مناهج المعارف نسخه متنی

از آن ، و بعضي از اعاظم متاخرين علماء مروت را نيز در معني عدالت اعتبار کرده و فرموده اند که : عدالت عبارت از ملکه نفسانيه ايست که باعث بوده باشد بر ملازمت تقوي ، که عبارتست از قيام بواجبات وترک منهيات کبيره مطلقا ، و صغيره با اصرار بر آنها ، و بر ملازمت مروت که عبارتست از محاسن عادات ، و اجتناب ازعادتهاي ناخوش و بد ، و آنچه باعث نفرت ازو شود از مباحاث ومشعر باشد برخست نفس ، و دناءت همت ، مانند چيز خوردن در بازارها و مجمعها و بول کردن در شوارع در نزد تردد مردم ، و باز کردن سر در مجمعها ، و بوسيدن زن و کنيز خود در حضور مردم ، و بسيار گفتن سخنان و حکايات مضحکه ، و مزاح کردن بسيار ، و پوشيدن لباسهاي نامناسب ، و مضايقه کردن در چيزهاي کم قدر و کم قيمت و امثال آن . واين امور بحسب زمانها و مکانها و عادتها مختلف ميباشد .

و مجمل آن اينستکه ارتکاب چيزي از مباحات نکند که دلالت بر قلت حياء و بي مبالاي و پستي همت او ميکرده باشد ، و اشتراط اينمعني از نصوص و از کلام قدماء ظاهر نميشود ، و در دانستن عدالت شخصي بعضي از علماء ضرور ميدانند معاشرت باطنيه را ، که منشاء کشف از حقيقت حال او باشد ، و معلوم شود که آنحالت ملکه اوست ، و از رهگذر خود داري و ساختگي نيست ، يا شهادت که آنحالت ملکه اوست ، و از رهگذر خود داري و ساختگي نيست ، يا شهادت دو عادل را ، يا شياع و شهرت آنرا ، يااقتداء کردن دو عادل را باو در مقامي که خوفي يا تقيه يا غرض ديگر در اقتدا کردن ايشان باو نبوده باشد ، و معلوم بوده باشد که اقتداء ايشان باو در نماز از رهگذر اطلاع ايشانست بر عدالت او .

و آنچه را که محققان علماء اقرب ميدانند آنستکه : در ثبوت عدالت معاشرت باطنيه در کار نيست ، بلکه حسن ظاهر و عدم ثبوت چيزي که قادح در عدالت باشد کافيست ، و شواهد چند از براي اين قول در اخبار هست ، ليکن از روايات معتبره عبدالله بن ابي يعفور از حضرت ابي عبدالله عليه السلام که در (( تهذيب )) بسندي معتبر ، و در (( فقيه )) با اندک تفاوتي درمتن بسندي صحيح مرويست مستفاد ميشود که : در ثبوت عدالت همين حسن ظاهر بتنهائي کافي نبوده باشد ، بلکه با آن معني ميبايد که آن شخص مواظبت و مداومت بر نماز جماعت داشته باشد ،و تارک آن نبوده باشد ، و حاضر ميشده باشد بجماعت مسلمانان و تخلف از مصلاي ايشان نکند ، مگر از رهگذر علتي چه اگر آن مواظبت مذکوره براي او حاصل نبوده باشد شهادت بصلاح او نميتوان داد ، و غيبت او بر مسلمانان حرام نميشود ف و اينحديث اقوي و اصح