لطفا منتظر باشید ...
10 ـ كراهت مجاورت در مكه
طبق نظر فقها،مجاورت و سكونت دائمي در شهر مكه كراهت دارد و بهتر اين است كه انسان مناسك
خود را انجام دهد و از مكه خارج شود. در ميان قدما از كساني كه به اين حكم
تصريح كردهاند، ميتوان شيخ طوسي را نام برد.76 و در اين باره
رواياتي داريم كه از جمله آنهاست: عن الحلبي قال:
«سألت ابا عبدالله عن قول اللّه ـ عز وجل ـ «و من
يرد فيه بالحاد بظلم نذفة من عذاب اليم» فقال: كلّ الظلم فيه الحاد حتي لو
ضربت خادمك ظلماً خشيت ان يكون الحادا فلذلك كان الفقهاء يكرهون سكني
مكة.»77
حلبي ميگويد:
«از امام صادق درباره سخن خداوند پرسيدم كه ميفرمايد: «هر كس در آنجا
(حرم) با الحاد اراده ظلم كند، عذابي دردناك به او ميچشانيم» امام
فرمود: هر ظلمي در آنجا الحاد است حتي اگر خادم خود را از روي ستم بزني، بيم
آن دارم كه الحاد باشد و براي همين است كه فقها سكونت در مكه را مكروه
ميدانند. البته رواياتي هم
داريم كه از آنها استحباب مجاورت در مكه استفاده
ميشود: قال علي بن الحسين ـ
عليه السلام ـ: «الطاعم بمكة كالصائم فيما
سواها و الماشي بمكة في عبادة الله ـ عز و جلـ.»78
امام زين العابدين
فرمود: «كسي كه در مكه غذا ميخورد; مانند كسي است كه در جاهاي ديگر
روزه ميگيرد و كسي كه در مكه راه ميرود، گويا خدا را عبادت
ميكند.»
شهيد اول
ميگويد: «روايات در كراهت يا استحباب مجاورت در مكه مختلف است ولي
مشهور اين است كه كراهت دارد. اين كراهت به جهت ترس از ملالت و قلّت احترام
است و يا به جهت خوف از ارتكاب معاصي است; چون گناه كردن در مكه اعظم از جاي
ديگر است و لذا فقها سكونت در آن را مكروه ميدانستند و يا به جهت اين
است كه شوق بازگشت به مكه ادامه پيدا كند. و در
روايتي آمده كه «سكونت در مكه موجب قساوت قلب ميشود» قول صحيح اين است
كه براي كسي كه از افتادن در اين محذورات از نفس خود اطمينان دارد، مجاورت
مكه مستحب است.79
شهيد پس از بيان
مطالب بالا، اضافه ميكند كه بعضي از اصحاب گفتهاند اگر مجاورت
براي عبادت باشد مستحب و اگر براي تجارت باشد مكروه است. محقق كركي پس از
آنكه قول به كراهت مجاورت را انتخاب ميكند، ميگويد: «ظاهر اين
است كه مكان هاي شريفه، هم همين حكم را دارند، هر چند با يكديگر متفاوت باشند
و اين به سبب ايجاد شوق به آن مكان هاست.»80
نظير اين بيان را
صاحب حدائق نيز دارد. او معتقد است كه اخبار دلالت بر كراهت سكونت در مكه
دارد و از روايات چنين برميآيد كه ساير اماكن مشرفه نيز همين حكم را
دارد و سرّ مطلب اين است كه همانگونه كه شرافت مكان، مضاعف بودن ثواب عبادت
را اقتضا ميكند، مضاعف بودن جزاي گناهان را نيز در بردارد; زيرا كه شخص
با ارتكاب معاصي، آن مكان شريف را هتك حرمت ميكند. آنگاه صاحب حدائق
اين موضوع را قابل مقايسه با اعمال زنان پيامبر ميداند كه چند برابر
جزا داده ميشوند.81
