سومين بعد پايه معرفتي تربيت حرفهاي اين است كه اشتغال به حرفه، به منزله عبادت خدا نگريسته شود. با توجه به نقشهايي كه در دو قسمت پيش براي حرفه مطرح شد، مشخص است كه حرفه نميتواند به منزله عامل تقرب به خدا لحاظ شود زيرا تقرب به خدا مستلزم تحول آدمي و عزت وجودي وي است و اينها اموري است كه حرفه بايد زمينه تحقق آنها را فراهم آورد.در منابع اسلامي، كار و حرفه به منزله عبادت لحاظ شده و حتي گاهي به عنوان شكل برتر عبادت از آن ياد شده است. از پيامبر اكرم نقل شده است كه «عبادت هفتاد جزء دارد و جزء برتر آن، كسب حلال است.»38 در مواردي نيز كسب حلال، در رديف برترين و با شكوهترين وظايف انساني در قبال خداوند قرار گرفته است چنانكه آن را با مجاهدت در راه خدا قابل قياس دانستهاند.39 بر اين اساس، صاحب حرفه در منظومه فكري خويش، جايگاه برجستهاي براي كار و حرفه خود در نظر ميگيرد؛ زيرا عبادت در فرهنگ اسلامي به منزله صريحترين، مستقيمترين و در عين حال ارزشمندترين نحوه ارتباط انسان با ساحت قدسي معرفي شده است. تربيت حرفهاي مستلزم آن خواهد بود كه فرد، مهارتهاي آموخته خود را در بستر چنين مبناي فكري و معرفتي قرار دهد و در چنين زمينهاي آن را فهم كند. در پارهاي از برخوردهاي اجتماعي پيشوايان بزرگ اسلام، فراهم آوردن چنين فهمي از كار و حرفه مورد نظر بوده است. فردي به نام محمد بن منكدر ميگويد در يكي از روزهاي گرم مدينه ديدم كه امام محمد باقر(ع) با وضعيت كسالت باري به دو نفر تكيه كرده و مشغول داد و ستد است. او ميگويد: وسوسه شدم امام را موعظه كنم، پس به او گفتم: پير مردي با اين حالت در طلب دنياست؟ اگر در اين حال، مرگ شما در رسد چه خواهيد كرد؟ امام به او گفت: «اگر مرگ من در رسد و من در اين حال باشم، در حالي به سراغ من آمده است كه مشغول انجام يكي از فرامين الهي بودهام تا عزت خود و خانوادهام را از تو و ديگران مصون بدارم»40به اين ترتيب، با فراهم آوردن سه بعد پايه معرفتي مذكور براي مهارتهاي آموخته فرد، نخستين مبناي ضروري براي تربيت حرفهاي گذاشته ميشود. بر اين اساس، در جريان تربيت حرفهاي، فرد بايد به فهم معيني نسبت به مهارتهاي خود دست يابد؛ به اين نحو كه حرفه خود را به منزله رفع كننده موانع تحول دروني خويش و تحول اجتماعي در جامعه خويش، به منزله زمينه تكوين هويت و شكلگيري استقلال و عزت خود و جامعه خويش، و سرانجام به منزله با شكوهترين ارتباط خود و خدا يعني به عنوان عبادت درك كند. پس از بررسي مبادي معرفتي، اكنون مبادي ميلي تربيت حرفهاي را مورد بحث قرار ميدهيم.
2 ـ 2. مبادي ميلي تربيت حرفهاي
نوع دوم از مبادي ضروري براي رفتار مهارتآميز، ناظر به اميال و گرايشهاي فرد در رابطه با حرفه خويش است. تربيت حرفهاي، علاوه بر فراهم آوردن بينشي معين در فرد نسبت به حرفه خويش، مستلزم آن است كه گرايشهاي فرد نيز در ارتباط با حرفه، صورت معيني بيابد.بخشي از اين كار، طبيعتا با فراهم آوردن مبادي معرفتي انجام ميپذيرد؛ زيرا نوع شناخت و بينش فرد، خود زمينهاي است براي آنكه كششهاي فرد، صورتي متناسب با آن بيابد. هرگاه فرد، حرفه خود را در منظومه فكري خويش به منزله عامل تحول دروني و شخصيتي، عامل تكوين هويت و طريقهاي از عبادت خدا بفهمد، گرايشهاي هماهنگ با اين زمينههاي معرفتي در وي پا خواهد گرفت.
لطفا منتظر باشید ...
