تفسیر نمونه جلد 4

انتقام‏جويى دعوت ميكرد، و از سوى ديگر عاطفه برادرى و عاطفه انسانى و تنفر ذاتى از گناه و ظلم و بيدادگرى و قتل نفس، او را از اين جنايت باز مى‏داشت، ولى سرانجام نفس سركش آهسته آهسته بر عوامل باز دارنده چيره شد، و و جدان بيدار و آگاه او را رام كرد و به زنجير كشيد و براى كشتن برادر آماده ساخت، جمله" طوعت" در عين كوتاهى اشاره‏اى پر معنى به همه اينها است، زيرا ميدانيم رام كردن چيزى در يك لحظه صورت نميگيرد، بلكه بطور تدريجى و پس از كشمكشهايى صورت ميگيرد.

سپس مى‏گويد:" و بر اثر اين عمل زيانكار شد" (فَأَصْبَحَ مِنَ الْخاسِرِينَ).

چه زيانى از اين بالاتر كه عذاب و جدان و مجازات الهى و نام ننگين را تا دامنه قيامت براى خود خريد.

بعضى از كلمه" اصبح" خواسته‏اند استفاده كنند كه اين قتل در شب واقع شده در حالى كه اين كلمه در لغت عرب مخصوص به شب يا روز نيست، بلكه دليل بر وقوع چيزى است مانند آيه 103 آل عمران" فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً":" به بركت نعمت خداوند همه شما برادر شديد".

بطورى كه از بعضى از روايات كه از امام صادق (ع) نقل شده استفاده ميشود هنگامى كه قابيل برادر خود را كشت او را در بيابان افكنده بود و نميدانست چه كند؟ چيزى نگذشت كه درندگان بسوى جسد هابيل روى آوردند و او (كه گويا تحت فشار شديد و جدان قرار گرفته بود) براى نجات جسد برادر خود مدتى آن را بر دوش كشيد، ولى باز پرندگان اطراف او را گرفته بودند، و در اين انتظار بودند كه چه موقع جسد را به خاك مى‏افكند تا به آن حمله‏ور شوند! «1».

در اين موقع همانطور كه قرآن مى‏گويد، خداوند زاغى را فرستاد كه خاكهاى زمين را كنار بزند و با پنهان كردن جسد بى‏جان زاغ ديگر، و يا با پنهان كردن قسمتى از طعمه خود، آن چنان كه عادت زاغ است، به قابيل‏

(1)- مجمع البيان ذيل آيه.