3- جايگاه حج در عبادات
حج داراى اهميتى است كه كمتر عبادتى اين اهميت و ويژگى ها را دارد. گرچه حَجّة الاسلام بر هر مكلفى يك مرتبه واجب است، امّا انجام مكرر آن، مورد تأكيد است; به طورى كه مكروه است زائر بيت الله الحرام هنگام خروج قصد عدم بازگشت بدان را داشته باشد. اهميت برگزارى حج در موسم خاص آن، به اندازه اى است كه قانونگزار راضى به تعطيل آن نيست و درموقع لزوم، حاكم اسلامى مى تواند مردم را به اجبار روانه مكه نمايد تا حج بجاآورند(48) و اگر داراى مكنت مالى نيستند، هزينه سفرآنان را از بيت المال تأمين نمايد.ثوابهاى فراوانى كه بر انجام مناسك حج مترتب گرديده، همگى نشانگر اهميت اين عبادت است; عبادتى كه نمايش قدرت، عظمت، عزت، شوكت و وحدت مسلمانان است و همه ساله در برابر چشم جهانيان برگزار مى شود و رعبى در دل مشركان و مستكبران مى افكند. حجى كه عزت مسلمانان را تأمين نكند و هيچ تأثيرى در رهاساختن آنان از سلطه مستكبران و استبدادپيشگان نداشته باشد، حج واقعى نيست. حجى كه نسبت به پايگاه قدرتمندان و مستكبران و اعمال و رفتار آنان بى تفاوت باشد و حتى موقعيت آنان را تثبيت كند و مايه تفاخر و تكاثر ثروت باشد، حج نيست. چنين حجى در عصر جاهليت نيز رايج بود و اساساً حج شعار دينى عرب جاهلى بود و اشراف و صاحب منصبان مكه از آن بهره هاى فراوان سياسى، اجتماعى و اقتصادى مى بردند. اسلام با ظهور خود بر «حج جاهلى» كه تأمين كننده منافع قدرتمندان و نژادپرستان و زورگويان جامعه بود، خط بطلان كشيد و «حج ابراهيمى» را احيا كرد. تفاوت حج ابراهيمى با حج جاهلى تنها به برداشتن چند بت سنگى و چوبى از خانه خدا نبود; چرا كه خطر مستكبران و طاغوتها به مراتب بيشتر از چند بت سنگى و چوبى است.مرورى بر تاريخ زندگى پيامبر
(صلى الله عليه وآله)
و ائمه
(عليهم السلام)
و علما و مجاهدان راهِ دين، نشان مى دهد كه چقدر از موسم حج و اجتماع مسلمين در راه افشاى چهره غاصبان و مستكبران و ستمگران بهره مى جستند.پيامبر خدا
(صلى الله عليه وآله)
در موسم حج از مسلمانان مى خواستند به گونه اى ظاهر شوند كه رعب در دل مشركان بيفكنند، شانه هاى خود را عريان كنند تا دشمن بازوان تواناى ايشان را مشاهده كند.(49) پيامبر از مراسم حج براى زدن آخرين
ضربه بر پيكر مشركان حجاز و فتح مكه و پاك كردن خانه خدا از مظاهر شرك و بت پرستى استفاده كرد و عظمت اين فتح و نصرت الهى سبب شد تا مردم گروه گروه به اسلام بگروند.{
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ * إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللهِ وَالْفَتْحُ * وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللهِ أَفْوَاجاً
}
وصيت امام باقر
(عليه السلام)
مبنى بر اقامه مراسم روضه خوانى در موسم حج و در سرزمين منا كه محل اجتماع همه زوار در يك زمان است،(50) با هدف افشاى چهره ظالمان و
ستمگران، همگى در اين راستا قابل تحليل است.