تفسیر نمونه جلد 4

دستورهاى الهى و برنامه‏هاى اسلامى بخاطر مردم و براى حفظ منافع آنها قرار داده شده و به هيچوجه هدف ديگرى در كار نبوده است، خداوند مى‏خواهد با اين دستورها هم طهارت معنوى و هم جسمانى براى مردم فراهم شود.

ضمنا بايد توجه داشت كه جمله ما يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ:

" خداوند نمى‏خواهد تكليف طاقت‏فرسايى بر دوش شما بگذارد" گرچه در ذيل احكام مربوط به غسل و وضو و تيمم ذكر شده، اما يك قانون كلى را بيان مى‏كند، كه احكام الهى در هيچ مورد به صورت تكليف شاق و طاقت‏فرسا نيست بنا بر اين اگر مشاهده كنيم كه پاره‏اى از تكاليف در مورد بعضى از اشخاص صورت مشقت بارى بخود بگيرد و غير قابل تحمل مى‏شود آن حكم در مورد آنها- بدليل همين آيه- استثناء مى‏خورد و ساقط مى‏شود، مثلا اگر روزه براى افرادى همچون پير مردان و پيره زنان ناتوان و امثال آنها مشقت بار گردد، بدليل همين آيه روزه بر آنها واجب نيست.

البته نبايد فراموش كرد كه پاره‏اى از دستورات كه ذاتا مشكل است، و بايد بخاطر مصالح مهمى كه در كار است آن مشكلات را تحمل كرد همانند حكم جهاد با دشمنان حق.

اين قانون كلى در فقه اسلامى تحت عنوان قاعده" لا حرج" بعنوان يك اصل اساسى در ابواب مختلف مورد استناد فقها مى‏باشد و احكام زيادى را از آن استنباط كرده‏اند.