مروري بر احاديث: - مشکل قربانی در منی و راه حل فقهی آن نسخه متنی

مروري بر احاديث:

احاديث مربوط به هَدْي و قرباني حجّ و نيز اضحيه روز اضحي فراوان است و هر كدام نكتهاي در بردارد. ما به ذكر نمونههايي ميپردازيم كه در آنها برخي رهنمودها در اهداف مقاله، يافت مي شود.

رسولالله ـ صليالله عليه و آله و سلّم ـ فرمود:

«ما انفق الناس نفقة اعظم من دم يهراق في هذا اليوم ...».⁷ «مردم، احسان و انفاقي نكردهاند با عظمتتر و با فضيلتتر از قربانئي باشد كه در روز عيد اضحي ميكشند».

علي بن ابيطالب از رسول خدا - صليالله عليهماـ :

«انّما جعلالله هذا الاضحي ليشبع منه مسكينكم من اللحم فاطعموه».⁸ «جز اين نيست كه خداوند قرباني را براي آن تشريع كرد كه بينوايان شما از گوشت سير شوند، پس اطعامشان كنيد و گوشت را به ايشان بخورانيد».

امام جعفر صادق ـ عليهالسّلام ـ فرمود: رسول خدا از خوردن گوشت قربانيها پس از گذشت سه روز، منع ميفرمود ولي بعد اجازه داد و فرمود:

«كلوا من لحوم الأضاحي بعد ذلك و ادّخروا».⁹ «پس از اين از گوشتهاي قرباني بخوريد و ذخيره كنيد».

جابربن عبدالله انصاري: رسول خدا فرمان داد كه از گوشت قربانيها ولو پس از سه روز تناول كنيم و بعد اجازه داد كه هم بخوريم و هم قورمه درست كنيم و خشك نماييم و به خويشاوندان و كسانمان، هديه دهيم.¹⁰ محمد بن علي يا جعفر بن محمد ـ عليهماالسّلام ـ :

«نهي رسول الله ـ صليالله عليه و آله و سلّم ـ عن ادّخار لحوم الأضاحي فوق ثلثة ايّام من أجل حاجة الناس يومئذ فامّا اليوم فلا بأس به»¹¹.

«رسول خدا ـ ص ـ از ذخيره كردن گوشت قرباني بيش از سه روز نهي كرد; چون مردم آن روزگار نياز داشتند ولي امروز عيب ندارد».

شيخ صدوق ـ عليه الرحمة ـ گفت: امام صادق ـ عليهالسّلام ـ فرمود:

«كنّا ننهي عن اخراج لحوم الأضاحي بعد ثلاثة ايّام لقلّة اللحم و كثرة الناس فامّا اليوم فقد كثر اللحم و قلّ النّاس فلا بأس باخراجه».¹² «ما از بيرون بردن گوشت قرباني پس از سه روز نهي ميكرديم چون گوشت كم بود و مردم زياد بودند، امّا امروز گوشت فراوان شده و مردم كمترند، مانعي ندارد كه گوشت ها بيرون برده شوند».

و در حديث ابو ابراهيم موسي الكاظم ـ عليهالسّلام ـ آمده:

«لا بأس ان يشتري الحاج من لحم مني و تيزوده».¹³ «عيب ندارد كه حاجي از گوشت مني بخرد و ذخيره نمايد».

امام صادق ـ عليهالسّلام ـ فرمود: «رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ نهي فرمود از اين كه پوست و جُل حيوان به قصّاب داده شود¹⁴ (و همه بايد صدقه داده شود)».

و در روايتي ديگر فرمود: ميتوان پوست قرباني را فروخت و با آن متاعي ديگر خريد و يا بطور كلي از پوست آن استفاده كرد، ليكن افضل آنست كه همهاش را در راه خدا به فقير و بينوا بدهد.¹⁵ و اسحاق بن عمار ميگويد: از امام موسي كاظم پرسيدم آيا گوشت قرباني (هدي) را ميتوان از مني بيرون برده فرمود: پوست و كوهان و هر چه را كه ميتوان از آن سود برد ميشود بيرون برد. راوي پرسيد از پدر بزرگوار شما نقل است: چيزي از «هَدي مضمون» را نميتوان بيرون برد. امام فرمود: خير، چيزي كه (در مني مورد استفاده نيست) ميتوان بيرون برد و از آن استفاده كرد، گوشت را نميتوان از حرم بيرون نمود.¹⁶ از اين احاديث و از هدايت پيامبر و اوصياي معصوم او چندين نكته استفاده مي شود:

1 ـ حكم گوشت قرباني اعمّ از هدي و اَضحيّه، متناسب با وضع جامعه و نياز مردم و هماهنگ با واقعيات اجتماعي، بيان شده است چنانكه «كمي و فراواني گوشت»، «فزوني و قلّت مردم»، «نياز و عدم نياز» و «مورد استفاده واقع شدن و نشدن» در بيان نوع حكم تأثير داشته است.

2 ـ قرباني در اصل براي اطعام انسان و تكميل تغذيه مردم محروم و بينوا و سدّ گرسنگي گدايان و فقيران است، چنانكه از آيات قرآن نيز همين مستفاد ميباشد.

3 ـ اولويّت با فقرا و بينوايان حاضر در مني و مكّه است و گوشت قرباني ابتدا بايد در مني به مصرف برسد و از آنجا بيرون برده نشود.

4 ـ در صورت فراواني گوشت و كمي مردم، براي جلوگيري از تضييع گوشت، نه تنها خارج كردن از مِني جايز است، بلكه حاجي ميتواند آن را بخرد و ذخيره سازد.

5 ـ بخشهايي از قرباني را كه در مني و در مورد تغذيه خود و اطعام ديگران نميتواند مصرف كند ولي در جاي ديگر قابل استفاده ميباشد، ميتواند بيرون برد، منتهي احسان و صدقه همه اجزاء بدن حيوان، بهتر است.

6 ـ اماماني كه در سال هاي حياتشان شاهد وضع حج و از جمله قرباني بودهاند و چنان رهنمودهايي فرمودهاند، امروز اگر حاضر بودند چه راه حلّي نشان ميدادند؟