فصل اول: حقوق و تكاليف متقابل زوجين - بررسی نظریه:طلاق حاکم و ماهیت حقوقی آن نسخه متنی

فصل اول: حقوق و تكاليف متقابل زوجين

ازدواج ميثاق مقدسي است كه بين زوجين بر قرار مي‏گردد و همانند ساير مواثيق و قراردادها، حقوق و تكاليفي را بر عهده طرفين قرارداد، تحميل خواهد كرد، كه تأمين سعادت زوجين و اجتماع در پرتو رعايت اين تعهدات خواهدبود.

مهمترين حقوق و امتيازاتي كه در فقه اماميه براي زوجين پيش‏بيني شده است عبارتند از:

الف ـ حقوق زوجه

1. حق نفقه: وجوب پرداخت نفقه همسر از سوي شوهر از مسلمات فقه و حقوق اسلامي است10 و زن از اين نظرهيچ مسؤليتي ندارد، حتي اگر خود قادر به تأمين هزينه‏هاي زندگي خود باشد. اين حكم مبتني بر آياتي از قرآن كريم از جمله «الرجال قوّامون علي النساء بما فضّل الله بعضهم علي بعض و بما انفقوا من اموالهم ...» (النساء/ 34) و «و علي المولود له رزقهنّ و كسوتهنّ بالمعروف»(بقره/ 233) و «و لينفق ذو سعة من سعته و من قدر عليه رزقه فلينفق مما اتاه الله» (طلاق/ 7).

و همچنين احاديث متواتري از معصومين عليهم‏السلام است. از قبيل روايت اسحاق بن عمار از امام صادق عليه‏السلام .

قال: قلت لأبي عبدالله عليه‏السلام «ما حق المرأة علي زوجها الذي اذا فعله كان محسنا، قال يشبعها و يكسوها و ان جهلت غفرها»11 مرد بايد شكم زن را سير كند و بدن او را بپوشاند و چنانچه زن مرتكب جهالتي شده او را ببخشايد.

لازم به توضيح است كه وجوب نفقه همسر مشروط به دو شرط است: 1. دائمي بودن نكاح 2. عدم نشوز زوجه، قانون مدني ايران نيز در ماده 1106 مقدر مي‏دارد: «در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است».

2. آميزش: بدون شك يكي از مهمترين اهداف ازدواج، كنترل صحيح و معقول قواي جنسي است12 از اينرو است كه در فقه اماميه براي قسم خوردن برترك آميزش جنسي (ايلاء) و يا عدم قدرت شوهر بر آن (از قبيل ابتلاء شوهر به بيماري عنن و مانند آن) ضمانتهاي اجرايي شديدي پيش‏بيني شده است كه در مباحث بعدي بدان اشاره خواهيم كرد.

باري، در فقه اماميه يكي از حقوق زن، برخورداري از تمتعات جنسي از شوهر خود، حداقل يك بار در چهار ماه است اين حكم كه مورد اتفاق فقهاء اماميه است 13 مبتني بر رواياتي است كه از پيشوايان مذهب صادر شده است از قبيل:

روايت صفوان بن يحيي عن الرضا عليه‏السلام عن الرجل تكون عنده المرأة الشابة فيمسك عنها الأشهرو السنة لا يقربها ليس يريد الاضرار بها، تكون لهم المصيبة يكون بذلك آثما؟ قال: اذا تركها أربعه أشهر يكون بذلك آثما بعد ذلك الاّ ان يكون باذنها14. امام رضا عليه‏السلام در پاسخ سؤال مربوط به مردي كه داراي همسري جوان بوده و بدون داشتن قصد آزار و اذيت وي، چندين ماه و بلكه يك سال روابط جنسي خود را با وي ترك نموده است فرمودند: هرگاه مردي بيش از چهار ماه روابط جنسي خود را با همسرش ترك كند گناهكار بوده مگر اينكه اين عمل با رضايت او (همسر) صورت گرفته باشد.