لطفا منتظر باشید ...
حركتهاى دينى خراسان در عهد ايلخانان مسلمان
نخستين حاكم ايلخانى كه اسلام را پذيرفت تكوادر بود كه نام احمد بر خود نهاد. وى در طول حكمرانى خود (683 ـ680هـ.ق.) از راههاى مسالمت آميز تاتارها را تشويق به تشرّف به دين اسلام كرد ولى اين امر سبب سقوط وى شد برادرش ارغون وى را كشت و خود جانشين او شد. ارغون ايالت خراسان را به غازان خان فرزند خود سپرد. وى در چهارم شعبان 694هـ.ق. در لار دماوند به دست شيخ صدرالدين ابراهيم پسر عارف معروف شيخ سعدالدين محمد بن حمويه جوينى اسلام آورد و از اين تاريخ به نام محمود خوانده شد.17در عصر غازان خان و الجايتو و سلطان ابوسعيد مراكز علمى بسيارى در قلمرو پهناور ايلخانى از جمله خراسان تأسيس شد و موقوفه هاى فراوانى به اين امر ويژه شد18. غازان خان به حرم مطهر امام على بن موسى الرضا(ع) توجه تام داشت و تاسيساتى را در اين شهر به وجود آورد و يك بار به زيارت مرقد پاك امام(ع) مشرف شد.خواجه رشيد الدين مى نويسد:(غازان خان پيش از پذيرش اسلام و پس از آن به زيارت مشهد طوس و مشهد على(ع) مشرف شد. روزى فرمود: كسى كه برين وجه مرده باشد مشهد و مزار او برين گونه بود او را چگونه از مردگان توان شمرد. اين مردن بهتر از زندگانى ديگران است.)19اولجايتو كه پس از غازان خان به حكومت رسيد با هدايت سيد تاج الدين آوجى و جمال الدين حسن بن مطهر حلّى شيعه را پذيرفت و خود را محمّد خدابنده خواند و سيد بدرالدين نقيب مشهور طوس را با گروهى از سادات همراه خود ساخت و سيد تاج الدين ابوالفضل محمد را به مقام نقابت شيعيان در خراسان و بين النهرين برگزيد.20 وى علم را تكريم مى كرد و با صلاح انديشى خواجه رشيد الدين مدرسه سيّار ساخت با خيمه هاى كرباسى و هميشه اين مدرسه همراه اردو بود و چند مدرس تعيين كرد. شيخ جمال الدين حسن بن مطهر و نظام الدين عبدالملك و نوالدّين تسترى و عضدالدين آوجى و سيد برهان الدين عبدى در اين مدرسه به بحث هاى فقهى و كلامى مى پرداختند.21در دوره ايلخانان طبقه روحانى از حقوق ديوانى معاف شدند.22 ولى اين امتياز آنان را از انديشه رهايى ازحكومت اشغالگران باز نمى داشت. اين بود كه درون گراييهاى عارفانه با فقه سياسى شيعى درآميخت و به جهاد رهايى بخش انجاميد و محملى براى حركت توده ها در سرزمين پهناور خراسان شد. نهضت سربداران يكىاز نتيجه هاى اين دگرديسى بود.
