آثار منتشر شده استاد 73 جلد كتاب و رساله است كه جناب علي محدث، فرزند دانشمند ايشان، آنها را در آغاز جلد نخستين از «تعليقات نقض» ـ كه شرح حال استاد را نيز به تمامي از آنجا نقل كرده‌ايم ـ معرفي كرده‌اند. علاوه بر آن، نُه اثر ايشان را نام برده‌اند كه هنوز به طبع نرسيده است؛ مهم‌ترين آنها كتاب «كشف الكرُبة في شرح دعاء الندبه» است كه يكي از مشغله‌هاي علمي و دغدغه‌هاي فكري آن مرحوم از آغاز جواني تا آخر عمر بوده است. از ميان آثار استاد، به چند مورد از مهم‌ترين آنها در ذيل اشاره مي‌كنيم: 1. تصحيح المحاسن در دو جلد، تأليف ابوجعفر احمد برقي، متوفي در 280 ه . نخستين كتاب از كتب خمسه حديث شيعه. 2. تصحيح تفسير گازر موسوم به «جلاءُ الاذهان و جلاءُ الاحزان» تأليف ابوالمحاسن حسين جرجاني، در يازده جلد. 3. تصحيح شرح فارسي غررالحكم و دررالكلم تأليف عبدالواحد بن محمد تميمي آمدي، شرح از جمال‌الدين محمد خوانساري، در 7 جلد. 4. شرح فارسي مصباح الشريعة و مفتاح الحقيقه، از عبدالرزاق گيلاني، در 2 جلد. 5. تصحيح الرسالة العلميه في الاحاديث النبويه، تأليف كمال‌الدين حسين كاشفي بيهقي. 6 . تصحيح الايضاح، تصنيف علم الدين فضل بن شاذان نيشابوري، متوفي در سال 260 ه . 7. تصحيح الغارات، تأليف ابو‌اسحاق ابراهيم بن محمد ثقفي كوفي، متوفي در سال 283 ه . 8. تصحيح نقض، تأليف عبدالجليل قزويني رازي با مقابله و تصحيح و تعليقات جامع، مجموعاً در سه جلد و در 2220 صفحه. 9. تصحيح آثار الوزراء تأليف سديد الدين حاجي بن نظام عقيلي، از تأليفات نيمه دوم سده نهم هجري. 10. تصحيح نسائم الاسحار من لطائم الاخبار، در تاريخ وزرا، تأليف ناصرالدين منشي كرماني به سال 725. غير از تصحيح متون معتبر ديني، كلامي، ادبي، تاريخي و تفسير و حديث، بر مبناي نسخ خطي ـ كه در جاي خود كاري بسيار سترگ، پررنج، دشوار و در عين حال ارزشمند و پرفايده است ـ مقدمه‌ها و پانويسي‌ها و تعليقات عالمانه و نقادانه ايشان بر اين آثار كه نشانه احاطه علمي ايشان بر موضوع و محتواي آثار مصحح و جامعيت و تبحر كم‌نظير ايشان است، هر كدام تأليف مستقلي محسوب مي‌شود. نگاهي گذرا به كميت و تفصيل اين مقدمه‌ها و تعليقات، تا حدودي مي‌تواند درستي اين ادعا را ثابت كند؛ اگرچه تعيين ارزش علمي آنها به اين سادگي ممكن نيست. مقدمه‌اي كه ايشان در شرح حال ابو‌الفضل طهراني و خدمات ايرانيان به زبان عربي، بر ديوان او نوشته‌اند، صد و يازده صفحه است. همچنين است در مورد ديوان قوامي رازي كه براي 173 صفحه متن ديوان، صد و دوازده صفحه مقدمه و تعليقات نوشته‌اند. مقدمه، شرح و تعليقاتي كه ايشان بر زاد‌‌السالك، اثر فيض كاشاني و تفسير گازر جرجاني و مهم‌تر از همه اينها النقض، نوشته عبدالجليل قزويني رازي نوشته‌اند، هر كدام نمونه اعلاي كار علمي و انتقادي است. تعليقات كتاب اخير به تنهايي در هزار و پانصد صفحه، يعني بيش از دو برابر حجم متن اصلي، تنظيم شده است.
لطفا منتظر باشید ...
