خلاصه و جمع بندى - امام خمینی (ره) و جنبشهای اسلامی معاصر نسخه متنی

خلاصه و جمع بندى

گفته شد انديشه سياسى حضرت امام(ره) كه تشكيل حكومت اسلامى در ايران متبلور عينى آن است، به دليل خصلت دينى و ماهيت مكتبى خود، از پيوند عميق و ناگسستنى با نهضت اسلامى در جهان برخوردار بوده است. به طور كلى آثار و دستاوردهاى نهضت دينى و پيروزمندانه حضرت امام در ارتباط با جنبشهاى اسلامى و نهضت جهانى اسلام را در دو بخش نظرى و عملى مى‏توان تحليل و ارزيابى كرد. خصلت جهانى بودن انقلاب اسلامى ايران و اصولى چون; دعوت ; صدور انقلاب، جبهه مستضعفين، ظلم زدايى و استكبار ستيزى و تاكيد بر امت اسلامى و وحدت جهانى اسلام، مهمترين محورهايى است كه مى‏توان رابطه تاثير انقلاب اسلامى ايران بر نهضت اسلامى و جنبشهاى اسلامى را ذيل آن طرح و وارسى نمود. از سوى ديگر، مجموعه آثار و دستاوردهاى جهانى انقلاب اسلامى و نقش امام خمينى(ره) نسبت‏به نهضتهاى اسلامى را در دو بعد كمى و كيفى مى‏توان مورد بحث و بررسى قرار داد. از فرداى پيروزى انقلاب اسلامى به رهبرى امام خمينى(ره) و تحت تاثير آن، جهان اسلام متحول شد. يكى از تجليات اين تحول را بايد در تغيير كمى و كيفى جنبشهاى اسلامى و رهايى بخش جست و جو كرد. از نظر كمى، شمار جنبشهاى اسلامى افزايش يافت و از خاور دور تا كرانه‏هاى اقيانوس اطلس و مغرب اسلامى را در برگرفت كه در اين خصوص، جنبشهاى رهايى بخش در كشمير، افغانستان، تونس، الجزاير، آسياى ميانه و كشورهاى حوزه خليج فارس را مى‏توان نام برد. تغييرات كيفى محسوس‏تر بود; حركتهاى ملى، ماركسيستى و التقاطى رنگ باخته و تحركات اسلامى نضج گرفت. افغانستان، نمونه جايگزينى قيام اسلامى به جاى حركات ماركسيستى است و لبنان و فلسطين نمود جانشينى اسلام انقلابى به جاى حركات قومى و التقاطى است. (35) نمونه روشن تغيير كيفى نهضتهاى اسلامى را در اظهار نظر يكى از پيشگامان نهضتهاى اسلامى چنين مى‏خوانيم:

«در نتيجه تاثير انقلاب اسلامى تحت رهبرى امام خمينى، مسلمانان سراسر جهان به يك زبان و افكار تازه سياسى براى محاوره دست‏يافتند. اين زبان و افكار سياسى جديد، به كالبد فرهنگ سياسى اسلام جان تازه‏اى بخشيد و مسلمانان را در سراسر جهان وارد معادلات سياسى كرد. (36) حضرت آية‏ا...خامنه‏اى مقام معظم رهبرى در خصوص تاثير كمى انقلاب اسلامى و امام خمينى(ره) بر نهضتهاى اسلامى معاصر چنين مى‏گويند:

«امروز جوانان مسلمان در مصر، الجزاير، سودان و ديگر كشورهاى شمال آفريقا، خاورميانه و شرق آسيا به نام جمهورى اسلامى ايران و امام عظيم الشان شعار مى‏دهند و اين، در حالى است كه پيوسته صدها كتاب عليه تشيع و نظام اسلامى، در جهان انتشار مى‏يابد و هدف از آن، خاموش كردن شعله عشق و ايمان جوانان مسلمان در سراسر جهان نسبت‏به ايران اسلامى است... مسلمانان در اقصى نقاط جهان از حاكميت اسلام در سرزمين ايران اميد و نشاط مى‏گيرند و جوانان و روشنفكرانى كه به اسلام روى آورده‏اند، با الهام از همين كانون نورانى، در راه احساسات اسلامى خود مبارزه و فداكارى مى‏كنند.» (37)

آنچه امروز نهضتهاى اسلامى با آن روبرو است، نه ضعف بنيانهاى فكرى و ايدئولوژيكى است و نه فقدان تجربيات كارى و استراتژى مبارزاتى ; بلكه مشكل امروزه جنبشهاى اسلامى، فقدان انسجام و همسويى و در نتيجه فقدان يك جهت‏گيرى قاطع و جدى در برابر نظام سياسى حاكم بر جهان است. بدون ترديد، انديشه‏هاى امام خمينى(ره) و راه و رسم زندگى سياسى او مى‏تواند جنبشهاى اسلامى را در اين زمينه يارى رسانده و كاستيهاى موجود را رفع و يا حداقل تقليل بخشد.

1. روزنامه جمهورى اسلامى،19/11/1371.

2. كليم صديقى، مسايل نهضتهاى اسلامى، ترجمه سيدهادى خسروشاهى، انتشارات اطلاعات، تهران، 1375، ص 108.

3. راشد الغنوشى، حركت امام خمينى و تجديد حيات اسلام، ترجمه سيدهادى خسرو شاهى، موسسه اطلاعات، تهران، 1372،ص‏97.

4. حامد الگار، انقلاب اسلامى در ايران، ترجمه مرتضى اسعدى و حسن چيذرى، انتشارات قلم. تهران، 1360، ص 145.

5. صحيفه نور، ج‏10، ص 115.

6. صحيفه نور، ج 4، ص 114.

7. صحيفه نور، ج 20، ص 118.

8. صحيفه نور، ج 11، ص‏266.

9. صحيفه نور، ج‏13، ص‏127.

10. صحيفه نور، ج 4، ص‏3.

11. صحيفه نور، ج‏17،ص‏249.

12. حسن الترابى، گفتگو با روزنامه كيهان، 8/12/1371.

13. محمد امين امين، نهضتهاى بين‏المللى اسلامى و تاثير آن بر نهضت اسلامى اندونزى، مجله حضور، شماره‏13، 1374، ص 180.

14. آيين انقلاب اسلامى، ص 390.

15. صحيفه نور، ج‏3، ص 184.

16. صحيفه نور، ج 1، ص 84.

17. ولايت فقيه يا حكومت اسلامى، ص 42.

18. حضرت آية‏ا... خامنه‏اى، روزنامه جمهورى اسلامى،19/ /11 / 1371.

19. مجله سياست‏خارجى، سال هفتم، بهار 1372، ص‏13.

20. استاد عميد زنجانى بيش از ده مورد را به عنوان نمونه هايى از تاثير و دستاوردهاى جهانى انقلاب اسلامى ايران برمى‏شمارد. ر. ك به: عميد زنجانى، انقلاب اسلامى و ريشه‏هاى آن، نشر طوبى، تهران،1376،ص 351.

21. طلال عتريسى در گفتگو با مجله حضور، شماره 11، خرداد 1374، ص 21.

22. در جست و جوى راه از كلام امام، دفتر 15، صص‏249-250.

23. همان، ص 251.

24. همان، ص 250.

25. مجله سياست‏خارجى، سال دهم، بهار 1375،ص‏69.

26. همان، ص 74.

27. كليم صديقى، روزنامه كيهان، 10 /3/1369.

28. صحيفه نور، ج‏13، ص‏117.

29. طلال عتريسى در گفتگو با مجله حضور، شماره 11، خرداد 1374، ص‏23.

30. فهيمى هويدى، مجله حضور، پيشين، ص 281.

31. حامد الگار، پيشين، ص 148.

32. همان، ص‏149.

33. مجله حضور، شماره‏9، ص‏297.

34. كليم صديقى، پيشين، ص 85.

35. جعفر حق پناه، تاثير تفكر و حركت امام خمينى در جهان اسلام، كيهان،9 /3 / 1370.

36. كليم صديقى، روزنامه كيهان ،9 /3 / 1370.

37. حضرت آية‏الله خامنه‏اى، روزنامه اطلاعات، 21 /6 / 1374.