لطفا منتظر باشید ...
2 - سلامت و خودسازى
به هر مقدار كه كارگزاران و مديران مديريت هاى گوناگون جامعه سالم باشند،
داراى آگاهى لازم باشند
از انواع آفت ها، رشوه خوارى ها، امتياز طلبى ها، تبعيض و نابرابرى ها دور باشند،
به همان ميزان جامعه سالم است، پوياست، و به مراحل نهائى رشد و كمال خواهد رسيد.
كه حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام نسبت به راه هاى سلامت جامعه در خطبه 216 فرمود :
فَإِذَا أَدَّتِ الرَّعِيَّةُ إِلَى الْوَالِي حَقَّهُ، وَأَدَّى الْوَالِي إِلَيْهَا حَقَّهَا عَزَّ الْحَقُّ بَيْنَهُمْ، وَقَامَتْ مَنَاهِجُ الدِّينِ، وَاعْتَدَلَتْ مَعَالِمُ الْعَدْلِ، وَجَرَتْ عَلَى أَذْلاَلِهَا السُّنَنُ، فَصَلَحَ بِذلِكَ الزَّمَانُ، وَطُمِعَ فِي بَقَاءِ الدَّوْلَةِ، وَيَئِسَتْ مَطَامِعُ الْأَعْدَاءِ.
پس رعيّت اصلاح نمى شود جز آن كه زمامداران اصلاح گردند، و زمامداران اصلاح نمى شوند جز با درستكارى رعيّت.
و آنگاه كه مردم حق رهبرى را اداء كنند، و زمامدار حق مردم را بپردازد، حق در آن جامعه عزّت يابد، و راه هاى دين پديدار، و نشانه هاى عدالت برقرار، و سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله پايدار گردد، پس روزگار اصلاح شود، و مردم در تداوم حكومت اميدوار، و دشمن در آرزوهايش مأيوس مى شود.(7)
بنابراين تحقّق يك جامعه سالم، به اخلاق متكامل مديران، و اخلاق مديريّت ارتباط دارد پس اخلاق زيربناى جامعه سالم خواهد بود.
تا مديران جامعه در پرتو آن تربيت شوند، خود را بسازند، و تخصّص هاى لازم را فراگيرند.
و بتوانند فرد و جامعه را در پرتو ارزش ها اداره كنند.
امام على عليه السلام نسبت به ارزش خودسازى در مديريّت ها فرمود:
مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً فَلْيَبْدَأْ بِتَعْلِيمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِيمِ غَيْرِهِ، وَلْيَكُنْ تَأْدِيبُهُ بِسِيرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِيبِهِ بِلِسَانِهِ؛ وَمُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَمُؤَدِّبُهَا أَحَقُّ بِالْإِجْلَالِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَمُؤَدِّبِهِمْ.
ضرورت خودسازى رهبران و مديران
كسى كه خود را رهبر مردم ساخته، بايد پيش از آن كه به تعليم ديگران پردازد، خود را بسازد، و پيش از آن كه به گفتار تربيت كند، با كردار تعليم دهد، زيرا آن كس كه خود را تعليم دهد و ادب كند سزاوارتر به تعظيم است از آن كه ديگرى را تعليم دهد و ادب آموزد.(8)
امّا اگر كارگزاران، و مديران مشاغل گوناگون جامعه دچار آفت زدگى شوند، به انحراف كشانده شده و از اهداف تكاملى دور بمانند سلامت فرد و جامعه را به خطر انداخته و انواع انحرافات و بيماريهاى اخلاقى دامنگير جامعه خواهد شد.
آنگاه نه جامعه سالمى وجود خواهد داشت و نه مديران سالمى به كار و تلاش روى خواهند آورد.
امام على عليه السلام نسبت به آفت زدگى جامعه و ره آورد شوم آن با تأسّف در خطبه 216 فرمود:
وَإِذَا غَلَبَتِ الرَّعِيَّةُ والِيَها، أَوْ أَجْحَفَ الْوَالِي بِرَعِيَّتِهِ، اخْتَلَفَتْ هُنَالِكَ الْكَلِمَةُ، وَظَهَرَتْ مَعَالِمُ الْجَوْرِ، وَكَثُرَ الْإِدْغَالُ فِي الدِّينِ، وَتُرِكَتْ مَحَاجُّ السُّنَنِ، فَعُمِلَ بِالْهَوَى ، وَعُطِّلَتِ الْأَحْكَامُ، وَكَثُرَتْ عِلَلُ النُّفُوسِ، فَلَا يُسْتَوْحَشُ لِعَظِيمِ حَقٍّ عُطِّلَ، وَلَا لِعَظِيمِ بَاطِلٍ فُعِلَ! فَهُنَالِكَ تَذِلُّ الْأَبْرَارُ، وَتَعِزُّ الْأَشْرَارُ، وَتَعْظُمُ تَبِعَاتُ اللَّهِ سُبْحَانَهُ عِنْدَ الْعِبَادِ.
فَعَلَيْكُمْ بِالتَّنَاصُحِ فِي ذلِكَ، وَحُسْنِ التَّعَاوُنِ عَلَيْهِ.
امّا اگر مردم بر حكومت چيره شوند، يا زمامدار بر رعيّت ستم كند، وحدت كلمه از بين مى رود، نشانه هاى ستم آشكار، و نيرنگ بازى در دين فراوان مى گردد، و راه گسترده سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله متروك، هواپرستى فراوان، احكام دين تعطيل، و بيماريهاى دل فراوان گردد، مردم از اينكه حقّ بزرگى فراموش مى شود، يا باطل خطرناكى در جامعه رواج مى يابد، احساس نگرانى نمى كنند، پس در آن زمان نيكان خوار، و بدان قدرتمند مى شوند، و كيفر الهى بر بندگان بزرگ و دردناك خواهد بود.
پس بر شماست كه يكديگر را نصيحت كنيد، و نيكو همكارى نماييد.(9)
بنابراين براى داشتن جامعه سالم بشرى بايد مديران و كارگزاران سالمى شناسائى كرد و به كار گرفت.
و اين مهم در اختيار مجموعه اى به نام گزينش و كارشناسى نيروهاى اطّلاعاتى است.
تا انسان هاى وارسته و خودساخته اى به ارزيابى مديران و شناخت كارگزاران متعهّد و متخصّص بپردازند، و متناسب با جايگاه والاى انواع مديريّت هاى اجتماعى، انسان هاى كاردان و لايقى را بيابند، شناسائى كنند و بكارگيرند.
در نتيجه، داشتن جامعه اى سالم، به ارزيابى هسته هاى گزينش و كارشناسى نيروهاى اطّلاعاتى وابسته است كه مسئوليت سنگين و پرخاطره اين دسته از انسان هاى شريف را به اثبات مى رساند.
امام على عليه السلام نسبت به شناسائى و جذب نيروهاى پاك و صالح براى مديريّت هاى جامعه اسلامى به مالك اشتر دستور مى دهد كه :
ثُمَّ الْصَقْ بِذَوِي الْمُرُوءَاتِ وَالْأَحْسَابِ، وَأَهْلِ الْبُيُوتَاتِ الصَّالِحَةِ، وَالسَّوَابِقِ الْحَسَنَةِ؛ ثُمَّ أَهْلِ النَّجْدَةِ وَالشَّجَاعَةِ، وَالسَّخَاءِ وَالسَّمَاحَةِ؛ فَإِنَّهُمْ جِمَاعٌ مِنَ الْكَرَمِ، وَشُعَبٌ مِنَ الْعُرْفِ.
ثُمَّ تَفَقَّدْ مِنْ أُمُورِهِمْ مَا يَتَفَقَّدُ الْوَالِدَانِ مِنْ وَلَدِهِمَا،
وَلَا يَتَفَاقَمَنَّ فِي نَفْسِكَ شَيْ ءٌ قَوَّيْتَهُمْ بِهِ، وَلَا تَحْقِرَنَّ لُطْفاً تَعَاهَدْتَهُمْ بِهِ وَإِنْ قَلَّ؛
فَإِنَّهُ دَاعِيَةٌ لَهُمْ إِلَى بَذْلِ النَّصِيحَةِ لَكَ، وَحُسْنِ الظَّنِّ بِكَ.
وَلَا تَدَعْ تَفَقُّدَ لَطِيفِ أُمُورِهِمُ اتِّكَالاً عَلَى جَسِيمِهَا، فَإِنَّ لِلْيَسِيرِ مِنْ لُطْفِكَ مَوْضِعاً يَنْتَفِعُونَ بِهِ، وَلِلْجَسِيمِ مَوْقِعاً لَا يَسْتَغْنُونَ عَنْهُ.
سپس در نظاميان با خانواده هاى ريشه دار، داراى شخصيّت حساب شده، خاندانى پارسا، داراى سوابقى نيكو و درخشان، كه دلاور و سلحشور و بخشنده و بلند نظرند، روابط نزديك بر قرار كن،
آنان همه بزرگوارى را در خود جمع كرده، و نيكى ها را در خود گرد آورده اند،
پس در كارهاى آنان بگونه اى بينديش كه پدرى مهربان درباره فرزندش مى انديشد، و مبادا آن چه را كه آنان را نيرومند مى كند در ديده ات بزرگ جلوه كند، و نيكوكارى تو نسبت به آنان هر چند اندك باشد را خوار مپندار،
زيرا نيكى آنان را به خيرخواهى تو خواند، و گمانشان را نسبت به تو نيكو گرداند، و رسيدگى به امور كوچك آنان را به اعتماد رسيدگى به كارهاى بزرگشان وامگذار، زيرا نيكى اندك تو را جايگاهى است كه از آن سود مى برند، و نيكى هاى بزرگ تو را جايى است كه از آن بى نياز نيستند.(10)
يعنى آينده روشن، و سرنوشت تكاملى يك جامعه در حال رشد و كمال به تلاش و كوشش مداوم هسته هاى گزينش و كارشناسى نيروهاى اطّلاعاتى ارتباط خواهد داشت.
تا انسان هاى لايق براى مسئوليّت هاى گوناگون انتخاب گردند و مديران متعهّد و متخصّص متناسب با جايگاه والاى انواع مديريّت ها كشف و شناسائى شوند.
و كار بدست كاردان لايق قرار گيرد.
و مديران سالم با كار و تلاش مداوم، جامعه اى سالم را بازسازى كنند، و آينده را رنگ حقيقت زنند.
3 - ضرورت نيروهاى اطّلاعاتى و هسته هاى گزينش
پس مباحثى پيرامون:
معيارهاى گزينش
ملاك هاى انتخاب مديران
ارزيابى صفات و شرائط مديريّت ها
برّرسى رفتارى مديران موجود
تطبيق صفات مديران با جايگاه مديريّت ها
يك بحث جدّى و سرنوشت ساز است.
كه سلامت يا سقوط جامعه انسانى به آن بستگى كامل دارد.
از اين رو در تمام كشورها، با انواع گرايش ها و مليّت ها، به مبحث گزينش توجّه ويژه اى دارند، تا مديران نالايق در پُست هاى كليدى جامعه راه نيابند و سلامت جامعه را مورد تهديد قرار ندهند.
اميرالمؤمنين عليه السلام نسبت به اين مسئله مهم و سرنوشت ساز مى فرمايد:
وَلَكِنَّنِي آسَى أَنْ يَلِيَ أَمْرَ هذِهِ الْأُمَّةِ سُفَهَاؤُهَا وَفُجَّارُهَا،
فَيَتَّخِذُوا مَالَ اللَّهِ دُوَلاً، وَعِبَادَهُ خَوَلاً، وَالصَّالِحِينَ حَرْباً، وَالْفَاسِقِينَ حِزْباً، فَإِنَّ مِنْهُمُ الَّذِي قَدْ شَرِبَ فِيكُمُ الْحَرَامَ، وَجُلِدَ حَدّاً فِي الْإِسْلَامِ، وَإِنَّ مِنْهُمْ مَنْ لَمْ يُسْلِمْ حَتَّى رُضِخَتْ لَهُ عَلَى الْإِسْلَامِ الرَّضَائِخُ.
فَلَوْ لَا ذلِكَ مَا أَكْثَرْتُ تَأْلِيبَكُمْ وَتَأْنِيبَكُمْ، وَجَمْعَكُمْ وَتَحْرِيضَكُمْ، وَلَتَرَكْتُكُمْ إِذْ أَبَيْتُمْ وَوَنَيْتُمْ.
لكن از اين اندوهناكم كه بيخردان، و تبهكاران اين امّت حكومت را به دست آورند،
آنگاه مال خدا را دست به دست بگردانند، و بندگان او را به بردگى كشند، با نيكوكاران در جنگ، و با فاسقان همراه باشند،
زيرا از آنان كسى در ميان شماست كه شراب نوشيد و حد بر او جارى شد، و كسى كه اسلام را نپذيرفت، امّا بناحق بخشش هايى به او عطا گرديد.
اگر اينگونه حوادث نبود شما را برنمى انگيختم، و سرزنشتان نمى كردم، و شما را به گردآورى تشويق نمى نمودم، و آنگاه كه سرباز مى زديد رهاتان مى كردم.(11)
دوّم - اطّلاعات و آفت شناسى
1 - انقلاب ها و آفت ها
بحث آفت ها و آفت شناسى در نهضت ها يكى از مباحث جدّى و تعيين كننده است.
هر پديده حياتى كه داراى انواع علل و عوامل رشد و كمال است بهمان اندازه انواع آفت ها و موانع آن را تهديد خواهد كرد.
يكى از شرائط رشد و كمال در كنار تقويت علل و عوامل رشد آفت شناسى و مقابله با انواع موانع و آفت هاست.
مى پرسند : چرا بسيارى از انقلاب ها در آغاز حركت دچار تزلزل و شكاف شده و سقوط مى كنند؟ چرا برخى از نهضت ها در آغازين قدم هاى پيروزى شكست خوردند؟ چرا بسيارى از انقلاب ها در تداوم پيروزى منحرف گرديدند؟
و انقلاب به سير ارتجاعى كشانده شد؟ پاسخ سئوالات ياد شده از نظر تحليل تاريخ و ارزيابى علل و عوامل پيروزى ها يا شكست ها روشن است كه تا حدودى به آفت شناسى و راه مقابله با موانع و آفت ها ارتباط دارد. هر انقلابى كه توانست با آفت ها بگونه اى صحيح مقابله كند و ريشه هاى فاسد آن را بخشكاند تداوم يافت، و تا مراحل نهائى تكامل پيش رفت. و هر انقلابى كه در تارهاى عنكبوتى آفات اسير شد، و نتوانست آفت ها را شناسائى كرده از سر راه بردارد، آرام آرام از اهداف انقلابى و از ارزش هاى تكاملى دور شده و كارش به سقوط و شكست انجاميد.
امام على عليه السلام با توجّه به خطر بسيار ويرانگر آفت زدگى در امّت اسلامى دردآلود مى فرمايد:
فَعِنْدَ ذلِكَ أَخَذَ الْبَاطِلُ مَآخِذَهُ، وَرَكِبَ الْجَهْلُ مَرَاكِبَهُ، وَعَظُمَتِ الطَّاغِيَةُ، وَقَلَّتِ الدَّاعِيَةُ، وَصَالَ الدَّهْرُ صِيَالَ السَّبُعِ الْعَقُورِ، وَهَدَرَ فَنِيقُ الْبَاطِلِ بَعْدَ كُظُومٍ،
وَتَوَاخَى النَّاسُ عَلَى الْفُجُورِ، وَتَهَاجَرُوا عَلَى الدِّينِ، وَتَحَابُّوا عَلَى الْكَذِبِ، وَتَبَاغَضُوا عَلَى الصَّدْقِ.
فَإِذَا كَانَ ذلِكَ كَانَ الْوَلَدُ غَيْظاً وَالْمَطَرُ قَيْظاً وَتفِيضُ اللِّئَامُ فَيْضَاً وَتَغيضُ الْكِرَامُ غَيْضاً، وَكَانَ أَهْلُ ذلِكَ الزَّمَانِ ذِئَاباً، وَسَلَاطِينُهُ سِبَاعاً، وَأَوْسَاطُهُ أُكَّالاً، وَفُقَرَاؤُهُ أَمْوَاتاً؛ وَغَارَ الصِّدْقُ، وَفَاضَ الْكَذِبُ، وَاسْتُعْمِلَتِ الْمَوَدَّةُ بِاللِّسَانِ، وَتَشَاجَرَ النَّاسُ بِالْقُلُوبِ، وَصَارَ الْفُسُوقُ نَسَباً، وَالْعَفَافُ عَجَباً، وَلُبِسَ الْإِسْلَامُ لُبْسَ الْفَرْوِ مَقْلُوباً.
