بیشترلیست موضوعات مقدمه فصل اوّل: معناى «برائت» ولايت فصل دوم: حكمت و فلسفه برائت فصل سوم: محدوده برائت فصل چهارم: قرآن و «برائت از مشركان» توحيد در عبوديّت فصل پنجم: حقيقت دين، «ابراز محبت» و «اعلان برائت» برائت پيامى ازلى و ابدى فصل ششم: حج و «برائت از مشركان» بخش دوّم: مبانى سياسى برائت از مشركان فصل اول: پيوند دين و سياست فصل دوم: حج و سياست خاتمه: شبهات و القائات پاورقي توضیحاتافزودن یادداشت جدید
ابن منظور در لسان العرب سه معنا براى «برئ» ذكر كرده و مى گويد:«برىء اذا تخلّص وبرئ اذا تنزّه وتباعد وبرئ اذا اعذر وانذر» و برائت در آغاز سوره توبه را بر معناى سوم حمل كرده; يعنى خداوند و رسولش مشركان را انذاركرده و ترسانيده اند.به نظر مى رسد كه از معانى سه گانه فوق، دو معناى اول به يكديگر بازمى گردند، چنانكه در «اقرب الموارد» هر دو معنا را جمع كرده است. معناى سوم را نيز مى توان به معانى قبلى بازگرداند; چرا كه نتيجه «اعذار و انذار» نيز كنارزدن و دورنمودن متعلّق آنهاست.امين اللإسلام طبرسى در تفسير خود، «برائت» را «انقطاع العصمة ورفع الأمان وخروج عن العهود» معناكرده(2) كه به تناسب موضوع آيات، نوعى تفسير است.به هرحال معناى مشهور در ميان اهل لغت، «دورى جستن و كناره گرفتن» است. «ليلة البراء» كه به شب اول هر ماه گفته مى شود، شبى است كه ماه از خورشيد دورشده و كناره مى گيرد. وبلكه همين معنا از سوى مفسران در تفسير آيات «برائت» پذيرفته شده است.شهيد آية الله مرتضى مطهرى در توضيح معناى «برائت از مشركان» آن را نوعى «اعلان عدم تعهد» از سوى خدا و رسول دانسته اند(3) كه مى تواند ترجمه خوب و مناسبى براى همان معناى موردنظر در تفسير مجمع البيان باشد. روشن است كه «اعلان عدم تعهد» پس از نقض عهد از سوى مشركان، آغاز كناره گيرى و دورى جستن از مشركان است و همانگونه كه در مباحث آينده خواهد آمد، اختصاص به مشركانى كه پيمان شكنى كردند، ندارد و وظيفه عمومى مسلمانان در مصاف با همه كفار و مشركان است; هرچند گروههايى از كفار و مشركان از اين حكم مستثنا هستند.