ـ دوري از خودخواهي، عامل تزكيه نفس - تفسیر آیات حج، سوره بقره، آیه 129 نسخه متنی

ـ دوري از خودخواهي، عامل تزكيه نفس

معلوم مي‌شود انسان هر چه روي خودخواهي پا بگذارد به طهارت نزديك‌تر مي‌شود؛ خواه در مسائل مالي، خواه در مسائل اخلاقي و اجتماعي. در مسائل مالي همين آيه سوره «توبه» بود كه ذكر شد. در مسائل اجتماعي و اخلاقي ـ در سوره مباركه «نور» آيه 28 ـ اين‌چنين مي‌فرمايد: (فَإِن لَّمْ تَجِدُوا فِيهَا أَحَداً فَلاَ تَدْخُلُوهَا حَتَّي يُؤْذَنَ لَكُمْ وَإِن قِيلَ لَكُمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا هُوَ أَزْكَي لَكُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ) جايي كه مي‌خواهيد برويد اوّلاً با اطلاع قبلي، با كسب اطلاع قبلي، با كسب موافقت قبلي برويد. همين‌طور سرزده جايي نرويد. حالا اگر جايي بدون اطلاع قبلي رفتيد، صاحبخانه كار داشت گفت: امروز من فرصت ملاقات ندارم امروز برگرديد، شما بَرِتان نخورد [و] برگرديد. اين شما را تطهير مي‌كند. اين خوي خودخواهي را از بين مي‌برد شما را انسان مي‌كند. خب او عذر داشت شما كه وقت قبلي نگرفتيد [و] بدون اطلاع هم رفتيد، او هم كه كار داشت گفت: الان نه، ديگر نبايد به شما بربخورد. اگر كسي به اينجا رسيد معلوم مي‌شود در صدد تزكيه است. فرمود: اين كارها، اين آداب شما را تطهير مي‌كند. همين كه گفتيد: به من برخورد، معلوم مي‌شود آلوده‌ايد. اوّلاً اشتباه كرديد چرا بدون اطلاع قبلي [رفتيد] و با كسب وقت قبلي نرفتيد، حالا كه رفتيد اگر او معذور بود گفت: الان برگرديد روز ديگر بياييد، بَرِتان نخورد: (وَإِن قِيلَ لَكُمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا هُوَ أَزْكَي لَكُمْ)18؛ اين شما را تطهير مي‌كند. معلوم مي‌شود انسان خود خواه آلوده است. اين خود خواهي آلوده است و رسول خدا اين خودخواهي را مي‌كَنَد. اين با تعليم حلّ نمي‌شود.

ـ سيره عملي رسول اكرم(صلّي الله عليه وآله وسلم)، مزكّي دلها

يك وقت عملاً سيره مبارك حضرت طوري است كه وقتي انسان او را ببيند متّعظ مي‌شود اين تزكيه است. يك وقتي درس اخلاق مي‌گويد، اين تعليم كتاب و حكمت است. همين آيه را كه مي‌خواند اين تعليم كتاب و حكمت است. امّا خود سيره حضرت، وقتي ديدند حضرت عملاً اين‌چنين است و اگر به او گفتند: امروز نه، به او بر نمي‌خورد همين سيره آموزنده مزكّي است [و] انسان را تزكيه مي‌كند، تطهير مي‌كند. معلوم مي‌شود هر چه كه به خود وابسته است آلوده است.