. مامور
سفارت گفت: كه اين احتمال كاملاہ از صحنه بيرون نرفته است
در روزهاى اخير " احتمال وقوعش هست " هيچ كس، نه ارتش،
نه آمريكا، و نه مخالفين حقيقتاہ نمى خواهند كه كار به اينجا
بكشد.
6 سپس انتظام موضوع صبحت را عوض كرد و گفت:
نهضت آزادى مايل است كه با يك هيئت آمريكايى ملاقات كند
براى مذاكره در مورد منافع آمريكا در ايران و تلاش براى
اجتناب از درگيرى بين آمريكا و جنبش اسلامى كه خواستار
روابط خوب با آمريكا است.
مامور سفارت گفت: او هميشه مشتاق نظرات و نكاتى
است كه نهضت آزادى ارائه مى دهد. اما به نظر مى رسد كه يك
مقدار بى موقع است كه روى اين نكته بحث بشود در حالى كه
نيرنگهاى سياسى هنوز قوى هستند.
انتظام گفت: فرصت براى پيشنهاد باقى و راه باز است.
7 در خبرهاى گوناگون گزارش شده در پايان گفتگو،
انتظام تاييد كرد كه مامور سفارت از توسلى " از نهضت آزادى "
اين خبر را كه از حالا به بعد انتظام به عنوان عامل اصلى تماس
نهضت آزادى با سفارت به شمار مى رود، دريافت كرده بود. انتظام
گفت: نهضت آزادى دو شايعه را شنيده است.
1 شنيده است كه ژنرال اويسى با يك هواپيماى ارتشى
ايران به ايران بازگشته است.
2 شنيده است كه چند ژنرال در سفارت آمريكا پناه
گرفته اند. مامور سفارت قوياہ اين شايعات را تكذيب كرد و
انتظام آن را پذيرفت.
8 در يك گفتگوى كوتاه جداگانه اى مامور سفارت توسط
ناصر ميناچى اطلاع يافت كه ملاقات رهبران نهضت آزادى و
سران ارتش احتمالاہ در غروب 22 ژانويه يا صبح زود 22 ژانويه
اتفاق خواهد افتاد.
ميناچى نظرش اين بود كه خمينى تصميم به بازگشت در
26 ژانويه گرفته است، على رغم نصايح همه متحدان سياسى اش
در اينجا " توضيح: ميناچى و انتظام هر دو نسبت به اطرافيان
خمينى در پاريس بدگمان هستند و آنها را تحقير مى كنند. اگر
چه مستقيماہ حرفى در مورد معتمدين خمينى، يزدى و
قطب زاده نمى گويند ولى از
احساس آنها اين مسئله پيداست. "
9 ميناچى همچنين به درگيرى كه بين رهبران مذهبى در
ايران در رابطه با چگونگى حل مسئله خمينى وجود دارد اشاره
كرد. ميناچى بعدازظهر 22 ژانويه براى صحبت با آيت الله ها در
مورد چگونگى به حداقل رساندن خشونت و درگيرى در رابطه
با آمدن خمينى به قم از خط مشى خمينى تا جايى كه پشتوانه ئ
قانون اساسى داشته باشد، حمايت خواهند كرد.
" نظريه: ما قبلاہ سخنان باشهامتى از گروه قم شنيده ايم، اما
قبل از حمله ئ خمينى ارزشش را از دست داده بود. ما متقاعد
نشده ايم كه اين دفعه هم فرقى كرده باشد. "
10 توضيح و تحليل: اوضاع حالت تشريفاتى به خود
گرفته است. خمينى فشار مى آورد، متحدين او در داخل كشور
" نهضت آزادى ايران " در مورد نتيجه كار نگران هستند و
ناراحتند و تلاش مى كنند كه معامله
كنند و شواهد زيادى وجود دارد مبنى بر اينكه آمريكا
بايد دوطرفه بازى كند. ميل شديد ايرانيان براى كنار گذاشتن
سازش با جبهه مخالف تا آخرين ساعت ادامه مى يابد و صحنه ئ
سياست را تبديل به بازى " NEKCIHC " مى كند. " هر دو
جبهه تا آخرين دقايق بدون اغماض جلو مى آيند و هيچكدام ول
كن معامله نيستند. اين مسئله وقتى مكرراہ پيش آيد تاثير ثابت و
محكمى روى شركت كنندگان نخواهد داشت " 5 نوامبر، محرم
عاشورا، اربعين و حالا " . ارتش با اعتصاب افسران " همافران "
در اصفهان، همدان، دزفول و مشهد روبه رو شده است " طبق
گزارش اميرانتظام " از طرف ديگر به اقرار تمامى گروههاى
دست اندركار، روحانيون مخالف ميانه رو به تدريج از خط
سازش ناپذير خمينى به تنگ آمده اند. بهترين اميد در شرايط فعلى
اين است كه مشكلات درونى هر گروه آن را وادار به سازش كند
و از برخورد رو در رو جلوگيرى به عمل آيد.
سوليوان
لطفا منتظر باشید ...
