موضع حمايتى امام از نهضتهاى اسلامى - امام خمینی (ره) و جنبشهای اسلامی معاصر نسخه متنی

موضع حمايتى امام از نهضتهاى اسلامى

بنيانگذار جمهورى اسلامى به دور از سازشهاى سياسى و تعارفات رايج ديپلماسى معاصر، با اعتقاد راسخ به مسؤوليت دينى خويش در قبال امت اسلامى، همواره بر موضع حمايتى خود از نهضتهاى اسلامى پاى فشرده و تا آخرين مرحله، پشتيبانى همه جانبه و بى‏دريغ خويش را از اين جنبشها اعلام داشته‏اند.

«ما از تمام نهضتهاى آزادى بخش در سراسر جهان كه در راه خدا، حق و حقيقت و آزادى مبارزه مى‏كنند، پشتيبانى مى‏كنيم. ما بار ديگر پشتيبانى بى دريغ خود را از برادران مسلمان و مظلوم افغانى اعلام مى‏داريم و اشغال اشغال گران را شديدا محكوم مى‏نماييم.» (22)

امام در جاى ديگر مى‏فرمايند:

«من بار ديگر پشتيبانى خودم را از تمام نهضتها و جبهه‏ها و گروههايى كه براى رهايى از چنگال ابرقدرتهاى چپ و راست مى‏جنگند، اعلام مى‏نمايم. من پشتيبانى خود را از فلسطين رشيد و لبنان عزيز اعلام مى‏دارم.» (23)

حمايت و پشتيبانى از جنبشهاى رهايى بخش و اسلامى كه بر باورهاى سياسى، دينى حضرت امام(ره) استوار بوده، موضع حمايتى و ظلم زدايى او را نه تنها در محدوده نهضتهاى اسلامى محدود ننموده كه فراتر از آن، تمامى جنبشهاى رهايى بخش و ضد استعمارى را مورد توجه قرار داده است: «ما از تمام كشورهاى زير سلطه براى به دست آوردن آزادى و استقلال، كاملا پشتيبانى مى‏نماييم و به آنان صريحا مى‏گوييم كه حق گرفتنى است.» (24)

در يك بررسى گذرا و اجمالى، مى‏توان گفت كه جنبشهاى اسلامى عمدتا با دو معضل اساسى روبرو بوده‏اند:

1- درك ناقص و احيانا متضاد پيشگامان نهضت از تعاليم و آموزشهاى دينى;

2- واكنش تند و منفى در برابر پديده‏هاى فرهنگى و تمدن مغرب زمين.

نقيصه نخست، جنبشهاى اسلامى را از داشتن يك بنيان اعتقادى جامع و قدرتمند كه پاسخگوى معضلات و نيازمندى‏هاى جوامع معاصر باشد، محروم مى‏ساخت و مشكل دوم، موجب مى‏شد كه از يك سو جنبشهاى مزبور از دستاوردهاى علمى و فرهنگى جديد محروم شده و از سوى ديگر، اين جنبشها در ميان جوامع به عنوان بنيادگرايى غير موجه و خشونت طلب معرفى گردد.

در مورد نخست، حضرت امام(ره) با ارايه تفسير جامع و همه جانبه از تعاليم دينى، تلاش نمود تا بنيان فكرى و ايدئولوژيكى جنبشهاى اسلامى را غنا و قدرت بخشد. در اين راستا، ايشان ميراث گرانقدر و مهم انديشه تحول در اذهان مسلمين را سامان داده و با نگرش فقاهتى و واقع گرايانه خويش بين ميراث اسلامى گذشته و باورهاى دينى با تغييرات و نوآوريهاى عصر جديد، نوعى پيوند و ارتباط منطقى را برقرار نمود. حضرت امام با تاكيد بر اسلام به عنوان دين مترقى، زنده و خردمندانه، هويت دينى مسلمين را احيا و احساس افتخار و اعتقاد به اينكه اسلام مى‏تواند جوابگوى نيازهاى انسان معاصر باشد، به وجود آورد. (25)

در مورد دومين نقطه ضعف جنبشهاى اسلامى، حضرت امام(ره) با يك نگرش دو سويه در برابر غرب و مظاهر جديد تمدن و فرهنگ غربى، تلاش نمود تا جمود فكرى و فرهنگى را از انديشه دينى زدوده و نوعى تفكيك ميان جنبه‏هاى مثبت و منفى تمدن جديد بوجود آورد. ايشان در اين راستا، نگرانيهاى داخلى جامعه را با ضرورت پاسخگويى به تهديد فرهنگ غربى و ملزومات نوگرايى درهم آميخته و تلاش نمود تا بين نوگرايى غير دينى و سنت گرايى مذهبى، ارتباط و همسازى ايجاد نمايد. نوگرايى دينى حضرت امام(ره) يك برخورد دوگانه و جذب و دفع همزمان با غرب را ارايه مى‏دهد. (26) بنابراين، تاثيرى كه حضرت امام(ره) در بعد نظرى بر جنبشهاى اسلامى از خود به جا گذاشت، علاوه بر اينكه پاسخ منطقى و مناسبى براى چالش نهضتهاى اسلامى با غرب ارايه نمود، قوى‏ترين احساس هويت دينى و باور راسخ بر كارامد بودن تعاليم دينى و ايدئولوژى اسلامى را نيز از خود به يادگار گذاشت. بنابراين،«تاثير قابل توجه انقلاب اسلامى به رهبرى امام خمينى، آن است كه اسلام و مسلمانان به عنوان نيروى سياسى و مذهبى جدى تلقى شدند و در نتيجه، مسلمين و تفكر آنها موضعى بسيار قوى‏تر از سابق در محاسبات و ارزيابيهاى سياسى ابرقدرتها پيدا كرد. براى اثبات اين مدعا، مى‏توان به آثارى كه تحت عناوين ; «قدرت جهان اسلام‏» «حضور اسلام در صحنه‏» در تجديد حيات اسلام نوشته شده است، استناد كرد.» (27)