نقدي بر كتاب«موسوعه كلمات امام الحسين (عليه‌السلام)»
محمد اصغري نژاد اين كتاب، دسترنج سه سال تلاش عاشقانه گروه حديث پژوهشكده باقرالعلوم، آقايان: محمود شريفي، سيد حسين زينالي، محمود احمديان، و سيد محمود مدني است. اين كتاب دايره‌المعارف سخنان امام حسين(ع)، است و يك جلدي است كه دو جزء دارد. جزء‌اول آن شامل كلمات امام (ع) بر حسب تاريخ است كه در چهار فصل شكل گرفته است. فصل اوّل و دوّم و سوّم به ترتيب، اختصاص دارد به سخنان امام حسين(ع) در ارتباط با عصر رسول خدا(ص) و عصر امام علي (ع) و عصر امام حسن(ع) و فصل چهارم آن كه بيشترين صفحات جزء اوّل كتاب را در بر‌گرفته، اختصاص دارد به گفتار آن بزرگوار در دوران زعامت تا شهادت حضرت. جزء دوّم كتاب، از كلمات آن حضرت بر اساس موضوعات مختلف، در پنج فصل تنظيم شده است. در فصل اوّل كه بيشترين صفحات اين جزء را در‌برگرفته، گفتار آن بزرگوار را درباره توحيد و قرآن و ائمه اطهار، بيان كرده است. فصل دوّم. متشكل از كلمات امام در ابواب مختلف فقه است. فصل سوّم به گفتارهاي اخلاقي و فصل چهارم به ادعيه و زيارات آن حضرت، اختصاص يافته است و بالاخره در فصل پنجم، اشعار آن حضرت نقل شده است. اين كتاب، از نظر منابع و مآخذ بسيار غني است. مدارك موسوعه، بر اساس فهرست آن بالغ بر 174 مرجع است. در كنار منابع اصلي كتاب، از قاموس المحيط و لسان العرب، به عنوان مرجع لغت استفاده شده است. به منظور تكميل موسوعه از لحاظ فني و ساختاري، مؤلفان به تلاش گسترده‌اي دست زدند و به نگارش معجم احاديث، پرداختند تا محققان بتوانند راحت‌تر از رواياتش بهره‌مند گردند. هدف از تدوين چنين اثري، جمعآوري كليه روايات امام حسين(ع) بوده است. اگر‌چه افرادي چون آيت‌الله شهرستاني و سيد مصطفي آل‌اعتماد، تلاشهاي زيادي در جمعآوري كلمات نوراني امام حسين(ع) نمودند، ولي كامل و جامع نبوده‌است. همانطوري كه مؤلفان محترم در مقدمّه موسوعه تحت عنوان اهداف هذا‌الكتاب بيان كرده‌اند، مقاصد مورد نظر از اين گرد‌آوري، پنج مطلب است. اين مطالب بطور خلاصه عبارتند از: 1ـ بهره‌برداري از سخنان درباره امام حسين(ع) و بيان سيره امام حسين(ع) در زندگي و مبارزه. 2ـ تفسير و تبيين وقايع و حوادث صدر اسلام به شكل صحيح. 3ـ رفع تحريفاتي كه در سخنان آن حضرت وارد شده و تشخيص صحيح از ناصحيح روايات. 4ـ تفسير و تحليل صحيح انقلاب خونين كربلا. 5ـ ارايه سياست ننگين امويان و نشر افكار و عقايد مقدّس امام حسين(ع) و نگاهي به روايات و گزارشهاي موسوعه. لازمه بهره‌برداري از سخنان گهربار و شناخت مراحل مختلف زندگي، از جمله دوران مبارزه آن حضرت، تبيين صحيح حوادث تاريخي كربلا و نشر افكار و عقايد و استفاده از روايات صحيح و قابل اعتماد است. مفهوم سخن فوق را مؤلفان محترم، در صفحه دوم ذيل اهداف خويش بيان كرده‌اند. وقتي به متن موسوعه مي‌نگريم و روايتها و گزارشهايش را مورد بررسي قرار مي‌دهيم، با مطالب مشكوك و غير قابل اعتماد، مواجه مي شويم. البته نويسندگان خود با تعدادي از اين دست احاديث، آشنايي دارند، امّا براي اينكه مجموعه كاملي از سخنان آن حضرت گرد‌آوري شود روايات ضعيف و قوي را در كنار هم جمع كرده‌اند و جز در مواردي نادر، توضيحي درباره اين روايات نداده‌اند و به طور مبهم براي خوانندگان باقي گذارده‌اند. مؤلفان گرامي درباره ارزش سندي روايات اين كتاب در صفحه «ح» تحت عنوان ـ قيمه المجموعه ـ من حيث السند، گفته‌اند: فالهدف هو جمع كل الكلام المنسوب الي الامام (ع) رغم ان بعضها ضعيف او مردود و بعد‌التحقق ( كذا و الصحيح، التحقيق) و البحث فيها و قد تجاوزنا الموارد التي قطعنا فيها بجعليه الحديث. يعني هدف مؤلفان موسوعه، گرد‌آوري تمام سخنان منسوب به امام (ع) بوده‌است. گرچه ممكن است با بحث و بررسي مشخص شود كه تعدادي از آنها ضعيف و مردودند و ليكن ما از نقل رواياتي كه به جعلي بودنشان يقين داشته‌ايم، دوري گزيده‌ايم.
لطفا منتظر باشید ...
