باورها و پرسش ها نسخه متنی

از آداب و رسوم تفاوتهاى اساسى دارد، اما گرايشهاى فطرى و طبيعى آدميان يكسان است. يكى از نُمُودها و نمادهاى وحدت انسان در طول تاريخ، گرايشهاى هنرى است. انسان به زيبايى علاقه دارد، چه زيبايى در صحنهى طبيعت و چه زيبايى در كار هنرى. اين علاقهاى كه انسان به زيبايى دارد، و لذتى كه از نگاه كردن به يك منظرهى زيبا يا بوييدن يك گل و يا شنيدن يك شعر تجربه مىكند، امورى است كه در طول تاريخ با همهى تغييرات و تحولاتى كه در انسان رخ داده، ثابت بوده است(1). آمال و آرزوهاى بشر نيز در قالب كلى خود، همواره ثابت بوده است، با اينكه ابناء بشر با يكديگر تفاوت بسيار داشتهاند كششها و غرايز بشرى هم، با همهى تفاوتهايى كه آدميان در طول تاريخ داشتهاند، هميشه يكسان بوده است. بنابراين، بشر از يك هويت يكسان و يگانهاى برخوردار است و بخش جهان شمول اديان الهى ناظر به همين بخش ثابت هويت انسانى است. اما اديان الهى به جنبهى متحول و متغير آدمى نيز توجه كردهاند و اين جنبه در قالب عناصر متغير تجلى مىكند. مقصود از احكام متغير آن بخشى از احكام دينى است كه وابسته به شرايط اجتماعى، سياسى و فرهنگى، و به تعبيرى، وابسته به زمان و مكان مىباشد. ارتباط اين دو بخش ـعناصر ثابت و متغيرـ مسألهى بسيار مهمى است كه از رهگذر تبيين آن مىتوان معضل ارتباط بين علم و دين را حل كرد اجمال مسأله اين است كه ما عناصر ثابت را از دين جستجو مىكنيم و معتقديم كه اين عناصر ثابت در دين خاتم در هر حوزهاى از فعاليتهاى اجتماعى بشر در قالب يك مكتب و نظام هماهنگ ارائه شده و مىبايست اين مكتب و نظام از منابع اسلامى به استناد شيوهاى كه اهلبيت(عليهم السلام)پايهگذارى كردهاند، استخراج شود. در بخش ثابت هويت انسان و استخراج ثوابت دين بدون شك هيچ دانشى غير از دانشهاى دينى به كار فقيه نخواهد آمد، هرچند در آنجا ممكن است برخى از دانشهاى غيردينى پرتوى فراراه فقيه بيافكند و به او اين امكان را دهد كه بتواند يك عنصر ثابت دينى را استخراج

1 . ر.ك: مهدى هادوى تهرانى، دين و هنر ، فصلنامه هنر، شماره 28، بهار1374، صص 33 ـ 34.