مبانی دینی و سیاسی برائت از مشرکان نسخه متنی

1- بعد اجتماعى

بعد اجتماعىِ حج، آشكارتر از آن است كه محتاج توضيح باشد. حج عبادتى جمعى است، در عين آنكه داراى ابعاد فردى معنوى و عبادى نيز هست. بعد اجتماعى حج بسيار فراتر از بعد فردى آن است. گرچه يكى از اسرار حج، آن است كه انسان در اجتماع عظيم انسانها، درصدد خودسازى و ايجاد ارتباط معنوى با خدا باشد و خود را تنها احساس كند تا به ياد تنهايى روز محشر بيفتد، اما اين تنها يكى از اسرار بى شمار حج است.

جمع كردن مسلمانان از اقصى نقاط جهان، از اقوام و قبايل و ملّيتهاى گوناگون، با آداب و رسوم و رنگهاى مختلف، در يك زمان و در يك مكان، چيزى فراتر از عبادت فردى است. نمايش شكوه، عظمت و قدرت اسلام و مسلمين است. نمايش اتحاد و يكپارچگى يك امت بر حول يك محور، نمايش وحدت و يكرنگى و بدون هرگونه تبعيضى است.

جوان، رييس و مرئوس، حاكم و رعيت و سياه و سفيد، در كنار يكديگر و به صورت فشرده مشغول عبادتند. چنانكه يكى ديگر از وجوه تسميه آن به «بكّه» آن است كه گردنكشان را به زير مى كشد و جبابره را به تعظيم وامى دارد.⁽⁴⁵⁾ وجوه ديگرى نيز بر اين نامگذارى ذكر
كرده اند كه از موضوع بحث ما خارج است.

آثار و بركاتى كه بر بعد اجتماعى حج مترتب است، با اهميت و ارزشى كه اسلام براى اجتماع مسلمانان قائل است چنانكه از تأكيد و سفارش به تكاليفى چون جمعه و جماعات استفاده مى شود ـ نمى تواند مغفول قانونگذار واقع شود.

بِحَبْلِ اللهِ جَمِيعاً وَلا تَفَرَّقُوا
}
،⁽⁴⁶⁾ معارفه مردم در موسم حج
(وجوب حج بر هر مسلمان مستطيع، فارغ از مليّت و قوميّت كه هرساله از همه بلاد در آنجا اجتماع مى كنند)، بت شكنى و مبارزه با شرك و بت پرستى (به تأسى از حضرت ابراهيم
(عليه السلام)
و پيامبر
(صلى الله عليه وآله)
در حجّه الوداع)، پاسخ به فرياد مظلومان و ستمديدگان و دهها نمونه ديگر، همگى از آثار و بركات و منافع حج براى مردم است كه بر اجتماع مسلمين در حج مترتب مى شود.

اهتمام اسلام به اجتماع مسلمين، به اندازه اى است كه هم انزوا و رهبانيت را محكوم مى كند و هم به انحاء مختلف آنان را گرد مى آورد، هر روز به نماز جماعت در مساجد، و هر هفته به اجتماع در نماز جمعه، هر سال به اجتماع در نمازهاى عيد فطر و قربان و نيز اجتماع در بيت الله الحرام ترغيب مى نمايد. برخى اجتماعات محلّى، برخى شهرى و برخى جهانى است. اسلام، موجبات اجتماع مردم را به طور طبيعى و بدون كمترين هزينه و زحمت فراهم كرده تا مردم از آثار و بركات آن بهره مند شوند; چرا كه خداوند از آن بى نياز است. مكاتب و دولتهاى ديگر براى جمع كردن مردم نيازمند تبليغات وسيع و مخارج سرسام آورند، درحالى كه در اسلام، مردم بر اساس تكليف دينى اجتماع مى كنند، چنانكه ائمه
(عليهم السلام)
مردم را به اجتماع در عزاى امام حسين
(عليه السلام)
ترغيب نمودند تا بدينوسيله مكتب حسينى زنده بماند.